Những tai trời ách nước ở miền Trung thời gian qua đã để lại hậu quả bi thảm tới mức xã hội cần nhiều hơn những cuộc cứu trợ và những lời than khóc. Chúng ta đang cần một cuộc tự vấn lương tâm: Tại sao quá nhiều sinh mạng mất mát trong kinh hoàng như vậy? Sự sẵn sàng cho những thiên tai như thế này của chúng ta tới đâu? Năng lực đối phó thực sự chuyên nghiệp và kịp thời đang ở mức độ nào? Những gì cần phải làm hậu thiên tai? Và quan trọng không kém, bao nhiêu phần nguyên do của thảm họa là do sự
Bão chồng bão, hàng chục ngàn người Philippines di tản
Chính quyền Philippines đã bật cảnh báo ở mức độ cao nhất và di tản 40.000 người, khi cơn bão Usagi đổ bộ vào hôm nay và cơn bão khác ập đến cuối tuần này.
Ngày 14-11, chính quyền Philippines chạy đua sơ tán hàng chục ngàn người khỏi các vùng dễ bị lũ lụt khi bão Usagi ập vào miền bắc nước này.
Usagi, cơn bão thứ 5 trong 3 tuần qua, đổ bộ vào tỉnh Cagayan vào trưa nay với sức gió lên đến 175km/h. Cơ quan thời tiết quốc gia đã nâng cảnh báo bão lên mức cao nhất, nhưng đã hạ xuống khi Usagi đổ bộ.
Tổng thống Ferdinand Marcos đã kêu gọi người dân tuân thủ lệnh sơ tán. "Mặc dù chúng ta không thể ngăn chặn bão tấn công đất nước, nhưng chúng ta có thể thực hiện các bước để giảm thiểu tác động của chúng", Hãng tin AFP dẫn lời ông Marcos nói, đồng thời kêu gọi cải thiện cơ sở hạ tầng để ứng phó với những tác động ngày càng nặng nề của bão.
Tại Cagayan, khi mưa lớn như trút nước, các lực lượng chức năng vẫn không ngừng di tản người dân dọc theo bờ biển và bờ của những con sông nước đã dâng cao.
"Hôm qua là các cuộc di tản phòng ngừa. Bây giờ chúng tôi đang thực hiện các cuộc di tản cưỡng bức", quan chức địa phương Edward Gaspar nói với AFP.
Lãnh đạo lực lượng dân phòng ở Cagayan, ông Rueli Rapsing, cho biết chính quyền địa phương dự kiến đưa 40.000 người đến nơi trú ẩn. Trước khi bão đổ bộ, họ đã đưa được khoảng 24.000 người đến nơi an toàn, theo Hãng tin Reuters.
Theo ông Rapsing, hơn 5.000 người dân tại Cagayan vẫn đang ở trong nơi trú ẩn sau những cơn bão trước đó vì sông Cagayan, con sông lớn nhất Philippines, tiếp tục dâng cao do mưa lớn đổ xuống một số tỉnh ở thượng nguồn.
Sau Usagi, một cơn bão nhiệt đới dữ dội khác là Man-yi dự kiến sẽ tấn công thủ đô Manila đông đúc vào cuối tuần này. Đường đi của nó sẽ tương tự như bão Trami vào tháng trước.
Các quan chức địa phương đã được lệnh thuyết phục người dân ở các cộng đồng dễ bị lũ lụt và lở đất trên đường đi của Man-yi di chuyển đến nơi trú ẩn vào ngày 15-11, trước khi bão đổ bộ.
"Các cơn bão đang chồng nhau. Ngay khi các cộng đồng đang gượng dậy sau cú sốc, thì cơn bão mới lại ập đến. Trong bối cảnh này, năng lực ứng phó đã cạn kiệt và ngân sách cạn kiệt", ông Gustavo Gonzalez, điều phối viên nhân đạo của Liên Hiệp Quốc tại Philippines, nói.
Bão hình thành ngày càng gần bờ biển
Các thảm họa thời tiết trong tháng qua ở Philippines đã khiến ít nhất 159 người thiệt mạng, 207.000 ngôi nhà bị hư hại hoặc phá hủy và gần 700.000 người đi di tản. Nhiều gia đình thậm chí không có những thứ thiết yếu như chiếu ngủ, bộ dụng cụ vệ sinh, đồ dùng nấu ăn và chỉ được tiếp cận hạn chế với nước uống an toàn, theo Liên Hiệp Quốc.
Mưa bão đã phá hủy hàng ngàn héc ta đất nông nghiệp và gây lũ lụt dai dẳng, có nguy cơ làm trầm trọng thêm các vấn đề về cung cấp lương thực.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy các cơn bão ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương ngày càng hình thành gần bờ biển hơn, mạnh lên nhanh hơn và gây ảnh hưởng kéo dài do biến đổi khí hậu.
Cơ quan khí tượng Việt Nam đánh giá bão Man-yi rất mạnh, di chuyển nhanh, có khả năng di chuyển vào Biển Đông khoảng ngày 18-11, nhiều khả năng đây là cơn bão số 9 trong năm 2024.
Trước khi núi lửa Tonga phun trào dữ dội làm rung chuyển Thái Bình Dương, không có hoạt động bề mặt nào được ghi nhận, nhưng máy đo địa chấn đã phát hiện điều kỳ lạ.
Năm 2022, núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai ở Tonga phun trào đã phá hủy hòn đảo cùng tên, nhấn chìm mọi thứ trong tro bụi và khiến nhiều người thiệt mạng. Vụ phun trào không chỉ gây sóng thần ập vào các bờ biển Tonga mà còn lan rộng ra nhiều quốc gia ở Thái Bình Dương, đến tận Mỹ và Nhật Bản, đồng thời khiến Tonga mất liên lạc với bên ngoài suốt nhiều ngày.
