Streaming - cuộc chiến còn dài

Nếu không được kiểm soát, sự phát triển nóng của các KOL, KOC, reviewer hay livestreamer trên mạng xã hội sẽ kéo theo những mặt trái đáng lo ngại.

Theo báo cáo xu hướng tìm kiếm vừa công bố đầu tháng 4-2025 của trình duyệt Cốc Cốc, hàng loạt từ khóa liên quan đến bê bối quảng cáo sai sự thật và thiếu minh bạch trong từ thiện tăng vọt trong ba tháng đầu năm 2025 tại Việt Nam.

Xói mòn niềm tin xã hội

Sau vụ việc quảng cáo sai sự thật về sản phẩm "kẹo rau củ Kera" bị xử phạt vào ngày 20-3, lượng tìm kiếm về "Hằng Du Mục" tăng 270%, "Nguyễn Thúc Thùy Tiên" tăng 27%.

Hay trong vụ lùm xùm liên quan đến hoạt động từ thiện của Phạm Thoại, từ khóa "Phạm Thoại" tăng 153%, và "mẹ bé Bắp" - người liên quan trực tiếp - tăng tới 13.100%. Những con số này phản ánh rõ sự chuyển biến trong thái độ của công chúng: từ ngưỡng mộ sang hoài nghi, từ tin tưởng sang yêu cầu minh bạch và trách nhiệm xã hội.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Vũ Kiều Trang, trưởng phòng truyền thông Cốc Cốc, cho rằng sức ảnh hưởng ngày càng lớn của các KOL, KOC, reviewer hay livestreamer trên mạng xã hội trong việc định hướng hành vi tiêu dùng. Khi hoạt động một cách có trách nhiệm, dựa trên chuyên môn và trải nghiệm thật, họ chính là cầu nối hiệu quả giữa thương hiệu và người tiêu dùng.

Thông tin được chia sẻ khách quan, trung thực không chỉ giúp người dùng đưa ra lựa chọn sáng suốt, mà còn góp phần gia tăng giá trị cho doanh nghiệp, xây dựng niềm tin thị trường và lan tỏa niềm tự hào với hàng Việt.

Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát, sự phát triển nóng này cũng kéo theo mặt trái đáng lo ngại. Đó là khi nội dung thiếu trách nhiệm hoặc bị dẫn dắt bởi lợi ích ngắn hạn, hệ quả là sự lẫn lộn giữa thật - giả trong một ma trận thông tin ngày càng khó kiểm soát.

"Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu, mà còn đẩy người tiêu dùng vào trạng thái hoài nghi, mất niềm tin - thứ vốn rất khó gây dựng và dễ dàng đánh mất", bà Trang nhận xét.

Theo nhiều chuyên gia truyền thông, trong bối cảnh thông tin mở như hiện nay, bất kỳ ai cũng có thể trở thành người phát ngôn của một thương hiệu.

Việc một số cá nhân tự xưng là chuyên gia, sử dụng các thủ thuật công nghệ hoặc chiêu trò để xây dựng uy tín ảo, sau đó quảng bá sản phẩm thiếu khách quan, thiếu chính xác đang bào mòn đáng kể niềm tin của người tiêu dùng.

Khi các cá nhân lợi dụng danh xưng chuyên gia, hoạt động không qua kiểm duyệt hay ràng buộc pháp lý nào, nguy cơ người tiêu dùng rơi vào tình cảnh tiền mất tật mang là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Có những trường hợp khi sự thật được phanh phui thì hậu quả đã không còn đơn thuần là một cú click nhầm. Hệ lụy lúc này không chỉ dừng ở một vài lời "chém gió" vô hại mà đã ảnh hưởng thực sự đến túi tiền, niềm tin và thậm chí là cả sức khỏe, sự an toàn của người tiêu dùng.

Cần có quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp

Nhận xét về tình trạng loạn KOL, KOC hiện nay, bà Hoàng Hường - CEO Công ty Unikon - cho rằng trong nhiều năm qua, các chế tài và luật đã không theo kịp trong công tác quản lý nhóm người mới này như một nghề nghiệp.

"Đây dường như vẫn là định nghĩa một "nghề tự do", ai ai cũng bất chấp các chuẩn mực để trở thành "nhà sáng tạo nội dung", để câu view, để có người theo dõi và kiếm tiền từ việc đó", bà Hường cho biết.

