Độc đáo rau muống bay đêm

Một góc rất cổ xưa giữa miền xanh Phitsanulok.- Ảnh: T.T.H.

Không nằm trong bảng xếp hạng điểm đến du lịch hàng đầu nào của cả bên Thái Lan lẫn Việt Nam, nhưng Phitsanulok khiến tôi quay lại khá nhiều.

Phần là điểm trung chuyển từ đường sắt sang đường bộ để đến vài miền cao tàu leo không nổi. Phần là cửa ngõ những miền đẹp hội hè như lễ hội ma Dan Sai, làng sơn cước Chiang Khan, cố đô đầu tiên xứ Xiêm La Sukhothai...

Nhưng có lẽ hơn cả là thích thành phố nhỏ nhắn, hiền hòa ven sông vấn vương vài đền đài đổ, di tích xưa cổ.

Nên nhiều khi thay vì đi thẳng đến các điểm du lịch, tôi tranh thủ ghé chơi. Chí ít cũng một đêm lang thang cái chợ mang thêm chút sinh khí cho miền đất đi ngủ rất sớm này.

Du khách hứng thú giả làm nhân viên hứng rau muống bay. -Ảnh: T.T.H.

Cọng rau muống làm nên chuyện

Phitsanulok giờ là điểm trung chuyển của nhiều cung đường, ngày xa xưa cũng vậy. Khi đế quốc còn hùng cứ đến tận đây ở thế kỷ 11, Phitsanulok là miền tiền đồn quan trọng của người Khmer.

Dòng Nan ngang phố, trước khi nhập với sông Ping để trở thành Chao Praya, có cội nguồn từ dãy Luang Prabang chạy theo hướng bắc nam với nhiều chi lưu ngang dọc cũng là những cung đường thủy quan trọng.

Do đó, bên cạnh việc lưu giữ được nhiều công trình kiến trúc đa dạng, Phitsanulok còn có những nét văn hóa, ẩm thực phong phú. Nếu không nhiều thời gian lang thang phố, có thể thấy kha khá nét đặc trưng thu nhỏ ở chợ đêm.

Phố chợ Phitsanulok buổi mai sớm rất chậm, yên bình và nhiều màu sắc.-Ảnh: T.T.H.

Tuy không nhiều bằng sự giao hòa những chùa Thái, Hoa, nhà thờ Muslim, đền Hindu, tháp Khmer... rải rác phố, những món quà lưu niệm, đồ thủ công và các món ẩm thực chợ đêm Phitsanulok khá đặc trưng, nhất là với các sản phẩm của dự án OTOP (One tambon, one product - Một làng, xã, một sản phẩm đặc trưng) mà mình đã có làm nhưng chưa tới lắm.

Tuy nhiên, bỏ xa các chợ đêm nổi tiếng Chiang Mai, Bangkok..., Phitsanulok còn độc đáo với món ăn có một không hai Phak Bung Loy Fah mà hầu như du khách Âu - Mỹ nào ghé đây cũng phải đến tập làm bồi bàn để thỏa chí. Đó là rau muống.

Bị Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ xếp trong danh sách thực vật xâm lấn gây hại ở một số bang, còn ở Sri Lanka phát triển rất mạnh mẽ trên sông rạch chèn nghẽn đường đi tàu bè..., rau muống lại là thực phẩm rất phổ biến ở nhiều nước Đông Nam Á, là món rau được dùng nhiều nhất nhì Việt Nam.

Dùng ăn rau sống, gỏi, luộc, nấu canh, lẩu, nướng... đều được, nhưng phổ biến nhất xuyên qua nhiều quốc gia vẫn là món rau muống xào dù có thể khác nhau các chất liệu đi chung.

Như món rau muống xào với mắm tôm hay tôm khô, mực ít thấy ở mình lại rất phổ biến tại Indonesia, Malaysia... Hay món rau muống xắt nhỏ xào trộn dừa nạo nghe lạ tai lại rất phổ biến ở xứ dừa Kerala vùng Nam Ấn.

Tuy nhiên, ở Phitsanulok, du khách thường không thể bỏ qua một món rau muống xào độc đáo. Lạ nhất tôi từng thấy suốt mấy chục năm đằng đẵng ăn rau muống trong đời, không hề có phiên bản tương tự ở quốc gia vùng miền nào khác.

Ngay cả ở những tỉnh láng giềng kề bên cũng chẳng có món Phak Bung Loy Fah (còn gọi Phak Bung Bin), rau muống bay lừng danh Phitsanulok này.

