Theo Hãng tin Reuters, ngày 8-5 (giờ Mỹ), Bộ Thương mại Mỹ đã lắng nghe tranh luận của các bên về việc công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường. Đây là một phần của quá trình đánh giá và quyết định đến ngày 26-7.

Bên ủng hộ lập luận gì?

Luật sư Eric Emerson từ Công ty luật Steptoe LLP có trụ sở tại Washington (Mỹ), đại diện cho Bộ Công Thương Việt Nam, nhấn mạnh Việt Nam nên được nâng cấp lên nền kinh tế thị trường vì đã đáp ứng 6 tiêu chí mà Bộ Thương mại Mỹ sử dụng để đánh giá liệu một quốc gia có nền kinh tế định hướng thị trường hay không. 

Theo quy định của Mỹ, có 6 tiêu chí để xem xét một nền kinh tế có thị trường hay không, gồm: Mức độ chuyển đổi của đồng tiền; Đàm phán tiền lương, tiền công giữa người lao động và người sử dụng lao động; Mức độ đầu tư nước ngoài vào các hoạt động kinh tế; Vấn đề sở hữu nhà nước, sở hữu tư nhân; Mức độ kiểm soát của Chính phủ với một số nguồn lực và giá cả; Các yếu tố khác.

"Việt Nam đã chứng minh hiệu quả hoạt động của mình trên các yếu tố theo luật định này tốt hoặc thường tốt hơn các quốc gia khác đã từng được cấp quy chế kinh tế thị trường" - ông Eric nói.

Ông chỉ ra Việt Nam ít can thiệp vào các doanh nghiệp nhà nước hơn Ấn Độ, đồng thời cởi mở hơn với đầu tư nước ngoài so với Indonesia, Canada và Philippines.

Việt Nam lập luận rằng nên được gỡ nhãn hiệu "phi thị trường" với những cải cách kinh tế gần đây, đồng thời cho rằng "nhãn hiệu" này là không tốt cho mối quan hệ song phương ngày càng chặt chẽ giữa Việt Nam và Mỹ.

Trong chuyến thăm cấp nhà nước đến Việt Nam của Tổng thống Joe Biden vào tháng 9-2023, hai nước đã nhất trí nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện. 

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cũng đã nhắc tới Việt Nam như một điểm đến "friend-shoring" - thuật ngữ dùng để chỉ chiến lược đưa đầu tư và chuỗi cung ứng sang các nước thân thiện.

Samsung Electronics là một trong những công ty ủng hộ việc Mỹ nâng Việt Nam lên quy chế kinh tế thị trường. Ông Scott Thompson - giám đốc chính sách công của Samsung Electronics chi nhánh Mỹ - khẳng định công ty đã trở thành một trong những nhà tuyển dụng lớn nhất tại Việt Nam nhờ những thay đổi theo định hướng thị trường của Việt Nam. 

Ông Thompson nói: "Việt Nam đã nổi lên như một đối tác chuỗi cung ứng ổn định, an toàn của Mỹ, mang lại lợi ích cuối cùng cho nền kinh tế Mỹ".

Trước đó, Hãng tin Reuters dẫn lời ông Ted Osius - cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam và hiện là chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN (nơi ủng hộ việc nâng quy chế) - khẳng định: "Việt Nam đã có nền kinh tế thị trường. Họ đã đáp ứng các tiêu chí quan trọng như khả năng chuyển đổi tiền tệ và sẵn sàng để được công nhận quy chế chính thức".

Ông Osius chỉ ra: "Các doanh nghiệp Mỹ đã đầu tư đáng kể vào Việt Nam vì họ nhận ra tiềm năng phát triển của nước này".

Bên chưa tán thành nói gì? 

Tại phiên điều trần, bên chưa đồng tình việc nâng cấp lên quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam bày tỏ lo ngại việc ngành công nghiệp Việt Nam phụ thuộc nhiều vào đầu tư và nhập khẩu đầu vào từ Trung Quốc. Nhiều mặt hàng trong số đó đã bị áp thuế chống bán phá giá của Mỹ.

Ông Jeffrey Gerrish, cựu quan chức thương mại dưới thời chính quyền của cựu tổng thống Donald Trump, đại diện cho nhà sản xuất thép Steel Dynamics, cho biết việc nâng hạng sẽ tạo ra một làn sóng nhập khẩu giao dịch không công bằng từ Việt Nam, mà ông cho rằng đã trở thành một nền tảng để Trung Quốc lách thuế quan của Mỹ.

Mỹ cân nhắc nâng Việt Nam lên quy chế kinh tế thị trường

Ngày 8-5, Bộ Thương mại Mỹ nghe các bên tranh luận để quyết định có công nhận Việt Nam là "nền kinh tế thị trường" hay không.