Cơ chế một cửa quốc gia đã bấm nút

TTCT - Cơ chế một cửa quốc gia vừa được triển khai tại tất cả cảng biển quốc tế hôm 12-11. Đối với các thủ tục xuất nhập khẩu, doanh nghiệp chỉ cần gửi hồ sơ điện tử đến địa chỉ https://www.vnsw.gov.vn, hiện giảm được năm “cửa”. Trong tương lai khi đã có đầy đủ tám bộ ngành kết nối, cơ chế một cửa sẽ được hoàn thiện.

Ông Trần Quốc Định - Ảnh: Lê Thanh

Trao đổi với TTCT, ông Trần Quốc Định - phó trưởng ban cải cách hiện đại hóa hải quan, Tổng cục Hải quan - cho biết:

“Cơ chế một cửa quốc gia là thủ tục hành chính điện tử liên thông giữa các bộ ngành, sử dụng chung cơ sở dữ liệu. Doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục có liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu hoặc là phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh không phải làm việc với nhiều “cửa” nữa mà chỉ còn một.

Trước đây, khi làm thủ tục xuất nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa, doanh nghiệp phải xuất trình hồ sơ bằng giấy để làm thủ tục cho rất nhiều bộ, ngành.

Ví dụ: đối với thủ tục cho tàu biển xuất nhập cảnh ở cảng biển quốc tế, doanh nghiệp sẽ phải xuất trình năm hồ sơ cho năm cơ quan là hải quan (Bộ Tài chính), cơ quan kiểm dịch động vật, thực vật (Bộ NN&PTNT), Bộ Y tế, Bộ tư lệnh bộ đội biên phòng, cảng vụ hàng hải (Bộ Giao thông vận tải).

Sau khi các cơ quan này đồng ý với hồ sơ, doanh nghiệp sẽ gửi quyết định đó sang cơ quan cảng vụ. Căn cứ trên hồ sơ đó, cảng vụ sẽ cho phép tàu biển xuất cảnh, nhập cảnh, hay quá cảnh.

Nay thực hiện cơ chế một cửa, doanh nghiệp gửi một hồ sơ điện tử duy nhất lên Cổng thông tin điện tử quốc gia, hồ sơ sẽ được lưu lại thành một cơ sở dữ liệu dùng chung. Các cơ quan có liên quan sẽ xem hồ sơ điện tử đó trên cổng thông tin điện tử.

Quyết định đó sẽ được gửi đến Cổng thông tin điện tử quốc gia và cơ quan cảng vụ sẽ căn cứ vào quyết định đó để cho phép tàu biển được xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh”.

Để thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, doanh nghiệp phải chuẩn bị gì?

Doanh nghiệp truy cập vào cổng thông tin tại https://www.vnsw.gov.vn để đăng ký mở tài khoản, sau đó thực hiện khai báo thông tin các chứng từ và nhận kết quả xử lý của các bộ, ngành.

Trước mắt, cổng thông tin điện tử của cơ chế một cửa quốc gia sẽ xử lý 12 chứng từ điện tử. Các cơ quan tham gia gồm: Bộ Tài chính, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn.

- Doanh nghiệp chỉ cần một máy tính được nối mạng Internet, ngồi tại trụ sở để gửi hồ sơ. Phần mềm khai báo để gửi hồ sơ, dữ liệu lên cổng thông tin một cửa quốc gia, Tổng cục Hải quan sẽ cung cấp miễn phí cho doanh nghiệp. Khi chúng tôi làm việc với các doanh nghiệp vận tải, họ đã có sẵn phần mềm theo chuẩn quốc tế.

Đối với một số chứng từ theo chuẩn quốc tế, doanh nghiệp dễ dàng gửi được lên cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia. Như các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải biển khi triển khai ở Việt Nam thì không có gì khó khăn cả vì bản thân họ đã quen làm với các nước khác.

* Kế hoạch kết nối các bộ trong cơ chế một cửa quốc gia đã tiến hành đến đâu?

- Việc triển khai một cửa một cách toàn diện là rất khó, đòi hỏi mất rất nhiều thời gian. Ban chỉ đạo cơ chế một cửa quốc gia rất quyết tâm thực hiện cơ chế một cửa đối với các bộ, ngành. Tháng 12 sẽ tiếp tục kết nối với Bộ Công thương. Quý 2 năm sau sẽ triển khai tiếp đối với Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên - môi trường.

Đến năm 2016 sẽ triển khai tổng thể. Nếu các bộ, ngành có thủ tục hành chính điện tử thì việc kết nối vào cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia sẽ rất thuận tiện.

Cơ chế một cửa quốc gia là tiền đề để kết nối một cửa ASEAN. Năm 2015, theo cam kết, các nước trong nội khối xây dựng được cổng thông tin để có thể trao đổi thông tin về tờ khai hải quan xuất khẩu, nhập khẩu và chứng nhận xuất xứ điện tử trên cổng thông tin một cửa ASEAN.

Từ năm 2015, hàng hóa các nước ASEAN xuất nhập khẩu trong khu vực sẽ được ưu đãi thuế khi có chứng nhận xuất xứ điện tử. ASEAN giữa năm 2015 sẽ thực hiện hai kết nối thông tin đó và sẽ thực hiện đầy đủ các thông tin khác vào những năm sau.

Năm 2015, chúng ta sẽ trao đổi thông tin xuất xứ với cổng thông tin một cửa ASEAN. Ngược lại, chúng ta sẽ nhận lại từ các nước ASEAN thông tin điện tử về xuất xứ để làm các thủ tục về xuất nhập khẩu.