Dự đoán những thảm họa tự nhiên như thế này là cực kỳ khó khăn, nhưng một phát hiện mới đây cho thấy một số núi lửa có thể phát ra dấu hiệu trước khi phun trào dữ dội.
Sau khi xem xét lại một số dữ liệu bị bỏ qua từ sự kiện của núi lửa Tonga, một nhóm các nhà nghiên cứu cho biết vụ phun trào khổng lồ làm rung chuyển Thái Bình Dương này được báo trước bởi một làn sóng địa chấn di chuyển khắp bề mặt Trái đất.
Theo trang tin khoa học công nghệ Gizmodo, nhóm nghiên cứu đã kiểm tra dữ liệu từ các máy đo địa chấn tại Fiji và Futuna - cách vụ phun trào hơn 750km. Trong dữ liệu đó, họ tìm thấy một loại sóng địa chấn di chuyển trên bề mặt được gọi là sóng Rayleigh, phát ra từ hướng của vụ phun trào thảm khốc khoảng 15 phút trước sự kiện này.
Con người không thể cảm nhận được sóng Rayleigh, nhưng các máy đo địa chấn đã dễ dàng ghi nhận nó.
"Dựa vào các tín hiệu địa chấn khác và hình ảnh vệ tinh, chúng tôi kết luận rằng sóng Rayleigh là dấu hiệu báo trước quan trọng nhất của vụ phun trào mà không có bất kỳ hoạt động bề mặt rõ rệt nào", các nhà nghiên cứu viết trong công trình của mình, được xuất bản trên tạp chí Geophysical Research Letters.
Vụ phun trào kỷ lục của núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai xảy ra ngày 15-1-2022. Cột khí cao 58km từ vụ phun trào là lớn nhất từng được ghi nhận và đã vươn đến tầng trung lưu của Trái đất chỉ trong nửa giờ.
Như nhóm nghiên cứu lưu ý, trước vụ phun trào này, không có bất kỳ "hoạt động bề mặt rõ rệt" nào. Do đó, sóng Rayleigh là chỉ báo chính về sự kiện hủy diệt sắp xảy ra.
"Khi xảy ra động đất thông thường, sóng địa chấn bao gồm cả sóng Rayleigh được sử dụng ngay lập tức để ước tính các thông số như tâm chấn, độ sâu, cường độ", Mie Ichihara, nhà núi lửa học tại Đại học Tokyo và là đồng tác giả nghiên cứu, nói.
"Sau đó các thông số này được sử dụng để phát đi cảnh báo sóng thần sớm. Tuy nhiên hiện tại không có cơ sở hạ tầng để sử dụng sóng Rayleigh từ dấu hiệu báo trước của vụ phun trào núi lửa như đã được xác định trong bài báo của chúng tôi, dù chúng tôi tin rằng điều này hữu ích".
Nhóm nghiên cứu cho rằng việc phân tích dữ liệu từ các trạm đo địa chấn đặt cách xa hàng trăm km so với vụ phun trào có thể giúp phát hiện sự kiện trước khi nó gây ra những tác động tồi tệ nhất.
"Tại thời điểm núi lửa phun, chúng tôi không nghĩ đến việc sử dụng loại phân tích này trong thời gian thực. Nhưng lần sau, khi có một vụ phun trào lớn dưới nước, các đài quan sát địa phương có thể nhận biết từ dữ liệu của họ", bà nói thêm.
Hệ thống cảnh báo sớm núi lửa, sóng thần
Các hệ thống cảnh báo sớm thảm họa tự nhiên như động đất, núi lửa và sóng thần, cũng như các sự kiện có thể dự đoán được như bão, lốc xoáy và bão lớn, sẽ cứu sống nhiều người. Bất kỳ khoảng thời gian báo trước nào cũng đều tốt hơn là không, vì thậm chí chỉ vài phút cảnh báo cũng có thể tạo ra sự khác biệt giữa sống và chết.
Các nhà nghiên cứu đang liên tục tìm ra những phương pháp mới để phát hiện sớm các thảm họa tiềm tàng. Năm 2021, một nhóm các nhà khoa học Trái đất phát hiện rằng có thể dự đoán sóng thần dựa vào từ trường của chúng, sẽ đến trước khi mực nước biển thay đổi - dấu hiệu quen thuộc cảnh báo sự xuất hiện của những "bức tường nước" khổng lồ.
Vụ phun trào Hunga Tonga-Hunga Ha'apai có thể đã tàn khốc hơn nhiều nếu nó xảy ra ở khu vực đông dân cư hơn. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng những hiểu biết có được từ vụ phun trào kỷ lục này có thể giúp con người chuẩn bị tốt hơn cho những sự kiện tương tự trong tương lai.
TTO - Sau khi phát nổ và phun trào vào ngày 15-1, ngọn núi lửa Hunga Tonga-Hunga Ha'apai ở quần đảo Tonga có thời điểm phóng điện đến 200.000 lần trong một giờ, theo tạp chí khoa học National Geographic.
Cơ quan Khí tượng Tây Ban Nha (AEMET) tiếp tục phát cảnh báo mưa lớn và bão ở mức cam và vàng ở khu vực hai tỉnh Castellón và Tarragona.
Lũ lụt 'như tận thế' ở Tây Ban Nha
Hôm 3-11, AEMET đã nâng mức cảnh báo thời tiết ở khu vực ven biển thành phố Valencia lên mức "cảnh báo đỏ" (tức mức cảnh báo cao nhất trong thang cảnh báo thời tiết ở nước này), do dự kiến sẽ tiếp tục có mưa lớn.
Chính quyền thành phố Valencia cũng kêu gọi người dân tìm nơi trú ẩn an toàn.
Vẫn chưa hết mưa lũ
Các video được lan truyền trên mạng xã hội hôm 4-11 cho thấy xe cảnh sát vẫn rảo quanh các con phố ở thành phố Aldaia, thuộc vùng Valencia, phát loa thông báo người dân hãy về nhà và tránh xa các khu vực gần khe núi.