Cụ thể, từ việc là người ảnh hưởng đi quảng cáo hỗ trợ việc bán hàng, tới khi định hình được cộng đồng thì nhiều cá nhân có thể tự biến mình thành nhà sản xuất, chủ doanh nghiệp để sản xuất, cung ứng và phân phối sản phẩm từ A-Z. Từ đây tạo nên "quyền lực" vô tận cho nhóm người ảnh hưởng này.

Về lâu dài tạo nên sự mất cân bằng và cạnh tranh thiếu lành mạnh cho thị trường, kèm theo đó là tiêu chuẩn chất lượng cũng trở thành những khái niệm mơ hồ. Trong khi đó người mua không được bảo vệ quyền lợi, cũng không có những kỹ năng và hiểu biết cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mình.

"Tất cả đánh đổi bằng niềm tin, mua hàng bằng niềm tin, lắng nghe và bị chi phối các cảm xúc và không có gì đảm bảo hay bảo vệ họ. Bởi không có luật pháp quy định rõ ràng về quyền lợi và trách nhiệm của những người hành nghề "sáng tạo nội dung" trên mạng xã hội", bà Hường chia sẻ.

Đồng quan điểm, bà Trang cũng cho rằng: "Đã đến lúc cần thiết lập một bộ quy chuẩn đạo đức nghề nghiệp dành riêng cho người sáng tạo nội dung thương mại, tương tự như phóng viên báo chí". Cơ quan chức năng có thể xem xét việc cấp chứng chỉ hành nghề, kết hợp ứng dụng công nghệ để giám sát và đánh giá định kỳ hoạt động của nhóm người nêu trên.

"Đây là bước đi cần thiết để đảm bảo sự công bằng về giá trị đóng góp và lợi ích chia sẻ giữa người tạo nội dung, thương hiệu và người tiêu dùng, đồng thời góp phần xây dựng một môi trường mạng minh bạch và an toàn hơn", bà Trang đề xuất.

Phạt tiền thôi chưa đủ, cần nghiêm phạt hình sự

Nhiều chuyên gia cho rằng cơ chế xử phạt cần đủ mạnh để răn đe và ngăn chặn những hành vi cố ý gây hại cho cộng đồng. Việc xử phạt không chỉ dừng ở việc gỡ video hay phạt hành chính. Những trường hợp cố ý quảng cáo, lan truyền thông tin sai lệch có thể cần được cơ quan chức năng xử lý theo hướng vi phạm pháp luật, chứ không còn là lỗi truyền thông đơn thuần.

Chia sẻ với Tuổi Trẻ, luật sư Trần Minh Hùng (Đoàn luật sư TP.HCM) cho rằng việc người nổi tiếng, có ảnh hưởng trên mạng quảng cáo sai sự thật về sản phẩm là hành vi rất nguy hiểm.

Nhiều trường hợp cá nhân không thực sự mắc bệnh, không sử dụng sản phẩm, nhưng lại giả vờ như đã khỏi bệnh nhờ sản phẩm đó để thu hút sự tin tưởng từ người hâm mộ. Lợi dụng tâm lý tin tưởng thần tượng của công chúng, các nhãn hàng đã thuê họ để quảng bá đẩy mạnh doanh số.

Luật sư Hùng khuyến cáo người tiêu dùng nên cẩn trọng, chỉ mua sản phẩm từ các nguồn uy tín và không nên mù quáng tin theo người nổi tiếng để tránh "tiền mất tật mang".

Luật sư Đậu Đức Ninh (Đoàn luật sư tỉnh Bình Dương) cho biết việc người có ảnh hưởng quảng cáo thổi phồng và sai lệch thông tin đang ngày càng phổ biến, gây tổn hại nghiêm trọng đến niềm tin của người tiêu dùng. Ông cho rằng việc xử phạt hành chính hiện nay chưa đủ sức răn đe, vì mức phạt quá nhẹ so với lợi nhuận mà họ thu được.

Do đó cần xem xét xử lý hình sự những trường hợp lợi dụng niềm tin để quảng cáo sai lệch, trục lợi bất chính và chiếm đoạt tài sản của người khác.

Khi YouTuber, TikToker đua kiếm tiền, bất chấp đúng sai

Cùng với sự bùng nổ mạng xã hội tại Việt Nam, trào lưu người người, nhà nhà, doanh nghiệp đua xây kênh TikTok, YouTube để mong mau nổi tiếng, hòng kiếm về những hợp đồng béo bở... thậm chí bất chấp đúng sai.