Làm được cơ chế một cửa quốc gia tốt sẽ rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa 3,5-4 ngày, tức là chỉ còn 17 ngày thay vì 21 ngày như hiện nay.

Hải quan Hải Phòng hướng dẫn doanh nghiệp khai báo hải quan điện tử - Ảnh: Trần Tá

* Quy chế vận hành hệ thống một cửa quốc gia có quy định thời gian tối đa mà các bộ, ngành phải phản hồi thông tin cho cổng thông tin một cửa quốc gia và cổng thông tin một cửa phải phản hồi cho doanh nghiệp?

- Phụ thuộc vào nội tại của từng ngành. Các bộ, ngành sẽ phải quy định việc xử lý thông tin điện tử của mình. Quy chế vận hành hệ thống chỉ quy định trách nhiệm phối hợp giữa các bộ, ngành với nhau.

Để triển khai thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, nhiệm vụ số 1 là phải xây dựng cơ sở hạ tầng bao gồm phần mềm, các hệ thống mạng liên thông về cả phía cơ quan nhà nước và cả doanh nghiệp.

Thứ hai là chuẩn bị cơ sở pháp lý. Các cơ quan quản lý nhà nước phải điện tử hóa thủ tục của mình để xử lý hồ sơ điện tử. Nghĩa là mỗi bộ phải xây dựng cơ sở pháp lý để thực hiện thủ tục hành chính điện tử. Đồng thời, giữa các bộ, ngành phải phối hợp, trao đổi thông tin lẫn nhau để thực hiện các thủ tục điện tử.

Việc phải phối hợp với các bộ, ngành để thực hiện thủ tục hành chính điện tử là khó khăn nhất hiện nay. Các bộ, ngành phải chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin tốt nhằm đảm bảo thủ tục liên thông suốt 24 giờ trong ngày, bảy ngày trong tuần, thông tin gửi đến phải được xử lý, phản hồi kịp thời. Một nơi mà chậm thì cả dây chuyền sẽ chậm theo.

* Trong trường hợp lỗi mạng, nghẽn mạch, doanh nghiệp không thể gửi dữ liệu lên được cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia thì doanh nghiệp sẽ phải làm gì?

- Nguyên tắc chung là thủ tục thực hiện cơ chế một cửa quốc gia là dựa trên hệ thống công nghệ thông tin. Nếu không sử dụng được hệ thống công nghệ thông tin của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp thực hiện nộp hồ sơ giấy bằng phương pháp thủ công.

Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, trưởng ban chỉ đạo quốc gia cơ chế một cửa ASEAN và một cửa quốc gia:

Việc thực hiện được kết nối một cửa ASEAN, một cửa quốc gia có ý nghĩa hết sức quan trọng với các doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước thực hiện xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sẽ gấp 1,5-1,6 lần tổng GDP của cả nước.

Chúng ta đang đứng ở mức trung bình về thủ tục hành chính đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh trong khu vực ASEAN. Việc chúng ta cần làm là đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi nhất cho hoạt động xuất, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa. Do đó, chúng ta phải triển khai cơ chế một cửa ở các cửa khẩu quốc tế.

Đơn giản thủ tục, chi phí sẽ giảm

Trao đổi với TTCT, ông Nestor Scherbay, chuyên gia tư vấn hải quan, thương mại của Phòng thương mại Hoa Kỳ (Amcham) tại Việt Nam, cho biết giải pháp duy nhất để rút ngắn thời gian thông quan, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp thì phải triển khai cơ chế một cửa quốc gia. Điều này có nghĩa là các bộ, ngành có thủ tục liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu thì phải cấp giấy phép bằng điện tử, qua mạng Internet.

Để thúc đẩy việc này, Chính phủ cần phải thành lập ủy ban tạo thuận lợi thương mại quốc gia. Ủy ban này phải có sự tham gia của các thành viên các bộ, ngành có ảnh hưởng đến thương mại.

Đặc biệt, ủy ban này phải thường xuyên tham vấn ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp trong nước. Bản thân các doanh nghiệp là người cập nhật nhiều nhất những thông tin, kỹ thuật hiện đại về kinh doanh nên khi các cơ quan nhà nước muốn hiện đại hóa những hoạt động thì cần phải có sự đóng góp của doanh nghiệp.

Ủy ban này chính là người cầm còi để kết nối tất cả cơ quan đó lại với nhau. Ở Việt Nam, hiện mới chỉ có hải quan thực hiện thông quan điện tử mà thôi, mà hải quan thì không thể bắt các bộ ngành khác cũng phải cấp phép điện tử. Do đó, để đảm bảo có sự thống nhất chung, cùng thực hiện cơ chế một cửa thì chúng ta phải có sự chỉ đạo chung từ phía cấp cao của Chính phủ.

Ông Nestor cho biết ở Hoa Kỳ, nghiên cứu cho thấy việc đẩy mạnh cơ chế cấp phép trước, tức là xác định trước, có thể sẽ giảm 3,7% chi phí giao dịch. Tính tổng các nỗ lực tạo thuận lợi thương mại qua việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính sẽ cắt giảm 12% chi phí giao dịch. Hoạt động thương mại thuận lợi sẽ tạo thêm được việc làm và thu nhập, qua đó cải thiện đời sống cho người lao động.

L.THANH ghi

​Cơ chế một cửa quốc gia đã bấm nút

Cơ chế một cửa quốc gia đã bấm nút