Thị trưởng Aldaia Guillermo Lujan cũng yêu cầu người dân hãy rời khỏi nơi làm việc, trở về nhà. Ở phía nam Tây Ban Nha, chính quyền khu vực Murcia đã gửi thông báo qua tin nhắn yêu cầu người dân tránh xa một số khu vực nhất định do mực nước đang tiếp tục dâng cao.
Hôm 1-11, một trận mưa kinh hoàng kéo dài hàng giờ đồng hồ đã đổ xuống Valencia, gây lũ lụt thảm khốc khiến ít nhất 214 người chết.
Trong lịch sử Valencia từng xảy ra nhiều trận lũ lớn, trong đó có trận lũ hồi năm 1957 làm ít nhất 81 người thiệt mạng và dẫn đến việc triển khai "Kế hoạch miền Nam" từ năm 1965 đến 1972 về đổi hướng sông Turia ra khỏi trung tâm thành phố Valencia để giảm thiểu nguy cơ lũ lụt.
Tuy vậy con sông này lại chảy vào một hồ đầm lầy ở gần thành phố thay vì trực tiếp đổ ra Địa Trung Hải, điều này đã dẫn đến lụt lội cục bộ tại địa phương trong những năm xảy ra mưa lớn, theo TTXVN.
Ngoài ra hạn hán kéo dài cũng ảnh hưởng đến việc phòng chống lũ lụt ở khu vực này. Với việc khu vực phía Nam và miền Trung Tây Ban Nha đối mặt với điều kiện khô hanh và mối đe dọa nghiêm trọng do tình trạng sa mạc hóa, cơ quan chức năng nước này chỉ tập trung vào việc ngăn chặn tình trạng thiếu nước thay vì triển khai các chiến lược chống lụt mạnh mẽ, những ưu tiên này khiến cho Valencia trở nên dễ bị tổn thương khi bất ngờ có mưa lớn.
Người dân nổi giận vì chính quyền tắc trách
Đến thăm vùng Paiporta, ngoại ô thành phố Valencia hôm 3-11, Vua Felipe VI và Vương hậu Letizia đã phải đối mặt với hàng loạt áp lực khi đám đông liên tục gọi ông là “kẻ giết người”, và cáo buộc chính quyền Tây Ban Nha phản ứng chậm chạp trước thảm họa khiến ít nhất 214 người chết.
Theo Đài CNN, sau khi Vua, Vương hậu, Thủ tướng cùng Thống đốc Valencia tạo dáng chụp ảnh, đám đông bắt đầu la ó, chửi bới nhà vua và các quan chức hàng đầu Tây Ban Nha. Thậm chí đám đông còn đổ dồn về phía trước, nơi nhà vua đang đứng và ném trứng, ném bùn, buộc lực lượng an ninh phải bung ô để bảo vệ họ.
Đối mặt với một người dân, Vua Felipe VI vẫn bình tĩnh và hạ dù xuống để lắng nghe người này trò chuyện. Một số đoạn video cho thấy Vua Felipe VI cố gắng nói chuyện với người dân khi trên mặt đã lấm tấm bùn đất.
Vương hậu Letizia cũng đã cố gắng trao đổi với một số người dân đang giận dữ. Bà bật khóc và ôm chặt một số người dân. Có lúc Vương hậu sợ hãi, run rẩy và ôm chặt đầu.
Làn sóng phẫn nộ của người dân càng đổ dồn vào Thủ tướng Sanchez và Thống đốc Mazon bởi trong khi Vua Felipe VI vẫn khăng khăng muốn nán lại thêm để thăm hỏi tình hình của người dân, Thủ tướng Tây Ban Nha Sanchez và Thống đốc thành phố Valencia Mazon đã sớm rời khỏi khu vực hỗn loạn.
Tính đến ngày 4-11, ít nhất 214 người chết do lũ lụt thảm khốc và số người thiệt mạng dự kiến sẽ còn tăng thêm trong vài ngày tới. Trong số những nạn nhân mới được ghi nhận, thi thể của một cụ bà 70 tuổi được tìm thấy ở cách nhà bà hơn 12km do bị nước lũ hôm 1-11 cuốn trôi.
Phản ứng chậm chạp, sự phối hợp thiếu chuyên nghiệp của các cơ quan ban ngành trước thảm họa khiến người dân ở Valencia vô cùng tức giận. Theo lời người dân, vài giờ sau khi cơ quan thời tiết Tây Ban Nha phát cảnh báo lũ lụt, các nhà chức trách địa phương mới ban hành văn bản cảnh báo đến người dân.
Hơn nữa phản ứng của chính quyền Tây Ban Nha sau khi thảm họa xảy ra cũng chậm chạp khiến tình hình càng thêm tồi tệ hơn.
Theo các nhà phân tích, sự chậm trễ của chính quyền nước này đến từ vấn đề chính trị. Bởi Thủ tướng Sanchez và Thống đốc Mazon đến từ hai đảng phái chính trị khác nhau. Và theo hệ thống chính trị của Tây Ban Nha, chính quyền liên bang nước này không thể giải ngân các quỹ, các nguồn lực khẩn cấp mà chưa có sự cho phép của chính quyền khu vực.
Tính đến sáng 1-11 (giờ địa phương), Tây Ban Nha vẫn đang oằn mình để thu dọn hậu quả sau thảm họa lũ lụt tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại của nước này.
Ít nhất 6 người thiệt mạng và hơn 10.000 người khác bị ảnh hưởng sau một chuỗi các vụ phun trào núi lửa Lewotobi Laki Laki ở Indonesia.
Đài ABC News dẫn tin từ Cơ quan quản lý thiên tai quốc gia Indonesia cho biết ít nhất 6 người thiệt mạng sau chuỗi các vụ phun trào núi lửa xảy ra trên đảo Flores, tỉnh Đông Nusa Tenggara tính đến ngày 4-11.
