Tình trạng mất rừng, suy thoái rừng đang diễn ra nhanh chóng và thu hẹp dần sinh cảnh sống của các loài động vật, trong đó có nhiều động vật quý hiếm. Đã có nhiều động vật quý hiếm chết đi nhưng nguồn gene không được giữ lại, khiến chúng đang bên bờ vực bị tuyệt chủng. Do vậy, việc bảo tồn nguồn gene quý là vô cùng quan trọng nhằm tái tạo và phát triển các loài động vật này.
Nhân viên bảo tồn, kiểm lâm 'tiếp nước' và khoáng chất cho thú rừng mùa khô
Đều đặn cứ 2 tuần một lần, lực lượng kiểm lâm vào rừng thực hiện một đợt tiếp nước và muối khoáng cho thú rừng.
Ông Võ Quang Trung - phó trưởng phòng bảo tồn thiên nhiên và hợp tác, Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai - cho biết rừng miền Đông Nam Bộ mùa khô thường kéo dài 6 tháng.
Thời điểm này hầu hết các suối trong rừng đều đã cạn. Do đó việc triển khai các bể tiếp nước giúp thú rừng, đặc biệt là thú móng guốc và các loại động vật nhỏ, có điều kiện tiếp cận với nguồn nước và muối khoáng.
Phương án cải tạo sinh cảnh, cấp nước và muối khoáng cho thú rừng hoang dã, đặc biệt đối với thú móng guốc, đã được Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai triển khai 5 năm nay.
Đơn vị đã xây dựng 68 bể chứa và cống bi tiếp nước, trong đó có 43 bể chứa với dung tích mỗi bể nửa khối, và 25 bể dung tích mỗi bể một khối.
"Tại mỗi điểm tiếp nước, ngoài các bể lộ thiên đặt ngang mặt đất, chúng tôi còn treo các tấm đá liếm để bổ sung muối khoáng cho thú rừng. Các bánh đá liếm chứa khoáng chất được treo vào gốc cây.
Thành phần của đá liếm gồm các khoáng chất như magie, canxi, photpho. Những bánh đá liếm này đã được nhà sản xuất làm sẵn, lực lượng chuyên trách của khu bảo tồn chỉ mua về và treo trên gốc cây tại các điểm tiếp nước, nơi thú rừng có thể dễ dàng tiếp cận", ông Võ Quang Trung cho biết.
Ông Hà Chí Lực, bộ phận quản lý bảo vệ rừng thuộc Hạt kiểm lâm Khu bảo tồn thiên nhiên văn hóa Đồng Nai, cho biết ngoài dự án tiếp nước cho động vật móng guốc và các loài thú nhỏ, hiện khu bảo tồn đã xây dựng được 2 chảo voi tiếp nước cho loài voi châu Á.
Các chảo voi này có diện tích hàng trăm mét vuông. Tại các chảo voi, lực lượng kiểm lâm thường xuyên ghi nhận voi đến uống nước.
Cả thế giới chỉ còn lại hai con tê giác trắng phương Bắc, và các nhà khoa học đang nỗ lực cứu loài này khỏi tuyệt chủng.
Theo tạp chí New Scientist, phần lớn hy vọng về tương lai của loài tê giác trắng phương Bắc (Ceratherium simum cottoni) đang được đặt vào những thành viên cuối cùng còn sống sót: Fatu và Najin, một cặp mẹ con tê giác bị vô sinh. Nhưng vì cả hai đều không thể mang thai nên các chuyên gia đang chuyển sang đổi mới về di truyền và sinh sản.
Các nhà nghiên cứu tại Liên minh Động vật hoang dã Vườn thú San Diego ở California đã xem xét tế bào da lấy từ 12 con tê giác trắng phương Bắc khác nhau được lưu trữ trong Vườn thú đông lạnh (Frozen Zoo), một kho lưu trữ vật liệu di truyền từ hơn một nghìn loài khác nhau.
Họ đã sử dụng mô hình máy tính để xem sẽ như thế nào nếu vật liệu di truyền của những con tê giác này được dùng để tạo ra tế bào tinh trùng và trứng, sau đó chuyển thành phôi và cho loài tê giác trắng phương Nam có quan hệ gần gũi (Ceratherium simum simum) "mang thai hộ".
Nhóm phát hiện ra rằng có thể khôi phục quần thể tê giác trắng phương Bắc qua nhiều thế hệ mà không cần Fatu và Najin.
