Quản lý sức khỏe, bạn làm chưa?

Duy trì tập thể dục, tăng cường sức khỏe là cách quản lý sức khỏe hữu hiệu nhất - Ảnh: N.C.T

Để QLSK tốt cũng phải biết cách, tức phải học một số kỹ năng, không hề khó khăn. Học QLSK giống như học bơi - xem đạt được kỹ năng là quan trọng chứ không phải những điều nằm trong cuốn sách.

Nhưng rất nhiều nhân viên y tế hướng dẫn điều này giống như bài học địa lý, họ nói cho bệnh nhân (BN) biết vài sự việc chính liên quan đến bệnh tật và đưa BN sổ tay hướng dẫn hơn là bắt đầu từ các kỹ năng, hay giúp BN tự tin chính bản thân có thể làm được.

Sự lợi hại của tự chăm sóc

Tại những hệ thống chăm sóc sức khỏe tiên tiến người ta đã đưa việc BN chủ động tham gia quản lý chính sức khỏe mình vào việc điều trị. Rất dễ cho các bác sĩ đánh giá kiến thức và kỹ năng của BN, mức độ tự tin trong QLSK của họ. Chỉ cần trò chuyện và hỏi BN vài câu rất đơn giản liên quan, các bác sĩ có thể đánh giá chính xác sự hiểu biết và kỹ năng của BN.

Trong lâm sàng việc này rất cần thiết, nhờ đó nhân viên y tế lên kế hoạch thích hợp cho từng người cũng như đánh giá sự tiến bộ của BN. Điều quan trọng là nâng dần tính chủ động của BN, dù khởi điểm của một số người rất thấp nhưng tăng dần theo thời gian là rất quan trọng vì giúp chúng ta đánh giá chất lượng chăm sóc.

Lợi ích mang lại về kinh tế nếu BN chủ động tham gia QLSK có sự khác biệt lớn so với người thụ động trong chăm sóc mình. Chắc chắn sẽ ít tốn chi phí hơn nhờ ít nhập viện vì những biến chứng cấp hoặc ít khi phải đi cấp cứu. Trong các báo cáo tài chính, những BN chủ động sẽ ít tốn kém hơn ít nhất là 8% chi phí điều trị trong năm đầu tiên đánh giá và giảm thêm 21% trong năm sau.

Giữa một BN chủ động tìm sự tư vấn, chủ động hiểu thêm về bệnh trạng của mình và tuân trị có thể gián tiếp giảm đi sự bất bình đẳng trong y tế. Đứng trước BN này, bác sĩ hay cô điều dưỡng tận tâm chắc chắn khó mà không giải thích hay tư vấn thêm, không hề phân biệt đây là BN thuộc giới lao động hay thuộc bảo hiểm y tế. Kết quả trị liệu vì thế sẽ tốt hơn.

Ai là người chủ động QLSK?

Là người hiểu rõ lợi ích của tiến trình chăm sóc và điều trị, những BN có bệnh mãn tính rất nên tham dự việc điều trị, tuân thủ đúng hướng dẫn của y bác sĩ, tức đã tham gia việc điều trị cho bản thân một cách hiệu quả.

Họ chủ động đi sàng lọc bệnh, kiểm tra và tiêm chủng, giữ được những thói quen sống tích cực (như chế độ ăn và tập thể dục), từ đó giúp giữ được những chỉ số lâm sàng phản ánh sức khỏe trong giới hạn bình thường (cân nặng, chỉ số khối cơ thể, đường máu, huyết áp và cholesterol).

Ngược lại những người ít chủ động là người cảm thấy (1) quá sức nếu phải làm những điều được hướng dẫn, hiểu sai vai trò chăm sóc bản thân của mình, (2) chưa đủ kiến thức và tự tin mình có thể tác động tích cực đến sức khỏe, (3) gặp khó khăn trong giải quyết vấn đề QLSK của cá nhân, (4) đã từng thay đổi hành vi theo hướng dẫn của bác sĩ nhưng không thể duy trì, nhất là khi gặp stress (nghĩa là từng thất bại trong việc chăm sóc sức khỏe của họ) và từ đó sẽ dễ dàng trở nên thụ động.

Điều gì đưa đến sự khác biệt này? Trên thực tế thường gặp tình huống BN không thể chủ động tham gia vì họ thấy quá nhiều thứ phải thay đổi (chế độ ăn uống, tập luyện thể lực, bỏ thuốc lá, uống thuốc mỗi ngày...) khiến khó có thể làm một lúc, họ chưa hiểu rõ lợi ích lâu dài của những hành vi đúng, cuộc sống bộn bề khiến chưa thể sắp xếp... Tất cả những thử thách này hoàn toàn có thể kiểm soát được với thời gian.

Điều kiện kinh tế - xã hội cũng là một yếu tố quan trọng nhưng thực tế cho thấy không ảnh hưởng nhiều đến sự chủ động QLSK. Tuổi, giới, học vấn, thu nhập chỉ tạo ra 5-6% khác biệt, tức không đáng kể. Không hề đúng nếu cho rằng người bệnh ở tầng lớp xã hội cao chủ động nhiều hơn, chỉ là họ có thể có điều kiện vật chất hơn mà thôi.