Riêng đêm 3-11, núi lửa Lewotobi Laki Laki (đảo Flores) phun tạo ra những đám tro nâu dày lên tới 2.000m vào không khí, thiêu rụi một số ngôi nhà và một tu viện của các nữ tu Công giáo gần đó.
Bà Agusta Palma, người đứng đầu Quỹ Saint Gabriel, nơi quản lý các tu viện trên hòn đảo, cho biết vụ phun trào núi lửa đã khiến một nữ tu thiệt mạng và một người khác mất tích.
“Các nữ tu của chúng tôi đã chạy ra ngoài trong hoảng loạn dưới cơn mưa tro núi lửa”, bà nói.
Thông tin ban đầu cho biết 9 người đã thiệt mạng sau các vụ phun trào núi lửa gần đây trên đảo, nhưng các cơ quan địa phương sau đó cập nhật tổng số nạn nhân thiệt mạng còn 6.
Tuy nhiên con số thương vong nhiều khả năng tiếp tục tăng lên do vẫn còn nhiều người bị chôn vùi trong những ngôi nhà bị sập.
Sau một loạt vụ phun trào diễn ra vào tuần trước ở núi Lewotobi Laki Laki, cơ quan chức năng Indonesia cũng đã nâng mức độ nguy hiểm và mở rộng vùng nguy hiểm đối với khu vực này.
Mức cảnh báo nguy hiểm của núi lửa được nâng lên cấp độ 4 - mức cảnh báo cao nhất. Vùng nguy hiểm xung quanh núi lửa cũng được mở rộng gấp đôi, với bán kính mới là 7km.
Ít nhất 10.000 người đã bị ảnh hưởng bởi các vụ phun trào. Đá núi lửa được phun ra xa tới 6km từ miệng núi. Những mảnh vụn núi lửa cũng phủ kín các làng và thị trấn lân cận khiến người dân phải sơ tán.
Những hình ảnh và video được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy hàng tấn mảnh vụn núi lửa đã phủ kín các ngôi nhà ở những làng gần đó, thậm chí một số mái nhà còn bị che phủ hoàn toàn. Nhiều ngôi nhà đã bốc cháy sau khi bị các vật liệu núi lửa nóng rơi vào.
Vào ngày 27-10, núi lửa Marapi (tỉnh Tây Sumatra), một trong những núi lửa hoạt động mạnh nhất Indonesia, đã phun trào và tạo ra những cột tro dày và phủ đầy tro bụi ở các làng lân cận. Rất may không có thương vong về người.
Chỉ trong vòng 8 giờ đồng hồ, lượng mưa khủng khiếp trút xuống một số khu vực tại vùng Valencia, Tây Ban Nha tương đương với lượng mưa trong cả một năm.
Tính đến ngày 31-10, số người chết sau khi cơn bão tàn khốc quét qua vùng Valencia của Tây Ban Nha đã tăng lên 158 người, theo Hãng tin Reuters.
Lũ lụt 'như tận thế' làm ít nhất 158 người chết, Tây Ban Nha quốc tang 3 ngày - Nguồn: Channel 4 News
“Tổng cộng có 158 người thiệt mạng cùng hàng chục người khác đang mất tích, Bộ trưởng phụ trách hợp tác giữa các khu vực của Tây Ban Nha Angel Victor Torres cho biết.
Đội cứu hộ đang miệt mài tìm kiếm những người mất tích giữa đống ngổn ngang khi đường phố bị chặn bởi hàng trăm chiếc xe ô tô chất đống lên nhau.
Sự kiện này đánh dấu thảm họa lũ lụt tồi tệ nhất trong lịch sử Tây Ban Nha hiện đại.
Giải thích về trận lũ trên, các nhà khí tượng học cho biết chính biến đổi khí hậu do con người gây ra đã tăng cường độ và tần suất của nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan.
“Nước tràn vào nhà chúng tôi từ mọi phía và thông qua hệ thống thoát nước. Nó phá hủy cả bức tường phòng ngủ. Chúng tôi phải nhanh chóng nhảy lên thang để trèo lên mái nhà. Nước lũ cuốn trôi xe hơi như thể chúng chỉ là những món đồ chơi", một cư dân tại vùng Paiporta thuộc Valencia thuật lại.
Một nhân chứng khác của tờ New York Times kể lại một dòng nước mỏng bắt đầu tràn đến bánh xe khi họ đang lái xe vào ban đêm.
Thoạt đầu lượng nước rất ít và không đáng kể, nhưng nhanh chóng dâng cao đến gần 1 mét chỉ trong vài giây. Ngay sau đó những chiếc xe khác bị nước đẩy trôi bỗng dưng lao đến chồng lên xe của họ.
“Giống như ngày tận thế vậy”, nhân chứng này cho biết.
Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez đã đến thăm một số khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất sau khi nước này tuyên bố quốc tang 3 ngày để tưởng nhớ những nạn nhân của trận lũ.
“Chúng tôi sẽ không để người dân Valencia đơn độc”, ông Sánchez tuyên bố, đồng thời kêu gọi mọi người nên ở yên trong nhà đề phòng chuyện bất trắc xảy ra.
Việt Nam gửi điện thăm hỏi về các trận mưa lớn và lũ quét tại Tây Ban Nha
Được tin các trận mưa lớn và lũ quét đã gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản tại các địa phương Tây Ban Nha, ngày 1-11, Chủ tịch nước Lương Cường đã gửi điện thăm hỏi tới Nhà Vua Felipe VI, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gửi điện thăm hỏi tới Thủ tướng Pedro Sánchez.
Cùng ngày, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã gửi điện thăm hỏi đến Bộ trưởng Ngoại giao, Liên minh châu Âu và Hợp tác José Manuel Albares Bueno.
Khu vực Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, sẽ hứng chịu lượng mưa cao hơn mức trung bình trong những tháng cuối năm 2024 do ảnh hưởng của La Nina.