"Cái hay của việc có nguồn gene nhất quán này trong Vườn thú đông lạnh là chúng tôi có thể liên tục tạo được các cá thể mới ra ngoài và đưa chúng trở lại quần thể", nhà nghiên cứu Aryn Wilder tại Liên minh Động vật hoang dã Vườn thú San Diego cho biết.
Mô hình của họ tiết lộ rằng sau 10 thế hệ, những con tê giác trắng phương Bắc trong các mô phỏng này không phải là loài cận huyết. Thay vào đó, chúng là một nhóm khỏe mạnh, đa dạng về mặt di truyền. Đó là tin tốt cho tương lai của phân loài vì động vật cận huyết có xu hướng dễ mắc bệnh hơn và ít có khả năng sống sót hơn.
Wilder sau đó so sánh gene của những con tê giác mô phỏng với gene của loài tê giác trắng phương Nam, vốn đã phục hồi từ khoảng 100 con vào đầu những năm 1900 lên 20.000 con ngày nay.
"So với tê giác trắng phương Nam, bộ gene của tê giác trắng phương Bắc thực sự có sự đa dạng di truyền cao hơn", cô nói.
Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức. Các nhà nghiên cứu vẫn cần phải kích thích hóa học các dòng tế bào da đông lạnh này thành tế bào gốc trứng và tinh trùng có khả năng sống sót.
Ngoài ra, cũng không có gì đảm bảo rằng những con tê giác trắng phương Nam có thể mang phôi của tê giác trắng phương Bắc thành công.
Có một cách khác để phục hồi tê giác trắng là nhân bản: Các dòng tế bào được lưu trữ có thể được sử dụng để tạo ra bản sao di truyền của động vật đã chết.
Sau đại dịch COVID-19, trên thị trường xuất hiện sản phẩm mới là cao sừng tê giác được quảng cáo tăng cường sức khỏe, đặc biệt là nâng cao hệ miễn dịch. Nhiều người tin rằng các sản phẩm này có tác dụng, thậm chí có thể chữa bách bệnh.
Một con rùa răng 8kg cùng 48 động vật hoang dã do người dân tự nguyện giao cho Chi cục Kiểm lâm TP.HCM vừa được thả về tự nhiên.
Ngày 9-4, thông tin từ Chi cục Kiểm lâm TP.HCM cho biết đơn vị này vừa phối hợp Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai thả 49 động vật hoang dã về môi trường tự nhiên.
Số động vật trên chủ yếu do người dân tự nguyện giao nộp cho Chi cục Kiểm lâm TP.HCM, gồm tê tê Java, rái cá vuốt bé, kỳ đà vân, trăn đất, trăn gấm, khỉ đuôi lợn, khỉ đuôi dài, rùa núi vàng, rùa răng, rùa đất lớn, rùa ba gờ.
Sau thời gian được chăm sóc sức khỏe, cứu hộ tại trạm cứu hộ động vật hoang dã ở Củ Chi, chúng được lực lượng chức năng thả về Khu bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai (xã Mã Đà, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai).
"Khi được về tự nhiên, con rái cá vuốt bé không chạy đi ngay mà quay lại, tỏ vẻ lưu luyến" - một cán bộ kiểm lâm cho biết.
Trong số động vật hoang dã thả đợt này có con rùa răng nặng khoảng 8kg, thuộc nhóm IIB trong danh mục động vật rừng nguy cấp quý hiếm mà Chi cục Kiểm lâm TP.HCM tiếp nhận vào tháng 9-2023.
Con rùa trên do chị Phan Hồ Phương Thảo phát hiện trên đường ở TP Thủ Đức. Chị Thảo đã cùng bạn đem con rùa về nhà, sau đó liên hệ kiểm lâm để giao lại, với mong muốn rùa được thả về tự nhiên.
Nhiều loài thú quý hiếm như mang Trường Sơn, lửng lợn, gà lôi trắng… bất ngờ xuất hiện trở lại ở rừng Bạch Mã, Thừa Thiên Huế.
Ngày 20-3, ông Nguyễn Vũ Linh, giám đốc Vườn quốc gia Bạch Mã, cho biết cán bộ của rừng vừa qua đã may mắn bắt gặp một con lửng lợn tại khu vực rừng do vườn quản lý.
Theo đó chú lửng lợn mà nhân viên của rừng bắt gặp khá lớn, đang đi thong dong trên một tuyến đường tuần tra của kiểm lâm để kiếm ăn. Nó không hoảng sợ mà còn lững thững tiến lại khá gần nhân viên của Vườn quốc gia Bạch Mã.