• Tags:
• Youtuber
• Tiktoker
• Livestream
• Mạng xã hội
• Chứng chỉ hành nghề

TTCT - Không vội về ngay mà ở lại xem credits (danh đề) là cách để thể hiện sự tôn trọng đối với những người đóng góp cho bộ phim. Đó là chuyện xem phim ngoài rạp, còn khi ngồi nhà xem phim trực tuyến (streaming), chuyện xem credits tưởng dễ mà lại bị chính nền tảng cung cấp dịch vụ làm khó.

Không vội về ngay mà ở lại xem credits (danh đề) là cách để thể hiện sự tôn trọng đối với những người đóng góp cho bộ phim. Đó là chuyện xem phim ngoài rạp, còn khi ngồi nhà xem phim trực tuyến (streaming), chuyện xem credits tưởng dễ mà lại bị chính nền tảng cung cấp dịch vụ làm khó.

Trên mạng thỉnh thoảng có người phản ứng chuyện rạp mở đèn khi còn credits để giục khán giả về nhanh cho, để họ còn dọn dẹp chuẩn bị cho suất chiếu kế tiếp. Các dịch vụ streaming cũng có kiểu “chơi không đẹp” như vậy với credits, nơi vinh danh tất cả những người đã cùng làm nên bộ phim dù với vai trò nhỏ nhất.

Xem hết credit là cách mà các tín đồ điện ảnh thể hiện sự tôn trọng lớn đối với những người đóng góp làm nên một bộ phim.

Với Netflix, khi hết một tập, góc phải màn hình sẽ hiện ra 2 nút: Watch credits và Next episode, kèm theo thông báo đếm ngược trong vòng 5 giây. Nghĩa là ai muốn xem credits thì phải nhanh tay mà bấm cho kịp. “Chuyện này giống như quý vị vừa nuốt xong muỗng cuối cùng thì tay bồi lao đến, vội vã dọn chén dĩa rồi thò menu ra, bắt quý vị chọn ngay một set đồ ăn mới” - cây bút Daniel Pemberton viết trên The Guardian (Anh) ngày 15-6.

Theo Pemberton, không chỉ Netflix mà người dùng đa số nền tảng streaming hiện nay như Amazon và BBC iPlayer đều gặp chuyện khó chịu như vậy. Pemberton không phải là tiếng nói lẻ loi than phiền về sự bất công mà các nền tảng streaming dành cho credits.

Mạng xã hội Reddit có đến gần chục chủ đề xoay quanh chuyện này, từ yêu cầu Netflix “ngưng cắt bỏ phần credits” đến nhờ sự trợ giúp kiểu “muốn Netflix chiếu credits thì phải làm sao?”.

Một người tên Mark Boszko còn tổ chức hẳn chiến dịch thu thập chữ ký trực tuyến trên trang change.org, đòi Netflix phải để người dùng xem credits mà không phải thao tác gì thêm. Boszko cho rằng việc bày ra nội dung mới, thúc giục người dùng xem tiếp trong khi lẽ ra phải hiện credits giống như “hét vào mặt khán giả rằng những người trong credits kia chả có gì quan trọng, hãy đi mà xem thứ khác nhanh đi này”.

Ngồi nán lại trong rạp để xem hết credit phim là hạnh phúc đặc biệt của các tín đồ điện ảnh thực thụ.

Boszko đề xuất chỉ cần Netflix có chỗ cho người dùng đánh dấu chọn được xem toàn bộ credits khi một bộ phim hay tập trong series dài kỳ kết thúc, thay vì buộc họ cứ phải bấm “xem credits” cho mỗi lần xem. Tháng 12-2019, Raphael Matthew Bob-Waksberg, tác giả series BoJack Horseman công khai chỉ trích Netflix, nơi chiếu bộ phim của ông, vì “ngược đãi” credits.

Tại thời điểm đó, cứ hết một tập thì Netflix sẽ hiện credits ở một cửa sổ nhỏ, chồng lên màn hình chính lúc này là cảnh của một phim khác, mời gọi người xem. Theo Bob-Waksberg, hàng trăm người làm việc không mệt mỏi đâu phải để tên họ được hiện trên một khung nhỏ xíu mà còn bị cắt ngang để chiếu trailer của phim khác.

