Đọc vì niềm vui, sự vượt thoát và tìm được những tư duy khác 

Bà Nancy Pearl trò chuyện với một học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội-Amsterdam sau buổi thảo luận sách “The city of Ember” (Thành phố Than hồng) tại Hà Nội ngày 12-10 -Quỳnh Trung

Bà được công nhận là một quản thư, nhà văn, nhà thơ và nhà phê bình văn học nổi tiếng, đồng thời là một tác giả ăn khách với tác phẩm Book Lust hướng dẫn cách đọc sách ở Mỹ? Những “danh hiệu” này ảnh hưởng đến cách đọc và viết của bà như thế nào?

- Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ có cuộc sống như bây giờ. Thật sự tôi cảm thấy may mắn và biết ơn mỗi ngày đối với những người mà tôi gặp và những nơi tôi đã đến.

Nhưng sâu thẳm nhất, tôi vẫn là một quản thư, người thích đọc sách và muốn chia sẻ những quyển sách với những người tôi gặp. Tôi cho rằng nếu bạn không thích những quyển sách đang đọc, tốt nhất là bạn nên dừng lại và thử đọc quyển sách khác, và tôi áp dụng quy tắc này đối với mọi quyển sách mà tôi đọc.

Có lẽ 90% lý do vì sao chúng ta thích một quyển sách là bởi vì nó phù hợp với tâm trạng của chúng ta lúc đó, và tôi luôn biết mình có thể quay lại đọc một quyển sách khi tâm trạng tôi thay đổi.

Bà được nuôi dưỡng tình yêu đọc sách như thế nào?

- Một trong những quyển sách đầu tiên tôi đọc chính là sách thiếu nhi có tên gọi My Father’s Dragon (Con rồng của cha tôi) khi tôi 7 tuổi. Người thủ thư ở thư viện trường tiểu học của tôi thuở nhỏ đã giới thiệu cho tôi quyển sách này.

Đây là một quyển truyện thiếu nhi của tác giả Ruth Stiles Gannett kể về một cậu bé tên là Elmer Elevator chạy đến đảo Hoang Dã để giải cứu một con rồng con. Đó là quyển sách đầu tiên mà tôi đã yêu thích suốt thời thơ ấu.

Tôi rất thích đọc sách vì sách đưa tôi đi đến những thế giới khác nhau, giúp tôi nhìn ra thế giới với sự bao quát và rộng mở hơn. Tôi lớn lên trong một gia đình không hạnh phúc, và vì thế, khi còn nhỏ, tôi không muốn ở nhà và thường đắm mình trong thư viện.

Chính thư viện này đã nuôi dưỡng niềm yêu thích đọc sách của tôi. Thuở nhỏ, cha mẹ tôi khuyến khích tôi đọc sách bằng cách họ cũng đọc sách. Nhiều người thường hỏi tôi làm thế nào để tôi khuyến khích những đứa con tôi đọc sách, tôi nghĩ một trong những cách tốt nhất chính là đọc sách cho chúng nghe trước khi chúng đi ngủ.

Những câu chuyện kể lúc nửa đêm sẽ là một thói quen tốt cho cả cha mẹ lẫn đứa trẻ, và hãy cố gắng duy trì thói quen như vậy mỗi ngày. Chia sẻ những quyển sách là một trong những cách tuyệt vời nhất để kéo mọi người gần lại với nhau.

Tôi đọc sách hầu như mọi lúc mọi nơi. Khi tôi thức dậy, tôi bắt đầu đọc sách. Khi tôi không phải làm gì khác, tôi dành thời gian để đọc sách. Tôi quan tâm đến hầu như mọi thể loại sách. Những chủ đề sách ưa thích của tôi bao gồm lịch sử, khoa học chính trị, các vấn đề chính phủ, dòng văn học hư cấu và phi hư cấu.

Theo bà, niềm vui và nỗi buồn của một người đọc là gì?

- Tôi rất thích câu hỏi này. Niềm vui của một người đọc chính là trở nên đắm chìm vào một quyển sách đến nỗi mà thế giới bên ngoài lùi xa dần và chỉ duy nhất thế giới của quyển sách là có thật với chúng ta khi chúng ta đang đọc nó.

Niềm vui của đọc sách có thể được tìm thấy trong sự hân hoan với từng con chữ mà tác giả sử dụng, cách mà những con chữ này được đặt cùng nhau - đó là vẻ đẹp của ngôn ngữ. Hoặc niềm vui của việc đọc sách là chúng ta có thể phát hiện ra những nhân vật mà chúng ta rất vui để dành thời gian cho họ khi đang đọc.

Còn nỗi buồn của việc đọc sách chính là tất cả cuốn sách đều có phần kết, do đó bạn có thể hiểu rằng, thật đáng buồn, mặc dù bạn thích một quyển sách, nhưng sau rốt bạn cũng sẽ đọc xong nó, đó là chính xác những gì bạn không muốn làm. Và để đối phó với nỗi buồn này, tôi đã đọc lại nhiều quyển sách mà mình yêu thích.

Buổi đối thoại sách The City of Ember với các bạn trẻ Việt Nam ở Hà Nội mới đây đọng lại trong bà điều gì?

- The City of Ember (Thành phố Than hồng), một quyển sách được rất nhiều người đọc ở Mỹ. Nhiều giáo viên cũng sử dụng quyển sách này để dạy học trong lớp. Đây là lần đầu tiên tôi thảo luận về sách ở nước ngoài và cũng là lần đầu tiên tôi đến Việt Nam.

