"Ông mai" Facebook

Phân tích các đặc điểm của Facebook Dating - dịch vụ kết nối những người dùng độc thân của mạng xã hội lớn nhất thế giới - cũng là cách để hiểu các vấn đề tồn tại của thị trường dịch vụ/ứng dụng hẹn hò online.

Chỉ mới là thử nghiệm

Hồi tháng 5, Mark Zuckerberg đã tuyên bố phát triển Facebook trên tinh thần “giúp kết nối con người theo những cách mới”, trong đó có việc cung cấp dịch vụ hẹn hò online để giúp 200 triệu người dùng Facebook vẫn còn độc thân.

Đến ngày 20-9, Facebook Dating chính thức được thử nghiệm ở Colombia. Quốc gia Nam Mỹ 48,6 triệu dân này được chọn vì hẹn hò online đã phổ biến và được xã hội chấp nhận tại đây, theo lời Nathan Sharp, giám đốc sản phẩm phụ trách Facebook Dating.

Cách vận hành của dịch vụ (không phải ứng dụng riêng) này không khác gì so với tuyên bố của Facebook trước đó: người dùng sẽ tạo hồ sơ hẹn hò riêng, hoàn toàn tách bạch với thông tin trên tài khoản Facebook chính.

Người dùng sẽ hoàn tất hồ sơ hẹn hò bằng cách cập nhật hình ảnh (có thể lấy ảnh có sẵn từ Facebook hoặc Instagram), xác nhận địa điểm thông qua định vị của smartphone và khai báo một số thông tin như lời tự bạch, nghề nghiệp, trình độ học vấn, chiều cao, tôn giáo. Người dùng cũng sẽ phải và chọn trả lời các câu hỏi về bản thân do hệ thống đưa ra. Chẳng hạn “Một ngày như thế nào sẽ là hoàn hảo với bạn?”, “Bài nào luôn khiến bạn hát theo?”.

Người dùng có thể đặt ra tiêu chuẩn về bạn đời mong muốn như nơi ở, tuổi tác, tôn giáo. Facebook sẽ dùng thuật toán để tìm trong dữ liệu các hồ sơ đáp ứng yêu cầu của người dùng và giới thiệu các ứng viên tiềm năng cho họ.

Để tìm hiểu một đối tượng do “ông mai Facebook” gợi ý, người dùng sẽ không “quẹt phải” như trên Tinder, mà phải bình luận về một bức ảnh hay câu trả lời về các câu hỏi nói trên của người đó. Chẳng hạn, nếu người đó đăng hình chụp địa điểm du lịch, ta có thể nói “ồ tôi cũng đã đến đó nè”, hoặc người kia nói một ngày hoàn hảo với họ là thời tiết mát mẻ, ta có thể nhắn tin cho họ rằng “sao giống tôi thế”. Đây là những cái cớ để mở đầu câu chuyện khá tự nhiên so với “nhảy” ngay vào hộp chat và nói “xin chào”.

Một tính năng đáng chú ý là Facebook Dating sẽ mai mối cho những người cùng tham gia một nhóm, hoặc đã và sẽ tham gia một sự kiện công cộng nào đó. Chẳng hạn, khi bạn đã bấm “sẽ tham gia” lễ hội âm nhạc vào tuần tới, Facebook Dating có thể sẽ kết nối bạn với một người cũng sắp dự sự kiện đó. Tương tự, Facebook sẽ gợi ý để hai người từng dự một sự kiện gì đó trong quá khứ với nhau, vì biết đâu họ đã lỡ cơ hội tìm thấy nhau dù ở cùng một địa điểm trong đời thực, giờ có thể hẹn nhau qua mạng thì sao!

Facebook sẽ chờ để người dùng ở Colombia đăng ký tham gia đạt đến số lượng nhất định mới bắt đầu ra tay mai mối, tức gợi ý các hồ sơ phù hợp cho họ. Chính vì thế mà hiện chưa thể nói Facebook Dating có thành công hay không, khi thị trường ứng dụng và dịch vụ hẹn hò trực tuyến đã bão hòa và có quá nhiều tay chơi.

Điều đáng quan tâm là liệu Facebook Dating có thể giải quyết được các vấn đề của hẹn hò online, chẳng hạn như hiện tượng tạo hồ sơ giả để lừa tình hoặc tiền, lợi dụng app để tìm “tình một đêm”, hay các vấn đề thuần túy về quan hệ như quấy rối, gửi ảnh bậy hay không.

Kỳ vọng hẹn hò nghiêm túc

Facebook có lợi thế khi bước vào cuộc chơi “mai mối online” là có quá nhiều ứng dụng để tham khảo nhằm học cái hay và tìm ra điểm hạn chế để khắc phục cho sản phẩm của mình.