Ta đã rõ cái lý của các nền tảng streaming khi không muốn người dùng xem credits: tối ưu hóa mọi thứ để đảm bảo người dùng vừa dứt tập này là có ngay tập khác. Tưởng là tiện cho người dùng, nhưng làm vậy là thiếu tôn trọng cả người xem lẫn những người được vinh danh trong phần danh đề.

Credits không chỉ là dòng chữ trắng chạy trên màn hình đen. Nó chứa đựng nhiều thông tin lý thú như quy mô của bộ phim, bối cảnh quay, tên các ca khúc... Với cơ chế hiện tại, người xem phải chạy đua với tính năng tự động phát tập tiếp theo của Netflix nếu không muốn bị bỏ lỡ các thông tin này.

Ảnh: Credit chứa rất nhiều thông tin quan trọng và thú vị, giúp ta nghiền ngẫm và ngấm tất cả những gì vừa xem.

Theo Pemberton, credits có thể là thời khắc quan trọng để ta suy nghĩ, đánh giá, nghiền ngẫm để “ngấm” tất cả những gì vừa xem, để thấy có bao nhiêu người (không chỉ người nổi tiếng) đã làm việc từ con số 0 để tạo nên bộ phim, hoặc để nghe đoạn nhạc kết thúc phim, một phần được đầu tư kỹ lưỡng chứ không phải chọn đại làm đùa.

“Tôi không phiền nếu ai đó không hứng thú với credits, nhưng sẽ không hài lòng khi tại thời điểm lẽ ra bạn phải suy tưởng về hành trình vừa có (với bộ phim) thì lại bị bắt phải tìm remote hoặc bị ‘đẩy’ sang hành trình khác chỉ trong vài giây” - Pemberton viết.

Pemberton kỳ vọng những lời kêu gọi như của Mark Boszko có thể mang đến sự thay đổi. “Nếu không thì khoảnh khắc ta đắm chìm trong cảm xúc và suy ngẫm về bộ phim sẽ mất đi mãi mãi vì các công ty chỉ quan tâm đến việc tối đa hóa sự xuất hiện của họ trong nhãn cầu thay vì tim ta”.■

• Tags:
• Netflix
• Credit phim
• Cắt bỏ credit
• Khán giả phản ứng
• Giá trị của credit phim

TTCT - Ngành công nghiệp điện ảnh Mỹ đầy những bố già quyền lực, những đạo diễn khét tiếng, những chủ hãng phim uy lực, những rạp chiếu phim nguy nga... đang được định nghĩa lại bởi một kẻ phá bĩnh, thay đổi hoàn toàn cuộc chơi.

Ảnh: citizenbest.com

Năm 1997, người ta biết đến Netflix như một công ty cho thuê đĩa DVD qua đường bưu điện. Chỉ sau một thập niên, công ty bé nhỏ này chuyển mình thành một địa chỉ trực tuyến, nơi thiên hạ trên toàn cầu có thể thưởng thức kho phim khổng lồ.

Song sức công phá của Netflix thật sự bộc lộ khi họ đẩy mạnh tham vọng tự làm phim để chiếu, không phụ thuộc vào các hãng phim nữa.

Cú chơi tất tay khuynh đảo ngành công nghiệp điện ảnh

Năm 2019 là năm “đổi đời” trong nghề làm phim đối với Netflix (trước đó họ cũng bỏ tiền làm phim nhưng chưa nhiều): họ sản xuất và phát hành tổng cộng 60 phim truyện. Để hình dung sự đổi đời này, ta biết rằng cùng năm đó, các hãng phim lớn như Warner Bros. cũng chỉ làm được 21 phim, Hãng Disney có 12 phim, Hãng Universal có 19 phim.

Dĩ nhiên so sánh này là khập khiễng nếu xét về góc độ doanh thu vì có thể chỉ cần một phim bom tấn của một hãng truyền thống cũng đã ăn đứt nhiều phim của Netflix làm. Tuy nhiên, với số lượng áp đảo như thế, Netflix dần thu hút được dàn diễn viên nổi tiếng, các đạo diễn xuất sắc chịu làm phim cho mình, người xem phải đăng ký trả tiền hằng tháng cho Netflix nếu muốn thưởng thức phim họ yêu thích.