Ngày 15-10, tờ Straits Times cho biết các nước Đông Nam Á, vốn đã chịu ảnh hưởng nghiêm trọng bởi hàng loạt cơn bão trong năm nay, sẽ chứng kiến lượng mưa cao hơn mức bình thường trong những tháng tới, gây đe dọa đến nông nghiệp, du lịch và sản xuất công nghiệp của khu vực này.
Các nhà dự báo thời tiết dự đoán trong tháng 11 tới, từ Việt Nam tới Philippines sẽ có thời tiết ẩm ướt do hiện tượng La Nina gây ra. Hiện tượng này đẩy nước ấm về phía tây Thái Bình Dương và gây mưa nhiều hơn cho khu vực.
“La Nina được dự đoán sẽ diễn ra từ tháng 10 đến tháng 11 năm nay, góp phần gây lượng mưa cao hơn mức bình thường ở một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á”, Trung tâm Chuyên biệt khí tượng ASEAN cho biết.
Lượng mưa nhiều bất thường có thể gây cản trở nỗ lực phục hồi của Việt Nam sau khi gánh chịu những ảnh hưởng nặng nề từ siêu bão Yagi, tờ Straits Times nhận xét.
Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đang phải gánh chịu hậu quả đặc biệt nghiêm trọng về người và của do bão Yagi.
Những trận lũ lụt liên tục diễn ra ở phía bắc Thái Lan cũng khiến nước này chịu thiệt hại 30 tỉ baht (tương đương 883 triệu USD).
Trong khi đó, Philippines, quốc gia hứng chịu khoảng 9 cơn bão mỗi năm, vẫn đang gánh chịu hậu quả từ hàng loạt cơn bão chết người trong những tháng gần đây, bao gồm bão Gaemi vào tháng 7, Yagi vào tháng 9 và Krathon vào tháng 10.
Cơ quan thời tiết Philippines dự đoán phần lớn lãnh thổ quốc gia sẽ hứng chịu lượng mưa cao hơn mức trung bình cho đến cuối năm 2024 và cao hơn 160% so với lượng mưa trung bình vào tháng 1.
Ngày 14-10 vừa qua, Singapore đã phát đi cảnh báo lũ lụt khi quốc đảo này bước vào giai đoạn chuyển mùa với sự xuất hiện của sấm sét và mưa dông.
La Nina xuất hiện cuối năm nay
Trước đó, Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) dự báo nhiều khả năng hiện tượng La Nina sẽ xuất hiện vào cuối năm 2024.
Trái ngược với El Nino khi hiện tượng này đẩy nước ấm về phía đông, dẫn đến điều kiện khô hơn ở các khu vực châu Á và Úc, La Nina lại làm cho nước ấm tập trung ở các khu vực trên và gây ra nhiều mưa hơn.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nhiệt độ bề mặt biển ấm hơn cũng góp phần vào sự phát triển của các hệ thống bão, làm tăng khả năng hình thành và gia tăng cường độ của các cơn bão nhiệt đới gần bờ biển Đông Nam Á.
Khi bão Milton tàn phá nhiều khu vực ở bang Florida, những câu chuyện về lòng dũng cảm và những cuộc giải cứu khiến mọi người xúc động.
Bão Milton đổ bộ vào bờ tây Florida với cấp độ 3, mang theo những cơn lốc xoáy, gió mạnh và mưa lớn, khiến nhiều người bị mắc kẹt trong nhà hoặc trong dòng nước lũ.
Theo thông tin từ cảnh sát trong buổi họp báo chiều 10-10 (giờ địa phương), hơn 725 người và 128 thú cưng đã được giải cứu khỏi các khu vực dễ bị ngập lụt tại quận Hillsborough, bang Florida.
Một trong những cuộc giải cứu đáng chú ý là tại cơ sở dưỡng lão Great American Assisted Living ở thành phố Tampa, nơi hơn 135 người bị mắc kẹt do nước lũ dâng cao.
"Nhiều người trong số họ phải ngồi xe lăn hoặc nằm liệt giường và không thể sơ tán kịp thời - Đài ABC News dẫn lời cảnh sát - Cộng đồng đã phản ứng rất tốt, nhưng cơn bão đã khiến nhiều người bất ngờ".
Giải cứu ngư dân trôi trên biển và nhiều người mắc kẹt trong các ngôi nhà sau bão Milton - Nguồn: HCSO - X - ABC NEWS
Trong một video đăng trên mạng xã hội X (Twitter) vào sáng 10-10, cảnh sát trưởng quận Hillsborough, ông Chad Chronister cùng đội cứu hộ đường thủy đã cứu sống một cậu bé 14 tuổi đang trôi nổi giữa dòng nước lũ.
Trong đoạn video, các nhân viên cứu hộ hô lớn "Ở yên đó!" khi họ quay đầu thuyền và đưa cậu bé lên an toàn.
Cũng trên tài khoản X của văn phòng cảnh sát quận Hillsborough, một video khác cho thấy các nhân viên cứu hộ đang giải cứu nhiều người dân bị mắc kẹt trong nhà do lũ lụt nghiêm trọng.
Các quan chức quận Hillsborough trước đó đã thông báo với Đài ABC News rằng việc cứu hộ bằng đường thủy là "ưu tiên hàng đầu của chúng tôi".
Cảnh sát giải cứu cậu bé đang trôi giữa dòng nước lũ - Nguồn: HCSO/X
Một quan chức bang Florida cho biết tính đến sáng 10-10, hàng chục cuộc giải cứu đã được thực hiện tại các quận Hillsborough, Pinellas và Pasco.
Riêng tại quận Pinellas, một trong những chiến dịch cứu hộ đáng chú ý nhất diễn ra tại một khu chung cư ở thành phố Clearwater, nơi nước lũ dâng cao đe dọa tính mạng khoảng 2.000 cư dân.