Nhân viên này đã dùng điện thoại quay lại con lửng lợn và báo cho anh em của vườn.
Ông Linh cho biết sau khi xem clip, mọi người ở Vườn quốc gia Bạch Mã đều mừng rỡ.
"Mấy chục năm làm việc ở vườn, đây là lần đầu tiên tôi tận mắt thấy được loài lửng lợn quý hiếm ngoài đời thật. Khỏi phải nói chúng tôi vui cỡ nào khi tưởng chừng không còn con nào ở rừng", ông Linh nói.
Theo ông Linh, việc lửng lợn xuất hiện ở rừng Bạch Mã chứng minh độ đa dạng sinh học của rừng nơi đây đang dần phục hồi.
Không chỉ lửng lợn, tần suất các loài thú quý hiếm xuất hiện trước bẫy ảnh, ống kính của du khách đã nhiều hơn. Điều thú vị là những loài thú này phần lớn đều tỏ vẻ thân thiện, không bỏ chạy khi thấy người như trước.
Mới đây, một đoàn khách du lịch đã chụp được bức ảnh một đàn gà lôi trắng đi kiếm ăn ở rừng Bạch Mã. Một nhóm khách khác chụp được ảnh của loài mang Trường Sơn - loài cực kỳ nguy cấp trong Sách đỏ.
"Việc du khách tình cờ gặp những loài thú quý hiếm khi đang tham quan ở rừng Bạch Mã và may mắn chụp được ảnh chúng là kỷ niệm rất khó quên với họ", ông Linh kể.
Theo ông Linh, trong thời gian tới, lực lượng của Vườn quốc gia Bạch Mã sẽ tiếp tục tăng cường tuần tra, ngăn chặn nạn săn bắt thú rừng.
Lửng lợn là loài thú duy nhất còn tồn tại trong chi Arctonyx thuộc họ chồn, sống trên cạn, tập trung tại Trung và Đông Nam Á. Chúng có bộ lông màu nâu dài trung bình, cơ thể chắc, họng màu trắng, hai sọc màu đen trên một khuôn mặt trắng kéo dài và một cái mõm màu hồng như mõm lợn.
Loài này chủ yếu ăn trái cây, động vật nhỏ và có đặc tính khá hiền lành. Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế đã xếp loài này vào loài sắp bị đe dọa tuyệt chủng trong Sách đỏ IUCN năm 2008 do nạn săn bắt quá mức.
Một số loài vật quý hiếm mới đây được nhìn thấy trở lại ở rừng Bạch Mã:
Du xuân chốn 'đại ngàn ngựa trắng' Bạch Mã, chúng tôi xuyên qua cánh rừng hoang sơ, bát ngát rộng hàng ngàn héc ta, leo Vọng Hải Đài, ngắm toàn bộ thung lũng Bạch Mã sống động, lộng lẫy như một bức tranh.
Ngày 31-1, lực lượng chức năng đã phối hợp người dân bắt được con khỉ đuôi lợn cắn bị thương nữ nhân viên quán cà phê ở quận 12, TP.HCM.
Cụ thể, sáng 31-1, kiểm lâm viên thuộc Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã phối hợp với chính quyền địa phương và người dân tìm kiếm khỉ tại khu vực xung quanh một quán cà phê trên đường Vườn Lài (phường An Phú Đông, quận 12).
Khi phát hiện con khỉ, kiểm lâm viên đã phối hợp người dân dùng chuối nhử nó vào chuồng và bắt lại.
Khỉ đuôi lợn cắn nữ nhân viên quán cà phê ở TP.HCM
Kiểm lâm viên xác định đây là khỉ đuôi lợn cái, nặng khoảng 3,5kg, tên khoa học là Macaca leonina, thuộc nhóm IIB trong danh mục động vật rừng nguy cấp quý hiếm.
Bước đầu ghi nhận con khỉ đang bị thương rách mu bàn tay bên phải. Con khỉ sau đó được đưa về cứu hộ, chăm sóc sức khỏe theo quy định.
Thông tin từ lãnh đạo UBND phường An Phú Đông, con khỉ này của một nhà dân nuôi. Sáng 29-1, con khỉ sổng ra ngoài và cắn bị thương chị T.T.A.T. (20 tuổi, nhân viên một quán cà phê trên đường Vườn Lài, phường An Phú Đông, quận 12).
Sau khi bị khỉ cắn, chị T. phải đi tiêm ngừa, còn UBND phường An Phú Đông liên hệ Chi cục Kiểm lâm TP.HCM nhờ hỗ trợ bắt con khỉ.
