Sáng 17-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến với dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên. Đây là dự luật mới, được Quốc hội khóa XV đưa vào chương trình.

Quy định hình phạt với người chưa thành niên bộc lộ hạn chế

Trình bày tờ trình, Phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh việc xây dựng dự luật là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống. Việt Nam có nhiều bộ luật, luật, văn bản dưới luật điều chỉnh về tư pháp hình sự với người chưa thành niên.

Các chính sách hình sự cơ bản theo hướng khoan hồng, tuy nhiên, theo ông Tiến, hệ thống pháp luật hiện hành cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Trong đó, hệ thống hình phạt chưa phù hợp với độ tuổi, đặc điểm, tính chất hành vi phạm tội của người chưa thành niên.

Một số hình phạt không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành. Mức hình phạt tù tối đa áp dụng với người chưa thành niên vẫn còn nghiêm khắc, điều kiện người chưa thành niên được tha tù trước hạn vẫn còn chưa chặt chẽ...

Bên cạnh đó, thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự có người chưa thành niên tham gia cho thấy thủ tục giải quyết còn rườm rà, thời gian giải quyết còn dài.

Quan điểm xử lý người chưa thành niên phạm tội vẫn còn nặng về răn đe, áp dụng hình phạt mà chưa xác định việc trừng phạt chỉ nên được sử dụng như là biện pháp cuối cùng…

Theo ông Tiến, về hình phạt, dự thảo quy định giữ nguyên hệ thống hình phạt với người chưa thành niên phạm tội như Bộ luật Hình sự hiện hành gồm cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn. Hình phạt tù chung thân và tử hình không áp dụng với người chưa thành niên.

Dự thảo bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt. Mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.

Cân nhắc áp dụng phạt tiền với người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội

Dự thảo luật mở rộng đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.

"Để đề cao tính nhân văn nhưng vẫn bảo đảm nghiêm minh của chính sách hình phạt với người chưa thành niên, dự thảo luật quy định giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên theo từng trường hợp cụ thể", ông Tiến cho hay.

Cụ thể, dự luật quy định giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên theo hướng giảm mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 9 năm tù.

Nhưng với trường hợp phạm loại tội xâm phạm tính mạng sức khỏe và ma túy (giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội sản xuất trái phép chất ma túy), mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết tán thành với dự thảo chỉ quy định 4 hình phạt (cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn) với người chưa thành niên phạm tội.

Cơ quan thẩm tra "cơ bản nhất trí" với dự luật về các hình phạt cụ thể và việc tổng hợp hình phạt.

Ngoài ra, với hình phạt cảnh cáo, theo bà Nga, có ý kiến đề nghị mở rộng việc áp dụng với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi phạm tội lần đầu, là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.

Còn hình phạt tiền, có ý kiến đề nghị cân nhắc giữ quy định hiện hành, không áp dụng với người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội do các đối tượng này chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng.

Một số ý kiến khác trong cơ quan thẩm tra đề nghị quy định người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi có các điều kiện như người trưởng thành cũng được áp dụng hình phạt tiền để bảo đảm công bằng trong chính sách hình sự.

Đề xuất quy định cấm bán di vật, cổ vật ra nước ngoài

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho rằng việc đề xuất cấm kinh doanh, xuất khẩu di vật, cổ vật nhằm tránh mất mát di sản văn hóa ra nước ngoài.