"Chúng tôi đã cứu được khoảng 430 người bằng cách sử dụng xe chuyên dụng và thuyền - cảnh sát trưởng quận Pinellas, Bob Gualtieri, cho biết - Mực nước dâng cao đến mức chạm vào các ban công tầng hai của một số căn hộ, nhưng may mắn thay, nhiều cư dân đã di chuyển lên những khu vực cao hơn".
Hiện chưa có báo cáo về thương tích nghiêm trọng nào trong số các cư dân tại khu vực này, cảnh sát trưởng cho biết thêm.
Bão Milton đã để lại dấu vết tàn phá khi càn quét qua bang Florida ở miền đông nam nước Mỹ, khiến hàng triệu người rơi vào cảnh mất điện trong đêm mưa to gió lớn.
Milton, Helene, Yagi - nhiều cơn siêu bão xuất hiện liên tục trong thời gian qua và tàn phá dữ dội, nguyên nhân do đâu?
Trong vòng hơn 1 tháng, ba cơn siêu bão xuất hiện trên các đại dương. Với sức tàn phá khủng khiếp và đạt cấp độ cao nhất của các thang đo bão. Như "không có gì cản trở", các cơn bão này mạnh lên nhanh chóng.
Bão Milton càn quét bang Florida, làm ít nhất 16 người chết - Nguồn: AFP - CNN
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bà Lê Thị Xuân Lan - nguyên phó trưởng phòng dự báo Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ - có những phân tích về điều kiện khí tượng, các yếu tố biến đổi khí hậu khiến siêu bão ngày càng nhiều.
"Chúng ta có thể thấy rõ biến đổi khí hậu làm Trái đất ấm hơn. Nhiệt độ biển tăng thêm là điều kiện lý tưởng để hình thành bão mạnh và siêu bão.
Điều kiện để một cơn bão hình thành là nhiệt độ biển từ 27 độ C trở lên. Nhiệt độ càng cao thì năng lượng nuôi bão càng nhiều. Trên các đại dương thời điểm đó lại không có vật cản, không có không khí lạnh. Các cơn bão cứ vậy 'ngấu nghiến' năng lượng rồi mạnh lên nhanh chóng", bà Lan nói.
Theo nhận định của bà Lan, với diễn biến này siêu bão sẽ còn xuất hiện nhiều. Có thể không phải trong năm nay, nhưng các năm tới nữa tần suất sẽ dày hơn.
Đánh giá về các cơn siêu bão gần đây, bà Lan cho biết cấu trúc bão tốt, đối xứng, mắt bão rõ. Với những yếu tố trên, bão trở nên rất mạnh, giữ cường độ trong thời gian dài không bị suy yếu.
Thái Bình Dương có thể hình thành siêu bão vào cuối tháng 10
Theo bà Lan, dự báo hạn dài của các mô hình khí tượng cho thấy có thể ngoài khơi Philippines trong khoảng ngày 23 có thể hình thành một cơn bão.
Dự báo của Mỹ cho thấy đến khoảng ngày 26-10 bão này có thể mạnh thành siêu bão.
Trong khi đó ở Đại Tây Dương, Trung tâm Dự báo bão quốc gia Mỹ (NHC) cho biết bão Leslie hiện đã mạnh lên thành cơn bão cấp 2 (theo thang đo 5 cấp của Mỹ) và có thể tăng cường độ thành siêu bão.
Vì sao ngày càng xuất hiện nhiều siêu bão mạnh thế kỷ?
Bão Milton đã để lại dấu vết tàn phá khi càn quét qua bang Florida ở miền đông nam nước Mỹ, khiến hàng triệu người rơi vào cảnh mất điện trong đêm mưa to gió lớn.
'Các đội tìm kiếm và cứu hộ đang trên đường đến. Chúng tôi đang tìm kiếm trong đống đổ nát, cố gắng cứu bất cứ ai có thể'.
Ngày 10-10, bão Milton đã di chuyển qua khắp khu vực trung tâm bang Florida sau khi đổ bộ vào bờ biển phía tây của tiểu bang này vài giờ trước đó, gây ra những cơn lốc xoáy chết người, phá hủy nhà cửa và khiến khoảng 3 triệu khách hàng bị mất điện.
Nhà khí tượng Derek Van Dam cho biết sau một đêm tàn phá vịnh Tampa, mắt bão Milton đang di chuyển qua bán đảo Florida và rời khỏi bờ biển phía đông.
Theo cập nhật mới nhất của CBS News, đến sáng nay 11-10 (giờ Việt Nam), bão đã khiến ít nhất 16 người chết. Ngoài ra gần 1.000 người được giải cứu, theo CNN.
Bão Milton càn quét bang Florida, làm ít nhất 16 người chết - Nguồn: AFP - CNN
Đã hạ cấp nhưng vẫn nguy hiểm
Tại thành phố Fort Myers ở bờ biển tây nam bang Florida, anh Connor Ferrin đi kiểm tra ngôi nhà đã bị bay mất nóc của mình. Xung quanh đầy các mảnh vỡ và nước mưa sau khi một cơn lốc xoáy bất ngờ ập đến.
"Mọi thứ xảy ra chớp nhoáng, nhanh y như lúc cửa sổ bị thổi bay vậy. Tôi ôm hai con chó chạy xuống gầm giường và thế là hết. Có lẽ chỉ trong một phút", anh kể lại.
Theo Thống đốc bang Florida Ron DeSantis, bão Milton đã kéo theo ít nhất 19 cơn lốc xoáy gây thiệt hại ở nhiều hạt, phá hủy nhà cửa. Tính đến 19h ngày 10-10 (theo giờ Việt Nam), ít nhất bốn người chết ở Florida và con số này có thể còn tăng.
Trung tâm Bão quốc gia Mỹ (NHC) cho biết bão Milton đổ bộ vào khoảng 20h30 tối 9-10 (theo giờ miền đông của Mỹ) với cường độ cấp 3 (trên thang bão Saffir-Simpson gồm 5 cấp), với sức gió duy trì lên tới 195km/giờ gần Siesta Key, bang Florida. Trước khi đổ bộ, có những lúc cơn bão này mạnh lên cấp 5 - cấp cao nhất.