Yếu tố hàng đầu của ứng dụng hẹn hò ảo là tính nghiêm túc của mối quan hệ. Sharp nhấn mạnh Facebook Dating sẽ tập trung giúp người dùng xây dựng “các mối quan hệ thực chất và lâu dài” chứ không chỉ “quen qua đường”. Cách Facebook Dating yêu cầu người tạo hồ sơ phải trả lời các câu hỏi về bản thân cũng cho thấy dịch vụ này muốn người ta giới thiệu bản thân không chỉ về ngoại hình mà còn phần tâm hồn, tức quan điểm, sở thích của họ.

Điều này khiến giới phân tích nhận định nó sẽ không trực tiếp cạnh tranh với Tinder, ứng dụng hẹn hò online phổ biến nhất hiện nay với 50 triệu người dùng, nhưng thường bị chỉ trích là “ứng dụng để tìm tình một đêm”. Facebook có vẻ sẽ đối đầu với các dịch vụ mai mối nghiêm túc hơn là OkCupid và Hinge.

Nhưng khi ta xác định tìm đến cõi mạng để tìm một nửa của mình một cách nghiêm túc, ta lại đối mặt với rủi ro là quen nhầm kẻ lừa đảo - tức những người dựng lên hồ sơ giả, từ ảnh đại diện, tuổi tác đến các thông tin về thân thế (có gia đình mà khai độc thân, thất nghiệp mà khai là đại gia) để đi phỉnh lừa người khác. Hành động này tiếng Anh gọi là catfish và thường gắn với hẹn hò online.

Facebook được kỳ vọng sẽ giải quyết được vấn đề này, bởi hồ sơ hẹn hò trên Facebook Dating sẽ tự động lấy tuổi và tên đã khai báo trong tài khoản chính của người dùng để đảm bảo tính chân thực. Ngoài ra, khi “mai mối”, Facebook Dating sẽ dựa vào dữ liệu đã thu thập được từ người dùng thông qua Facebook, mà những thông tin này thường là chính xác và thành thật.

Dĩ nhiên vẫn có kẽ hở là nếu Facebook đó ngay từ đầu đã toàn thông tin giả thì cũng không cách nào tránh được chuyện lừa đảo.

Một điểm khá thú vị của Facebook Dating là các gợi ý “ứng viên tiềm năng” do thuật toán đưa ra sẽ tự động loại trừ những người đã có trong danh sách bạn bè của người dùng. Đối tượng được giới thiệu chỉ là “bạn của bạn” hoặc người hoàn toàn xa lạ. Việc này nhằm tránh để người dùng ngại ngùng khi bị phát hiện phải lên Facebook tìm “một nửa còn lại”, cũng như hạn chế xảy ra tình huống trớ trêu như thuật toán “mai mối” những người trong gia đình với nhau.

Cách làm này cũng rất hợp lý vì người dùng sẽ có cơ hội tìm hiểu những mối quan hệ thật sự mới mẻ, thay vì những người nằm trong vòng tròn quen thuộc của mình. Yếu tố “bạn của bạn” cũng phần nào giúp người dùng an tâm, vì dù sao một người có bạn chung với mình chắc hẳn cũng không phải là một kẻ tồi tệ không ra gì. Đây là điểm khiến Facebook Dating nổi bật so với Tinder, vốn gợi ý toàn người ngẫu nhiên và nhiều trong số đó là người dùng Tinder không phải kiếm tình yêu mà là tình dục.

Một mối lo khác khi tham gia hẹn hò online là ta sẽ để người lạ lục tung Facebook cá nhân, lén lút tìm hiểu thông tin về mình. Thông qua chat trực tuyến trên các ứng dụng hẹn hò, phụ nữ thường bị quấy rối bằng lời nói tục tĩu hay đối phương tự gửi ảnh “của quý” cho ta dù ta không muốn.

Facebook đã tính đến các bất cập này. Khi một người lần đầu tiên nhắn tin cho người mà họ muốn tìm hiểu trên Facebook Dating, họ phải chờ người đó hồi đáp thì cả hai mới được phép xem hồ sơ của nhau và chuyển qua chế độ “hội thoại”, tức chat với nhau. Điều này tránh trường hợp một người ngỏ lời mà không được đáp lại thì nổi nóng, “dội bom” tin nhắn cho người kia.

Tính năng chat của Facebook Dating cũng không cho phép gửi ảnh, đường link và không có dấu báo “đã xem” khi người dùng đã đọc tin nhắn. Điều này giúp người chủ động gửi tin không bị quê vì bị quăng cục lơ (đã xem mà không trả lời).

Facebook vốn đã mất điểm rất nhiều sau các bê bối về bảo mật thông tin cá nhân người dùng, nhưng vẫn dám nhảy vào lĩnh vực đòi hỏi các thông tin nhạy cảm hơn là hẹn hò. Sự tự tin này khiến giới phân tích kỳ vọng Facebook đã học được cách đối xử với thông tin người dùng kỹ lưỡng hơn và tránh một xìcăngđan khác. Facebook Dating có thể cũng sẽ chỉ làm cuộc chơi thêm phong phú, người dùng có thêm nhiều lựa chọn ở cuộc tìm kiếm nửa kia của mình trên mạng.■