Nữ nhân viên đang bưng cà phê cho khách tại một quán ở quận 12 (TP.HCM) thì bị một con khỉ đuôi lợn chạy đến cắn vào chân, tay. Lực lượng chức năng đang phối hợp bắt con khỉ trên.
Gấu trúc đỏ là loài nổi tiếng khó sinh sản và đang có nguy cơ tuyệt chủng. Hai năm qua, ở Úc chưa có cặp gấu trúc nào sinh con thành công.
Theo ABC News, một chú gấu trúc đỏ sơ sinh vừa chào đời tại công viên động vật hoang dã Altina, phía tây thành phố Wagga Wagga, bang NSW. Các nhân viên vườn thú cho biết đây là gấu trúc đỏ con đầu tiên chào đời ở Úc trong 2 năm qua.
Cô Rebecca Surian - người quản lý động vật và điều hành tại công viên Altina - cho biết gấu trúc đỏ thường nhạy cảm trong quá trình giao phối và dễ bị tác động bởi nhiều yếu tố bên ngoài khiến loài này khó sinh sản. Do vậy, sự ra đời của gấu trúc con là điều đặc biệt bất ngờ.
Cô cho biết đây là lần đầu tiên gấu trúc mẹ, tên là Rani, sinh gấu trúc con khi 9 tuổi và là một tin mừng cho một loài đang có nguy cơ tuyệt chủng.
"Chúng tôi vô cùng phấn khích với bé gấu con mới này... Chúng tôi chưa từng nhân giống gấu trúc đỏ, và mới chỉ nuôi loài này được 1 năm", cô chia sẻ.
Cô miêu tả gấu trúc con, hiện chưa được đặt tên, gần như ngủ suốt ngày và khi tỉnh thường "rít nhẹ" như một con mèo con.
Vào giữa tháng 12 năm ngoái, công viên động vật hoang dã Altina cũng chào đón sự ra đời của 3 con vượn cáo lông xù màu đen - trắng, cũng là loài có nguy cơ tuyệt chủng.
Nói về nỗ lực bảo tồn các loài của vườn thú, cô Surian nói họ chỉ đơn giản để mọi thứ thuận theo tự nhiên.
"Chúng tôi không can thiệp trừ khi thực sự cần thiết… Chúng tôi để mọi thứ diễn ra tự nhiên", cô nói với ABC News.
Gấu trúc đỏ nguy cơ tuyệt chủng
Gấu trúc đỏ có tên trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng của Tổ chức Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).
Chúng được coi là đã trưởng thành hoàn toàn trong khoảng từ 18-24 tháng tuổi và sống trung bình khoảng 10 năm tuổi trong môi trường tự nhiên, hoặc thậm chí có thể sống tới 23 năm. Theo TTXVN, nỗ lực bảo tồn gấu trúc đỏ thực sự gặp khó khăn khi các vườn thú đều chứng kiến loài này gặp khó trong việc sinh sản.
Là loài động vật có vú nhỏ có nguồn gốc từ phía đông dãy Himalaya và tây nam Trung Quốc, gấu trúc đỏ hiện đang bị suy giảm số lượng do hoạt động buôn bán bất hợp pháp, mất môi trường sống, săn trộm và phá rừng. Hiện tại, trên thế giới chỉ còn chưa tới 10.000 con.
Đàn khỉ quý hiếm trên đảo Hòn Trà mà bà Út Chất nuôi như con nay được đưa về vườn quốc gia, làm bà buồn khi phải chia tay "những đứa con".
Ngày 1-1, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi cho biết các chuyên gia linh trưởng đã hỗ trợ Chi cục Kiểm lâm tỉnh đưa đàn khỉ quý hiếm cư trú ở đảo Hòn Trà (xã Bình Đông, huyện Bình Sơn) mà bà Út Chất nuôi như con trong nhiều năm về Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (Gia Lai).
Bà lão nuôi đàn khỉ như con
Nhiều người dân địa phương cho biết do việc phát triển công nghiệp ở Khu kinh tế Dung Quất, một đàn khỉ di cư về đảo Hòn Trà (cuối sông Trà Bồng, giáp biển Dung Quất) sinh sống. Hòn đảo rất nhỏ, thức ăn không có nhiều, đàn khỉ liên tục kêu la vì đói.