Đến sáng 10-10 (theo giờ địa phương), khi sức gió giảm xuống còn 150km/giờ, bão Milton đã hạ xuống cấp 1 nhưng vẫn còn nguy hiểm. "Mưa rất to và những cơn gió tàn phá vẫn tiếp diễn ở nhiều nơi tại khu vực trung tâm Florida. Tình trạng khẩn cấp về lũ quét vẫn có hiệu lực", NHC cảnh báo.
Theo trang Poweroutage.us, ít nhất 2,8 triệu hộ gia đình và doanh nghiệp đã mất điện tại bang Florida vào cuối ngày 9-10 (theo giờ địa phương), và con số này đã vượt qua 3 triệu vào sáng 10-10. Các sân bay ở Tampa và Sarasota đã đóng cửa cho đến khi có thông báo mới.
Tại các thành phố trên khắp bờ biển phía tây bang Florida, gió rít dữ dội và mưa như trút nước. Tại thành phố Sarasota, gần thị trấn Siesta Key, gió mạnh đã thổi bay các tấm kính của những tòa nhà trong khu vực.
Nhiều con đường vắng tanh, trong khi cây cối ngả nghiêng gần như theo phương ngang, hầu như không thể chống chọi được với những trận cuồng phong. Các doanh nghiệp đóng cửa và gia cố bằng bao cát. Trên một tấm ván gỗ cố định vào cửa sổ của một tòa nhà gạch đỏ cũ kỹ, ai đó đã viết "Hãy tử tế, Milton!".
Cơ quan quản lý tình trạng khẩn cấp Florida kêu gọi người dân trú ẩn tại chỗ và cảnh giác trước lũ lụt, lốc xoáy và gió lớn. Thống đốc Ron DeSantis cũng đưa ra hướng dẫn tương tự và cho biết các đội tìm kiếm cứu hộ sẽ làm việc tích cực.
Thiệt hại cả trăm tỉ USD
Bão Milton đổ bộ chỉ hai tuần sau khi một cơn bão lớn khác - Helene - tàn phá Florida và các bang khác ở miền đông nam nước Mỹ. Với ít nhất 235 người thiệt mạng, Helene là cơn bão gây chết chóc thứ hai từng tấn công lục địa Mỹ trong hơn nửa thế kỷ sau bão Katrina - cơn bão đã tàn phá bang Louisiana vào năm 2005, cướp đi sinh mạng của gần 1.400 người.
Thông thường, bão ở vịnh Mexico bắt đầu hình thành ở phía đông và đi về phía tây hoặc chỉ đi về phía bắc, nhưng bão Milton lại di chuyển hướng về phía đông - đông bắc. Đường đi của bão ảnh hưởng tới khu vực bờ biển phía tây Florida - nơi có các thành phố Tampa, St.Petersburg, Sarasota và Fort Myers.
Tampa, khu vực đô thị với khoảng 3,1 triệu người sinh sống, đã không bị một cơn bão lớn tấn công trực tiếp trong hơn 100 năm, nhưng tuần này Tampa nằm trên đường đi trực tiếp của Milton.
Khu vực đô thị Tampa ghi nhận lượng mưa từ 3 - 5 inch (76 - 127mm) mỗi giờ sau khi bão đổ bộ. Đài CNN tường thuật khu vực thành phố St.Petersburg đã chứng kiến lượng mưa "ngàn năm có một". Thành phố này ghi nhận lượng mưa hơn 16 inch (406mm) chỉ trong ba giờ - tương đương lượng mưa trung bình của hơn ba tháng gộp lại.
Bão Milton có thể trở thành một trong những cơn bão tàn phá nhất từng được ghi nhận tại Florida và những tác động thảm khốc của nó đang được cảm nhận tại nhiều nơi trong tiểu bang. Ở bờ biển phía tây Florida, một số hạt đã bắt đầu dọn dẹp đống đổ nát và đánh giá thiệt hại.
Công tác tìm kiếm và cứu hộ đang diễn ra tại Florida vào sáng 10-10 sau khi bão Milton gây ra những cơn lốc xoáy dữ dội trên khắp tiểu bang, khiến một số người thiệt mạng. Lốc xoáy đã làm hư hại hơn 100 công trình trên khắp Florida, theo báo New York Times.
Một số báo cáo sớm nhất về thiệt hại nghiêm trọng do lốc xoáy đến từ hạt St.Lucie bên bờ biển Đại Tây Dương của bang Florida, cách nơi bão Milton đổ bộ khoảng 225km về phía đông.
Trả lời phỏng vấn Đài truyền hình WPBF, Cảnh sát trưởng Keith Pearson tại hạt St.Lucie cho biết nhiều cơn lốc xoáy đã ảnh hưởng tới cộng đồng Spanish Lakes và "chúng tôi đã mất một số người". Ông chia sẻ: "Các đội tìm kiếm và cứu hộ đang trên đường đến. Chúng tôi đang tìm kiếm trong đống đổ nát, cố gắng cứu bất cứ ai có thể".
Cảnh sát trưởng Pearson từ chối cung cấp thông tin về số người thiệt mạng, chỉ nói các đội cứu hộ đang tập trung vào việc "phục hồi" sau bão. "Đây là khởi đầu của cơn bão" - ông Pearson bình luận, lưu ý rằng chặng đường khắc phục phía trước còn dài.
Theo thông tin từ Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã được thông báo về "những tác động ban đầu" của bão Milton. Ông cho biết có 20 triệu suất ăn và 40 triệu lít nước sẵn sàng để chuyển đến những nơi bị ảnh hưởng sau bão Milton và Helene, Lầu Năm Góc cũng đã bố trí sẵn các đội tìm kiếm và cứu hộ, trực thăng...