Buổi thảo luận hết sức thú vị với nhiều câu hỏi từ các bạn trẻ Việt Nam. Tôi vui mừng khi thấy được sự yêu thích của các bạn ấy đối với quyển sách và đặc biệt là các bạn ấy đã đọc rất kỹ quyển sách này. Quyển sách này hàm chứa rất nhiều điều đáng suy nghĩ và các bạn đã bộc lộ nhiều ý kiến rất cụ thể của bản thân về hành vi của những nhân vật trong sách.

Buổi thảo luận mới đây có sự tham gia của cả người Việt và người Mỹ, những người đã đọc quyển sách The City of Ember. Điều đó làm buổi thảo luận sôi nổi và mới mẻ hơn với những chia sẻ từ góc nhìn của những người trẻ đến từ những đất nước khác nhau, đồng thời cùng chia sẻ những trải nghiệm chung đối với quyển sách này.

Thật vậy, đọc sách không chỉ đem đến cho chúng ta những trải nghiệm chung mà còn đem đến cho chúng ta những trải nghiệm về thế giới qua nhiều cách khác nhau. Do đó, tôi nghĩ việc khuyến khích trẻ em đọc sách từ bé để chúng hiểu thế giới rộng lớn như thế nào, nhân loại này đa dạng ra sao, là một điều rất quan trọng.

Từ trải nghiệm của mình, bà có lời khuyên gì cho độc giả Việt Nam về việc đọc sách?

- Những gì tôi muốn chia sẻ với những bạn trẻ Việt Nam là tầm quan trọng của việc phát triển văn hóa đọc, tìm hiểu về niềm vui của việc đọc, cách đọc một quyển sách có thể giúp chúng ta thoát khỏi cuộc sống mỗi ngày và chỉ cho chúng ta những cách tư duy khác, những cảm nhận khác.

Đọc sách giúp chúng ta trở thành những con người tốt hơn, giúp chúng ta đồng cảm với cuộc sống của những người khác hơn, giúp chúng ta tư duy vượt giới hạn, thoát khỏi sự hạn hẹp của suy nghĩ...

Tôi tin rằng đọc cả sách hư cấu và phi hư cấu giúp chúng ta trở nên đồng cảm hơn, và sự đồng cảm khiến chúng ta hiểu biết hơn và khoan dung hơn đối với những người khác, qua đó thúc đẩy hòa bình trong các cộng đồng, những thành phố và thị trấn, đất nước, và cuối cùng là phần còn lại của thế giới. Bằng tất cả trái tim mình, tôi tin rằng đọc sách giúp thế giới trở thành một nơi tốt đẹp hơn.

Trước đây, tôi có tham gia một dự án sách ở Bosnia - lúc đó là một quốc gia bị chia rẽ bởi xung đột sắc tộc và thù địch. Chúng tôi đến và thành lập dự án khuyến khích các bạn tuổi teen đọc sách.

Các bạn trẻ của những sắc tộc khác nhau ngồi lại cùng nhau đọc một quyển sách và thảo luận về nó. Qua đó, việc đọc sách đã giúp hàn gắn những vết thương của xung đột sắc tộc, đưa những bạn trẻ lại gần với nhau hơn. Việc đọc sách đã thật sự tạo ra sức mạnh.

Theo bà, làm sao để phát triển văn hóa đọc ở Việt Nam?

- Tôi có đọc một số liệu cho biết trung bình mỗi người Việt đọc 4 quyển sách mỗi năm, một tỉ lệ có vẻ là thấp, nhưng tôi tin là tỉ lệ này sẽ tăng. Nếu Việt Nam muốn phát triển văn hóa đọc sách thật tốt, các bạn nên bắt đầu từ trẻ em.

Đừng coi việc đọc sách là một nhiệm vụ mà con trẻ phải hoàn thành, ngược lại nên khuyến khích, động viên và tạo điều kiện cho con trẻ thấy đọc sách là một điều hào hứng. Thỉnh thoảng, tôi thấy có vài phụ huynh nói với con mình thế này: “Con phải đọc sách!”, như thể đó là hình phạt dành cho chúng. Tôi nghĩ đó là một phương pháp hoàn toàn sai lầm.

Trẻ em cần đọc những loại sách phù hợp với trí tưởng tượng của chúng. Nếu tất cả những thư viện ở Việt Nam dành một khoảng thời gian trong tuần tổ chức sự kiện đọc sách cho trẻ em thì sẽ là một điều rất tuyệt vời cho việc phát triển văn hóa đọc sách từ thuở bé.

Trẻ em cần được đọc bất cứ những gì chúng muốn đọc trong hướng dẫn từ các bậc phụ huynh. Nếu một đứa trẻ quan tâm đến bóng đá, chúng ta nên tìm những quyển sách về bóng đá cho chúng xem. Hãy để cho những đứa trẻ khám phá thế giới thông qua những quyển sách mà chúng thích, đó là cách bạn xây dựng tình yêu đọc sách trong chúng.

Khi các con tôi còn nhỏ, tôi thường đọc cho chúng nghe những câu chuyện trong quyển sách Mother Goose (Mẹ Ngỗng), đó là một quyển sách thiếu nhi mà hầu như mọi người đều thích. Các con tôi cũng mê đọc sách dù chúng không đọc sách nhiều bằng tôi vì chúng bận công việc. Tôi có ba đứa cháu và chúng cũng rất yêu thích đọc sách.

Xin cảm ơn bà!■