Bin Laden và quan hệ Mỹ - Pakistan

Tổng thống Obama nhắc lại vết thương lòng: “Cách đây gần 10 năm... tòa tháp đôi đổ sụp xuống đất, Lầu Năm Góc đen kịt khói, chuyến bay 93 rơi xuống Shanksville (bang Pennsylvania)..., gần 3.000 công dân (Mỹ) bị tước khỏi chúng ta. Thật nhanh chóng chúng ta biết được rằng các vụ tấn công ngày 11-9 ấy là do Al-Qaeda, một tổ chức đứng đầu bởi Osama Bin Laden, đã công khai tuyên chiến với nước Mỹ. Thế là chúng ta đã lâm chiến chống lại Al-Qaeda để bảo vệ công dân chúng ta, thân hữu và đồng minh chúng ta”.

Bức không ảnh do Bộ Quốc phòng Mỹ cung cấp ngày 2-5 đánh dấu địa điểm ngôi nhà Bin Laden bị giết chết tại thị trấn Abbottabad, Pakistan - Ảnh: Reuters

Tổng thống báo công

Sau khi nhắc lại các nỗ lực trong 10 năm qua của chính phủ, Tổng thống Obama dõng dạc báo công: “Ít lâu sau khi nhậm chức, tôi đã chỉ thị cho giám đốc CIA Leon Panetta xem việc giết hoặc bắt sống Bin Laden như là ưu tiên tối thượng của cuộc chiến chống Al-Qaeda. Tháng 8 năm ngoái, tôi được bên tình báo cho biết về một khả năng dẫn đến Bin Laden. Tôi gặp đi gặp lại êkip an ninh quốc gia sau khi có thêm thông tin cho phép định vị Bin Laden đang lẩn trốn trong một cứ điểm nằm sâu bên trong Pakistan.

Cuối cùng tuần trước tôi xác quyết đã hội đủ thông tin để ra tay hành động và cho phép hành quân bắt Osama Bin Laden, đưa y ra trước công lý. Hôm nay, theo chỉ thị của tôi, nước Mỹ đã khởi động một cuộc hành quân nhắm vào cứ điểm của Bin Laden tại Abbottabad, Pakistan... Cái chết của Bin Laden đánh dấu thành quả ý nghĩa nhất cho đến nay trong nỗ lực đánh bại Al-Qaeda”.

Sở dĩ Tổng thống Obama phải lặp đi lặp lại công lao chỉ đạo chiến dịch xóa sổ Bin Laden là do vào năm đầu nhậm chức, ông đã bị chỉ trích lơ là cuộc chiến chống khủng bố.

Cựu phó tổng thống Dick Cheney kịch liệt chỉ trích ông Obama vì cái tội cho rằng “nước Mỹ đâu có đang chiến tranh”, còn cựu chủ tịch hạ viện Newt Gingrich mỉa mai: “Ngài tổng thống lẽ ra đã phải thay đổi toàn bộ định hướng của chính quyền này. Thay vì lo âu đến quyền (hưởng luật pháp) của bọn khủng bố, hãy dành lo âu đến sự an toàn của người dân Mỹ. Nghĩa là đừng thả chúng ra khỏi nhà tù Guantanamo, đừng đem chúng ra xử ở tòa án dân sự New York, là CIA chớ không phải FBI thẩm vấn chúng” (1).

Chẳng qua năm đầu nhậm chức ấy, ông Obama còn “lý tưởng” đòi đóng cửa nhà tù Guantanamo, thậm chí còn đòi điều tra các nhân viên CIA về tội tra tấn tù nhân ở Guantanamo, thay tòa án quân sự bằng tòa án dân sự để xét xử các tù nhân này...

Tổng thống Obama (thứ hai từ trái sang) và các thành viên Hội đồng an ninh quốc gia nhận thông tin cập nhật từ chiến dịch tiêu diệt Bin Laden ngày 1-5 - Ảnh: Reuters

Truy lùng Bin Laden như mò kim đáy biển

Cuộc họp báo sau đó của các quan chức cao cấp Nhà Trắng chi tiết hơn (2): “CIA thu thập tin tức về các cá nhân thân cận Bin Laden nhất. Đặc biệt một người thu hút sự chú ý của chúng tôi. Các tù nhân cho biết y là một trong vài giao liên được Bin Laden tin tưởng, tay này có thể đang sống cùng với Bin Laden và bảo vệ y. Suốt mấy năm trời, chúng tôi không tài nào dò ra nơi hắn sống cũng như tên thật của hắn.