Theo các nhà phân tích tại Công ty Jefferies, bão Milton có khả năng gây tổng thiệt hại về tài sản lên tới 245 tỉ USD ở hai khu vực Tampa và Fort Myers. Đó là chưa kể thiệt hại tại các nơi khác.
Tổng thiệt hại do bão Katrina hồi năm 2005 là khoảng 192,5 tỉ USD. Điều này có nghĩa Milton nhiều khả năng sẽ vượt qua bão Katrina, trở thành cơn bão gây thiệt hại nặng nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Vì sao ngày càng xuất hiện nhiều siêu bão mạnh thế kỷ?
Biến đổi khí hậu khiến bão dữ dội hơn
Nhà nghiên cứu Oliver Carpenter tại Trung tâm Nghiên cứu rủi ro thuộc Đại học Cambridge giải thích biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến hoạt động của bão ở bắc Đại Tây Dương và các cộng đồng ven biển cần tập trung vào các hoạt động chuẩn bị ứng phó.
"Biến đổi khí hậu khiến các cơn bão mạnh hơn, từ đó tàn phá nhiều hơn và làm tăng nguy cơ gây ra thiệt hại to lớn. Bão nhiệt đới xảy ra tự nhiên, nhưng biến đổi khí hậu đang thúc đẩy nhiệt độ không khí và đại dương ấm hơn, gây ra những cơn bão dữ dội hơn, lớn hơn và kéo dài hơn", ông nói.
Công ty bảo hiểm "choáng" vì bão Milton
Theo Hãng tin Reuters, bão Milton có thể gây thiệt hại lên tới 100 tỉ USD cho ngành bảo hiểm toàn cầu. Các nhà phân tích tại Công ty Morningstar DBRS dự đoán thiệt hại được bảo hiểm từ bão Milton có thể dao động từ 60 - 100 tỉ USD khi cơn bão đổ bộ trực tiếp vào khu vực Tampa đông dân cư.
Con số 100 tỉ USD sẽ khiến mức độ gây thiệt hại của bão Milton ngang bằng với bão Katrina vào năm 2005 - cơn bão gây thiệt hại bảo hiểm lớn nhất. Gây tổn thất lớn thứ hai là Ian - cơn bão tấn công Florida vào năm 2022 và gây ra thiệt hại khoảng 60 tỉ USD.
Chính quyền Florida cho biết ít nhất 4 người chết do lốc xoáy gây ra bởi bão Milton ở bờ tây bang này. Đến nay, ít nhất 3 triệu người sống trong cảnh mất điện.
Nhân chứng kể lại cảnh tượng kinh hoàng khi tận mắt chứng kiến sự chết chóc do lốc xoáy gây ra, lúc bão Milton đổ bộ bang Florida trong ngày 9-10 (giờ Mỹ).
Một cần cẩu ở St. Petersburg, Florida bị sập trong bão Milton
Theo Trung tâm Bão quốc gia Mỹ, ngày 9-10 giờ Mỹ (sáng 10-10 giờ Việt Nam) bão Milton đã đổ bộ gần Siesta Key, Florida với cường độ bão cấp 3. Bão sau đó suy yếu thành bão cấp 1 khi di chuyển qua bang này.
Đây là cơn bão thứ năm đổ bộ vào Mỹ trong năm nay và là cơn bão thứ 3 quét qua bang Florida.
Ảnh hưởng của bão đã khiến hơn 3 triệu người mất điện trên toàn bang. Tại thành phố Tampa ghi nhận những cơn gió giật mạnh với vận tốc lên đến 160km/h. Tình trạng khẩn cấp về lũ quét đã được ban bố tại thành phố này.
Mặc dù mắt bão đã di chuyển qua bán đảo Florida và rời khỏi bờ biển phía đông, nhưng mối đe dọa mưa lớn và lũ quét vẫn hiện hữu.
Nhà khí tượng học Derek Van Dam của CNN cảnh báo về một sự kết hợp "chết chóc" khi nước lũ trong nội địa đang thoát ra biển theo các con sông và lạch, trong khi triều cường do bão tràn vào theo hướng ngược lại. Điều này có thể tạo ra nguy cơ lũ lụt tồi tệ không lối thoát cho đến khi cơn bão di chuyển xa hơn.
Đã có người tử vong khi ít nhất 27 cơn lốc xoáy quét qua bang Florida. Hàng trăm ngôi nhà đã bị lốc xoáy phá hủy hoàn toàn tại hạt St. Lucie, Florida.
Doug Anderson - cư dân tại Lakewood Park, hạt St. Lucie, Florida - kể rằng ông đã tận mắt chứng kiến một cơn lốc xoáy trên đường đi làm về.
"Tôi thấy một chiếc xe đầu kéo bị hất sang một bên, một chiếc xe tải bị hất sang một bên. Trông như thể một ai đó đã thả một vật nặng từ trên trời xuống và san phẳng một loạt ngôi nhà. Một trong những ngôi nhà tôi thấy trông như đã bị xé làm đôi", ông Anderson kể.
Ông cũng nói rằng đã có nhiều người bị thương và thiệt hại do lốc xoáy gây ra cũng rất lớn. Trong khoảnh khắc đó, ông đã được lực lượng cảnh sát cho phép tham gia hỗ trợ những người bị thương.
Các nhà chức trách cho biết khi trời sáng, các đội cứu hộ sẽ có thể đánh giá tốt hơn về các khu vực bị lốc xoáy quét qua.
Lốc xoáy gây thiệt hại các cơ sở logistics, kinh doanh, sở cảnh sát tại hạt St.Lucie - Ảnh: TCPALM.COM
Mấy bữa nay, cả nước Mỹ, tiểu bang Florida và gia đình tôi lại một lần nữa lên ruột vì siêu bão Milton từ vịnh Mexico đang đổ bộ vào vùng Tampa có mật độ dân cư đông đúc.