Thấy vậy, bà Nguyễn Thị Chất (80 tuổi, thôn Sơn Trà, xã Bình Đông) đi xin trái cây ở chợ mang ra đảo cho đàn khỉ ăn. Qua nhiều năm, đàn khỉ trở nên thân thuộc với bà lão. Chỉ cần nghe giọng bà gọi, chúng từ rừng lập tức xuống mép nước ăn.
Nhờ sự chăm sóc của bà Út Chất, đàn khỉ khỏe mạnh và sinh sôi.
Đầu năm 2022, báo Tuổi Trẻ có bài viết "Bà lão và đàn khỉ hoang" kể chuyện bà Út nuôi, chăm sóc đàn khỉ, xem chúng như con. Sau đó Chi cục Kiểm lâm vào cuộc tìm hiểu và phát hiện đây là đàn khỉ vàng (Macaca Mulatta), thuộc danh mục động vật nguy cấp, quý, hiếm (nhóm IIB).
Dù đàn khỉ sinh sống tốt dưới sự chăm sóc của bà Út, nhưng để lâu dài trên đảo Hòn Trà sẽ không ổn định. Nhất là vào mùa mưa, sóng gió lớn, bà Út không thể chèo thúng ra cho đàn khỉ ăn. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành kế hoạch di dời đàn khỉ vàng (Macaca Mulatta) về Vườn quốc gia Kon Ka Kinh sinh sống và bảo tồn.
Để di chuyển đàn khỉ, các chuyên gia linh trưởng vào cuộc hỗ trợ tập huấn, triển khai kế hoạch bẫy, bắt. Sở cũng thành lập tổ công tác thực hiện nhiệm vụ di dời đàn khỉ.
Tiến hành bẫy lồng, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi đã bắt được 8 con khỉ đều khỏe mạnh. Sau khi được thả về rừng tự nhiên Vườn quốc gia Kon Ka Kinh, đàn khỉ đã hòa nhập với môi trường sống, phù hợp với tập tính loài.
Việc đàn khỉ vàng hòa nhập với môi trường mới khiến chính quyền và người dân địa phương rất vui. Đảo Hòn Trà có diện tích khoảng 1,5ha, nằm tách biệt giữa cửa sông Trà Bồng đổ ra biển Sa Cần, cách khu dân cư khoảng 200m. Trên đất là rừng trồng (bạch đàn và keo lai) xen lẫn với các tảng đá được bao phủ bởi dây leo, cây bụi.
Bà Út mừng cho đàn khỉ, buồn cho mình
Bà Út Chất bảo đàn khỉ chuyển đi khiến bà vui bởi từ nay "những đứa con" sẽ có nhà mới rộng lớn để sống lâu dài. Nhưng bà cũng buồn bởi nhiều năm qua, ngày nào bà cũng ra đảo với đàn khỉ. Giờ nhìn ra đảo, bà không còn nghe giọng đàn khỉ.
Người dân địa phương và các tiểu thương ở chợ Bình Đông biết nỗi lòng, thường xuyên động viên bà Út.
Các chuyên gia linh trưởng cho biết theo quy luật tự nhiên, đàn khỉ vàng quý hiếm này sẽ tiếp tục gia tăng số lượng. Đảo Hòn Trà quá nhỏ, thức ăn tự nhiên rất hiếm và chúng sống dựa vào tình yêu thương của bà Út Chất.
Về lâu dài, nguy cơ xung đột thức ăn giữa đàn khỉ và con người sẽ xảy ra. Đó là chưa kể nguy cơ bị săn bắt. Rất may thời gian đàn khỉ sống trên đảo Hòn Trà được người dân yêu thương, bảo vệ nên việc bẫy, bắt trái phép đã không xảy ra.
"Do vậy việc di dời đàn khỉ thả về tự nhiên là hết sức cần thiết, góp phần hạn chế nguy cơ xung đột giữa đàn khỉ và người dân sống quanh đảo; giảm nguy cơ giao phối cận huyết làm mất nguồn gene quý; đảm bảo thực hiện đúng Công ước CITES của Việt Nam", lãnh đạo Chi cục Kiểm lâm Quảng Ngãi nói.
TTO - 'Xuống ăn, xuống ăn, bà tới rồi, nay có đồ ăn ngon lắm' - giọng bà Út Chất vang lên khi chiếc thúng vừa vượt cửa sông Trà Bồng ra đảo Hòn Trà. Nghe giọng bà, lũ khỉ trên rừng tíu tít dắt nhau xuống.