Mãi cách đây bốn năm mới tìm ra được lý lịch hắn. Cách đây hai năm, chúng tôi dò la các địa bàn mà hắn và người anh em trai hắn hoạt động ở Pakistan song không có kết quả. Thế rồi đến tháng 8 năm ngoái, chúng tôi dò ra được nhà của chúng tại Abbottabad, một thị trấn cách Islamabad 35 dặm về phía bắc. Khu vực này tương đối đông người, cư dân hầu hết là cựu quân nhân Pakistan.

Khi nhìn thấy tòa nhà anh em chúng ở, chúng tôi bị sốc: khuôn viên tòa nhà này rộng lớn gấp tám lần các ngôi nhà khác trong khu vực. Tường cao đến năm, sáu thước, có dây kẽm gai rào bên trên. Bên trong lại có những bức tường bao mỗi ô để thêm phần kín cổng cao tường. Tòa nhà chính cao ba tầng, không có nhiều cửa sổ trổ ra bên ngoài. Sân thượng ở tầng ba có một bức vách cao che.

Muốn vào phải qua hai cánh cổng an ninh. Người sống trong nhà đó không mang rác ra xe rác mà tự đốt rác. Cũng cần lưu ý rằng tòa nhà này trị giá khoảng 1 triệu USD, song lại không mắc điện thoại hay Internet. Và anh em nhà đó cũng không buồn giải thích tiền của đâu ra.

Tình báo đánh giá rằng tòa nhà này nhất định được xây để cho ai đó tai to mặt lớn ẩn náu. Sau đó, chúng tôi biết được rằng ngoài hai anh em nhà đó và gia đình của họ còn có một gia đình thứ ba sinh sống ở đó. Quy mô gia đình này khớp với gia đình Osama Bin Laden. Từ các nguồn tin khác nhau, chúng tôi đánh giá Bin Laden đang sống ở đó với nhiều người trong gia đình, kể cả với bà vợ trẻ nhất.

Gốc gác anh em nhà kia cùng hành vi của họ, cũng như địa điểm và cấu trúc ngôi nhà hoàn toàn khớp với những mô phỏng tình báo về một nơi ẩn náu khả dĩ của Bin Laden.

...Đầu tháng 9 năm ngoái, CIA bắt đầu làm việc với tổng thống về các đánh giá này. Tổng thống đã chủ tọa ít nhất năm cuộc họp của Hội đồng an ninh quốc gia về vấn đề này. Cuối cùng tổng thống ra lệnh tiến hành chiến dịch vào sáng thứ sáu 29-4”.

Thông tin cái chết của Bin Laden trên báo chí Mỹ được treo lên tường bên trong Nhà Trắng sáng 2-5, sau khi Tổng thống Obama đọc thông báo - Ảnh: Reuters

Chẳng hé môi với đồng minh Pakistan

Có hai chi tiết rất đáng lưu ý trong lời thuật lại của các quan chức Chính phủ Mỹ trong cuộc họp báo đầu tiên tại Nhà Trắng:

1- “Chúng tôi không chia sẻ thông tin về ngôi nhà này của Bin Laden với bất cứ nước nào, kể cả Pakistan. Chỉ vì một lý do mà thôi: vì sự an nguy của chiến dịch và của nhân viên chúng tôi. Ngay cả trong Chính phủ Mỹ cũng chỉ có một nhóm rất nhỏ hay biết chiến dịch này”; 2 - “Tòa nhà này tồn tại ở đó từ năm năm rồi. Chúng tôi đánh giá tòa nhà này được xây để chứa Bin Laden. Song chúng tôi không biết Bin Laden đã sống ở đó được bao lâu”.

Làm thế nào Bin Laden lại có thể ung dung di chuyển đến sát thủ đô Islamabad và sống yên thân trong ngôi nhà đó chừng ấy thời gian? Bởi thế, phía Mỹ đã lẳng lặng ra tay không cần hỏi ý kiến “chủ nhà”, như theo tường thuật của một quan chức trong cuộc họp báo: “Toán đột kích hiện diện tại địa điểm trong không đầy 40 phút và đã không đụng phải nhà chức trách địa phương”.