Thật ra Sài Gòn cũng từng nổi tiếng với cơm niêu bay, giờ cũng lan rộng kha khá. Nhưng cái khác và dễ hơn rau muống bay vì cơm niêu là một khối nguyên nên dễ đón, chụp hơn là những cộng rau muống bời rời, thêm nước xào, vài phụ liệu đi cùng nữa thì càng khó hơn.

Quy trình nấu nướng chẳng mấy đặc biệt. Sau khi được xào với lửa lớn hừng hực, món rau được đầu bếp hất từ chảo ra đĩa rồi tạt đám rau muống đó bay vèo sang phía người phục vụ đang đứng cách đó vài mét để hứng. Nguyên cả tối đứng rình rập chưa thấy cậu chàng đó đón hụt bao giờ!

Góc bình yên chim tìm về bên dòng Nan, Phitsanulok.-Ảnh: T.T.H.

Điểm nhấn độc đáo

Chỉ cậu phục vụ đó thôi, phải nói vậy cho rõ vì quán vẫn cho du khách trải nghiệm để không tưởng bở rằng mọi chuyện đều dễ dàng. Mà đó chính là điểm thu hút du khách nhiều khi còn chẳng màng lắm đến chất lượng món rau khá xa lạ với họ.

Dù khách được ưu tiên dùng cái đĩa to đùng, hay cả nắp xoong bự chảng có cả vành cong hỗ trợ để hứng thì vẫn thường xuyên bị hụt hoặc vương vãi. Vậy mà rất nhiều khách già trẻ xếp hàng mượn tạp dề, nón đầu bếp hay tóc giả... thi thố làm nhân viên phục vụ để quay phim chụp hình.

Cũng phù hợp là quán ngoài trời, ngay trên triền đê sông Nan lộng gió nên chẳng ảnh hưởng đến các thực khách khác hay kẻ ngó nghiêng.

Việc cho khách tham gia trải nghiệm này hồi xưa chưa thấy ở cơm niêu Sài Gòn (cũng lâu lắm rồi không ghé đến nên không biết giờ đã có chưa) rất hút khách ở đây.

Các em bé với những điệu múa cổ truyền trong sân khấu nhỏ ở chùa. -Ảnh: T.T.H.

Bon chen ăn thử thấy có lẽ bí quyết là ở một phần kỹ thuật xào và nêm nếm. Rau xào khá mềm nhưng không đến nỗi nhũn và thêm chút dầu hào giúp quyện lại, không bị văng nước xào và không bay tóe ra thành nhiều cọng.

Không thấy có sự hỗ trợ của bột năng như nghi ngờ ban đầu (!?) để giúp các sợi rau quyện vào nhau, vì không thấy có độ nhớt ở những cọng rau vẫn còn khá giòn.

Hay có thể họ dùng nhưng khéo léo, nên kẻ lơ tơ mơ không phát hiện được.

Chia tay chợ đêm, lang thang phố khuya yên bình Phitsanulok về lữ điếm, cứ thầm mong một ngày món cơm bay Sài Gòn sẽ nổi tiếng với cách hoạt động chẳng mấy khó khăn này. Để là một điểm nhấn yêu thích mới của du khách tìm đến với hòn ngọc Viễn Đông.■

Du khách thích thú với việc thực hành làm rau muống bay   Phitsanulok cách Bangkok 377km, có thể dễ dàng tới bằng xe đò (5-6 giờ), tàu lửa (6-7 giờ) và cả hàng không giá rẻ. Nằm giữa cung đường cả xe lẫn tàu lửa Bangkok - Chiang Mai cũng như điểm trung chuyển đến những miền du lịch nổi tiếng Sukhothai, Kampheng Phet, Dan Sai... nên có thể dừng đây ngó nghiêng trước khi đến các điểm khác. Phitsanulok đang đầu tư nhiều để lôi cuốn khách du lịch, là thành phố hiếm hoi có xe điện đi city tour đến các điểm du lịch trong thành phố và cả ở ngoại vi với giá rẻ. Không nhiều khách sạn hay resort nhưng lữ điếm bình dân khá nhiều, thích hợp với khách balô tự túc. Giá rất phải chăng, rẻ hơn mức sống Bangkok, Chiang Mai rất nhiều. Là thành phố duy nhất trên xứ Chùa Vàng còn cho phép lưu lại các nhà thuyền trong khúc sông khu vực nội ô. Ngoài chợ đêm, việc thư giãn trên các nhà hàng - nhà thuyền là trải nghiệm thú vị khác của Phitsanulok khi hoàng hôn, lúc đêm khuya hóng gió ngắm trăng.