Trong gần 10 ngày giữa tháng 12-2023, các tay máy say mê chụp ảnh chim rần rần kéo nhau về Tràm Chim (huyện Tam Nông, Đồng Tháp) để chụp con tìm vịt xanh…
Trong gần 10 ngày giữa tháng 12-2023, các tay máy say mê chụp ảnh chim rần rần kéo nhau về Tràm Chim (huyện Tam Nông, Đồng Tháp) để chụp con tìm vịt xanh…
Tìm vịt xanh (tên tiếng Anh là Asian Emerald Cuckoo, tên khoa học là Chrysococcyx maculatus thuộc họ Cuculidae) là một trong những loài chim có ngoại hình rất đặc biệt với màu lông rực rỡ, lưng xanh ngọc, ngực có vằn xanh-trắng.
Cái tên "tìm vịt" có lẽ bắt nguồn từ loài Plaintive Cuckoo có tiếng kêu âm trầm đầy cảm xúc "vít vít vít…" như người đi tìm vịt lạc ngoài đồng.
Ngoài hai loài trên, ở Việt Nam còn có hai loài tìm vịt khác là tìm vịt tím (Violet Cuckoo) và tìm vịt vằn (Banded Cuckoo). Những loài này đều thuộc nhóm chim đẻ trứng vào tổ loài khác và để loài khác ấp trứng nuôi con hộ.
Tìm vịt xanh là một loài chim khó thấy vì chúng chỉ tìm bắt sâu trên ngọn cây cao. Đối với các nhiếp ảnh gia chuyên săn ảnh chim hoang dã, tìm vịt xanh là một thách thức lớn, mặc dù đây là loài phân bố rộng nhưng rất hiếm gặp.
Tôi là người rong ruổi khắp cả nước nhiều năm qua nhưng hơn 13 năm rồi mới gặp lại loài chim này lần thứ hai.
Nhiều loài chim quý xuất hiện ở Tràm Chim, Tam Nông như bồ nông chân xám (ảnh: Sâm Thương)
Và tuy đã gắn bó nghiên cứu ở Tràm Chim từ rất lâu, tôi chưa bao giờ thấy tìm vịt xanh xuất hiện ở đây, hoặc có thể chúng từng về nhưng mình không thấy được.
Hôm 10-12, khi đang ngồi cà phê với một người bạn gần một cây si lớn tại WildBird Hotel ở Tràm Chim, anh bạn bỗng chỉ tay bảo vừa thấy một con kingfisher (chim bói cá) rất đẹp.
Cả những tay máy nổi tiếng trong làng nhiếp ảnh chim hoang dã như anh Lê Văn Hiếu, Nguyễn Phố ở Bà Rịa - Vũng Tàu, những người từng đi vài chuyến tới Mã Đà (Đồng Nai) để tìm tìm vịt xanh nhưng thất bại.
Và những ngày sau đó, hình ảnh con tìm vịt xanh ở Tràm Chim tràn ngập trên trang cá nhân của rất nhiều tay máy. Mỗi ngày, tôi nhận được hàng chục cuộc điện thoại với cùng một câu hỏi mở đầu: "A lô, Bảo khỏe không? Nó còn về không?".
"Nó" ở đây chính là con tìm vịt xanh. Đến sáng 19-12 vẫn thấy nó về, dù tần suất đã giảm đi rất nhiều khi sâu trên cây si đã được nó xử đẹp đáng kể trong 10 ngày ròng rã.
Nhân câu chuyện lần đầu thấy và chụp được ảnh chim tìm vịt xanh mới thấy chim không chỉ là những sinh vật đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái, giúp diệt trừ các sinh vật gây hại trong nông nghiệp như sâu, chuột, ốc bươu vàng… mà còn như sứ giả du lịch.
Với vẻ đẹp độc đáo, sự tinh tế trong cách vận động và âm thanh đặc biệt từ tiếng hót, chim đã thu hút con người từ xa xưa. Sức hút của chim không chỉ đến từ vẻ ngoài hoặc sự khác biệt về hình thức, mà còn từ thông điệp sâu sắc mà chúng gửi gắm.
Vườn quốc gia Tràm Chim là trái tim của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, vùng đất với hệ sinh thái đất ngập nước tự nhiên cuối cùng còn sót lại của Đồng Tháp Mười xưa.
Rộng khoảng 7.300ha, bao gồm các hệ sinh thái cảnh quan đa dạng của rừng tràm, đồng cỏ ngập nước theo mùa và mạng lưới kênh rạch phức tạp, Vườn quốc gia Tràm Chim nổi tiếng với vai trò là môi trường sống cho các loài chim nước, được công nhận là một trong những khu bảo tồn quan trọng nhất cho các loài chim nước ở Đồng bằng sông Cửu Long và khu vực Đông Nam Á.