Sang cuộc họp báo ngày hôm sau (2-5), trợ lý an ninh nội địa và chống khủng bố của tổng thống John Brennan nhận được câu hỏi truy vấn về độ khả tín của đồng minh Pakistan:

* Quý vị có tin lời người Pakistan khi họ bảo họ chẳng biết gì về việc Bin Laden sống ở đó?

- Trợ lý Brennan: Chúng tôi hiện đang tìm hiểu xem làm thế nào mà y có thể ẩn náu ở đó lâu đến thế, và xem liệu có bất cứ một hệ thống hậu thuẫn nào từ trong nội bộ Pakistan cho phép y ở đó.

* Có thể tin được rằng nhà chức trách Pakistan đã không hay biết gì về tòa nhà đó, một tòa nhà tinh vi cỡ đó?

- Trợ lý Brennan: Tôi nghĩ thật không thể cho rằng Bin Laden đã không có một hệ thống bao che cho phép ở đó trong một thời gian lâu như vậy. Tôi sẽ không phỏng đoán xem bao che kiểu gì, có là công quyền hay không bên trong nội bộ Pakistan.

Qua cuộc họp báo thứ nhì trên, có thể thấy Nhà Trắng và dư luận báo chí Mỹ đã “huỵch toẹt” mọi suy nghĩ về “vai trò” của phía Pakistan. Nhất là chi tiết mà tùy viên báo chí Jay Carney đưa ra: “Tổng thống Obama từng phát biểu: Nếu tổng thống Musharraf không chịu hành động thì chúng ta sẽ ra tay”. Nghĩa là coi Pakistan như chỗ không người nên lực lượng Mỹ mới tự nhiên ra tay như ở nhà mình.

Sau vụ đột kích, ông Obama cho biết “cho có lệ”: “Tối nay tôi đã gọi điện cho Tổng thống Zardari (của Pakistan). Tất cả đều nhất trí rằng hôm nay là một ngày tốt lành và lịch sử đối với cả hai quốc gia”. 

Báo hại trang web quốc phòng Pakistan chạy tít: “Pakistan hợp tác trong vụ giết Osama Bin Laden” (3). Ban đầu, tác giả còn nhận vơ rằng chiếc trực thăng bị rơi là của Pakistan, sau mới đính chính lại là của Mỹ. Rồi lại chống chế rằng quân đội và tình báo Pakistan không tham gia là để tránh cho dân chúng Pakistan bị Al-Qaeda trả thù!

Trang web này phân bua: “Chính phủ Pakistan bề mặt thì chỉ trích, nhưng thật ra ngấm ngầm cho phép. Nếu không có phép của Pakistan, làm sao các máy bay không người lái đó có thể được xuất kích?”. Chẳng qua để bớt ê mặt nước chủ nhà, khi “khách” tự do như chỗ không người.

Bin Laden là biểu tượng của cái gì?

Tổng thống Obama định nghĩa: “Trong hơn hai thập niên, Bin Laden từng là thủ lĩnh và biểu tượng của Al-Qaeda”.

Thế còn trong thập niên 1980, tức hơn ba mươi năm trước? “Bin Laden là một sản phẩm của các cơ quan tình báo Mỹ. Năm 1979, người sinh viên vừa tốt nghiệp Đại học Jeddah này lần đầu tiên tiếp xúc sứ quán Mỹ tại Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ. Với sự giúp đỡ của CIA và các cơ quan tình báo của quân lực Mỹ, đầu những năm 1980 Bin Laden bắt đầu tổ chức một mạng lưới chiến binh Afghanistan chống trả quân đội Liên Xô tại thành phố Peshawar của Pakistan sát biên giới Afghanistan”.

Lúc đó, Bin Laden được cần đến để chống Liên Xô đang đóng ở Afghanistan, cũng như ông Saddam Hussein của Iraq được cần đến để chống lại cuộc cách mạng Hồi giáo Iran.

__________

(1) “Terror Attempt a Referendum on Obama Security Policy?” ABCNEWS 31-12-2009.

 (2) May 02, 2011 Press Briefing by Senior Administration Officials on the Killing of Osama bin Laden

(3) “Pakistani cooperation in the killing Osama Bin Ladin“, May 2,2011. Pakistan News.