Đây còn là khu Ramsar và là địa điểm thuộc mạng lưới đường bay Đông Á - Úc (EAAFP) duy nhất được công nhận tại Việt Nam cho đến nay.
Nhưng trong những ngày vừa qua, khu vực Vườn quốc gia Tràm Chim không chỉ gây xôn xao với việc xuất hiện của tìm vịt xanh, mà còn thấy rất nhiều chim trên các đồng lúa.
Sự xuất hiện của chúng đã thu hút nhiều du khách, đặc biệt là những người trân quý thiên nhiên, đến tham quan, chiêm ngưỡng, chụp ảnh các loài chim.
Sau nhiều năm liên tục giữ mực nước cao trong Vườn quốc gia Tràm Chim để phòng chống cháy rừng, khiến môi trường tự nhiên thay đổi rất nhiều, từ năm nay, với quyết tâm phục hồi hệ sinh thái trước đây, Ban quản lý Vườn quốc gia Tràm Chim đã bắt đầu cho điều tiết nước phù hợp với chế độ ngập tự nhiên của vùng Đồng Tháp Mười theo khuyến cáo của các nhà sinh học.
Thêm nữa, việc nông dân huyện Tam Nông nói riêng, Đồng Tháp nói chung giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng cũng giúp môi trường sống của nhiều loài động vật, trong đó có chim, thay đổi theo chiều hướng tích cực.
Vì vậy, những ngày qua du khách được chiêm ngưỡng cảnh đẹp tuyệt diệu nơi đây, với những đàn chim bay ngợp trời - một tín hiệu tích cực của môi trường sinh thái phục hồi, một nơi "đất lành chim đậu".
Một đến hai đàn voọc Hà Tĩnh với số lượng hàng chục con mới được phát hiện ở núi Một và núi Con Rồng, thuộc xã Cam Thành, huyện Cam Lộ, mở rộng vùng phân bố loài này về phía đông Quảng Trị.
Tổ chức bảo tồn Three Monkeys Wildlife Conservancy (TMWC) vừa công bố việc phát hiện đàn voọc Hà Tĩnh ở vùng núi đá vôi thuộc huyện Cam Lộ, Quảng Trị.
Cụ thể, có 1-2 đàn voọc Hà Tĩnh số lượng 8-12 con ở núi Một và một quần thể lớn hơn có thể đang sinh sống ở ngọn núi bên cạnh - núi Con Rồng.
Mở rộng sự phân bố của voọc Hà Tĩnh
Khu vực phát hiện giáp ranh giữa huyện Cam Lộ và Đakrông, đã mở rộng vùng phân bố của voọc Hà Tĩnh về phía đông nam.
Khu vực này rộng 224ha, trong đó núi Một rộng 36ha, núi Con Rồng rộng 188ha. Núi Một cao 250m và núi Con Rồng cao 450m so với mực nước biển, cách nhau khoảng 500m bởi một khu vực tương đối bằng phẳng, được người địa phương trồng cao su và keo lai.
Tháng 2-2023, trong quá trình khảo sát thực vật ở hai ngọn núi trên, một nhà thực vật học đã phát hiện voọc Hà Tĩnh tại đây. Các cuộc khảo sát và phỏng vấn người dân được thực hiện từ đó đến nay để đánh giá quy mô, tình trạng đàn voọc.
Trong tháng 9-2023, một nhóm tám con, trong đó có ba con non khoảng 1 tuổi đã được quan sát, và một nhóm khác với bốn con. Người dân địa phương xác nhận có một quần thể voọc Hà Tĩnh lớn hơn ở núi Con Rồng và chúng thường băng qua rừng cao su giữa hai ngọn núi.
Ngoài ra, 3-4 nhóm khỉ Rhesus (Macaca mulatta) với tổng số ước tính khoảng 15-20 con cũng được ghi nhận ở cả hai khu vực trên.
Cần nghiên cứu toàn diện để bảo tồn
Theo nhóm nghiên cứu, cần tiến hành thêm các cuộc điều tra, đánh giá toàn diện quần thể voọc Hà Tĩnh ở khu vực này để làm cơ sở cho các hoạt động bảo tồn tiếp theo.
Hoạt động săn bắt không được phát hiện trong thời gian nghiên cứu, nhưng số lượng lớn dê thả rông của người dân địa phương đã tạo nên cuộc cạnh tranh thức ăn với đàn voọc.
Cạnh đó, việc khai thác cây gỗ lớn đã tạo ra sự thay đổi trong cấu trúc thảm thực vật. Vùng núi này còn một số vật liệu nổ còn sót lại từ thời chiến tranh, gây nguy hiểm cho con người, động vật và môi trường.
Nhóm này chỉ ra cần nghiên cứu chi tiết, tập trung vào núi Con Rồng để đánh giá quy mô đàn voọc và đưa ra các biện pháp bảo tồn. Các khảo sát sau này cũng phải lưu tâm đến yếu tố tiêu cực tác động đến đàn voọc.
Nhóm khuyến nghị người dân phối hợp với chính quyền địa phương để bảo vệ đàn voọc Hà Tĩnh, đưa hoạt động bảo vệ đàn voọc vào quy hoạch phát triển du lịch tại vùng núi này, loại trừ các tác động tiêu cực đến đàn voọc.
Hiện nghiên cứu này vừa được công bố tháng 12-2023 và chưa chuyển giao cho chính quyền địa phương.
Voọc Hà Tĩnh, voọc đen Hà Tĩnh hay voọc gáy trắng (tên khoa học Trachypithecus hatinhensis) sống ở vùng núi đá vôi các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và hai tỉnh giáp biên giới là Khammouane và Savannakhet (Lào). Tại Quảng Trị, loài này được ghi nhận tại Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa.
Đàn voọc chà vá chân xám gồm ba con gần đây thường xuyên xuất hiện tại vườn của chùa Quang Sơn ở xã Hòa Kiến (TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên). Các cơ quan chức năng khuyến cáo bảo vệ những con voọc này.
Nhiều cá thể, động vật rừng thuộc nhóm cực kỳ nguy cấp như chà vá chân nâu, tê tê, trĩ sao... được phát hiện thông qua hoạt động bẫy ảnh tại các khu rừng của Việt Nam.
Hợp phần Bảo tồn đa dạng sinh học thuộc dự án Quản lý rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC), do Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ, vừa công bố kết quả điều tra bằng bẫy ảnh lớn nhất từ trước đến nay tại Việt Nam.
Dự án đã thiết lập 1.176 điểm bẫy ảnh tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ trên địa bàn 8 tỉnh thành.
Kết quả, có hơn 120.000 động vật được ghi nhận trong hàng triệu hình ảnh mà bẫy ảnh chụp được trong khoảng thời gian 2019 - 2023.
Đáng chú ý, bẫy ảnh không ghi nhận được hình ảnh của các loài động vật ăn thịt lớn và động vật ăn cỏ như hổ, báo gấm, sói lửa và sao la - một số ít loài thú lớn được phát hiện trong 50 năm qua.
Chỉ ghi nhận được quần thể voi châu Á tại 2 khu vực dự án và loài thú móng guốc lớn như bò tót.
Trong đó, phần lớn những loài được ghi nhận là những loài có khả năng chống chọi tốt nhất với áp lực săn bắt như các loài khỉ, chồn bạc má và lợn rừng.
Mặc dù kết quả khảo sát cho thấy động vật hoang dã đã suy giảm nghiêm trọng ở tất cả 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ.
Tuy nhiên, mức độ phong phú loài và số lượng loài đặc hữu tương đối cao, với 9 loài đặc hữu và 21 loài đặc hữu của dãy Trường Sơn có nguy cơ bị đe dọa cao được ghi nhận.
Các loài quý hiếm như chà vá chân nâu, mang lớn, cầy vằn, lợn lửng, thỏ vằn, gấu chó... cũng được phát hiện, góp phần cung cấp một vài ghi nhận về các loài này ở Việt Nam trong 20 năm qua.
Đợt điều tra thứ hai đang được tiến hành tại 21 khu rừng đặc dụng và rừng phòng hộ và sẽ được so sánh với kết quả ban đầu khi dự án kết thúc vào năm 2025.
Kết quả khảo sát này sẽ cho phép dự án đánh giá xu hướng đa dạng sinh học ở 21 khu vực trong thời gian thực hiện dự án.
Dưới đây là một số hình ảnh động vật quý hiếm được bẫy ảnh ghi lại. Ảnh do WWF Việt Nam cung cấp.
Chiều 14-10, lễ trao giải và khai mạc triển lãm Chim hoang dã Việt Nam 2023 diễn ra tại SC VivoCity (quận 7, TP.HCM) với sự góp mặt của nhiều nhiếp ảnh gia và cộng đồng người yêu thiên nhiên, đặc biệt là chim hoang dã.