Các hãng phim khổng lồ đã phải ghen tị khi Netflix chiếm tổng cộng 24 đề cử cho mùa giải Oscar 2020, nhiều đề cử hơn bất cứ hãng phim nào khác, trong đó có các phim đáng chú ý như The Irishman, Marriage Story, The Two Popes... Cuối cùng họ chiếm được hai giải, nữ diễn viên phụ xuất sắc (phim Marriage Story) và phim tài liệu xuất sắc (American Factory).

Cảnh phim American Factory.

Rất khó tính toán lời lỗ cho từng phim Netflix làm nhưng số liệu nơi này công bố cho thấy năm 2019 họ bỏ ra 15,3 tỉ đôla cho nội dung, kể cả phim tự làm. Tính đến quý 1-2020, Netflix có tới 182 triệu người dùng trả tiền trên khắp thế giới, đáng kể là số người xem từ bên ngoài nước Mỹ lên đến 112 triệu.

Đại dịch COVID-19 làm thay đổi thói quen xem phim của nhiều người; không còn vào rạp nữa, họ buộc phải sử dụng các dịch vụ coi phim trực tuyến, trong đó Netflix là địa chỉ đầu tiên nhiều người nghĩ đến. Chỉ riêng quý 1-2020, Netflix có thêm 16 triệu người dùng, cao gấp đôi số liệu họ dự báo.

Câu hỏi nhiều người quan tâm, là Netflix hiện đang lời hay lỗ, lại không có câu trả lời rõ ràng. Nếu dựa vào báo cáo chính thức của Netflix thì họ đang có lãi: năm 2019 họ thu được 20,1 tỉ đôla từ 167 triệu người dùng đăng ký trả tiền, lãi ròng 1,9 tỉ đôla.

Thế nhưng dòng tiền luân chuyển lại âm, âm đến 3,3 tỉ đôla năm 2019. Tại sao vậy? Họ tiêu tiền thật để sản xuất phim, tiền trả hết ngay cả khi chưa có phim để chiếu nhưng hạch toán thì chậm, có khi chi xong 1 năm sau mới hạch toán.

Điều này cho phép Netfix báo lãi mặc dù chi nhiều hơn thu. Dù sao đại dịch Covid-19 này cũng giúp họ lật ngược tình thế, bắt đầu thu nhiều hơn chi: quý 1 có dòng tiền dương lần đầu tiên dù chỉ 162 triệu đôla. Những phim làm rồi cứ thế thu tiền mãi mãi từ người xem, trong khi bình quân chỉ cần 4 năm (trình chiếu) là thu hồi đến 90% vốn (bỏ ra để sản xuất phim).

Ảnh: Pinterest

Đĩa DVD trả chậm và phá hủy để sáng tạo

Netflix do hai người bạn Marc Randolph và Reed Hastings sáng lập vào năm 1997. Theo lời Hastings kể thì ông này bực mình vì bị hãng cho thuê băng đĩa Blockbuster phạt 40 đôla do trả lại bộ phim Apollo 13 chậm nên bàn với Randolph khởi nghiệp làm dịch vụ cho thuê băng đĩa.

Sau này Randolph viết sách nói không hề có chuyện đó, chỉ là do hai người đi chung xe từ nhà đến chỗ làm khá xa nên ngày nào cũng bàn chuyện khởi nghiệp, với cảm hứng từ khái niệm thương mại điện tử của Amazon vừa tung ra lúc đó.

Sau nhiều ý tưởng, hai người “kết” với ý tưởng dịch vụ bán và cho thuê phim có ứng dụng công nghệ. Đó là thời dot.com bùng nổ, các ý tưởng khai thác mạng Internet mới bắt đầu phổ biến. Khác với Blockbuster mở hàng loạt cửa hàng, người muốn thuê băng đến lựa đem về, khi trả cũng phải đem ra tận nơi, Marc và Reed muốn bán và cho thuê băng đĩa qua mạng, phim giao bằng đường bưu điện. Nhưng lúc đó băng VHS rất cồng kềnh, bưu điện ăn hết tiền phí gửi, phải đến lúc đĩa DVD ra đời, ý tưởng của họ mới thành hiện thực.

Thoạt tiên, điều làm họ bất ngờ là doanh thu mua đĩa qua dịch vụ của họ cao hơn nhiều so với dịch vụ thuê đĩa. Lúc đó họ có một quyết định táo bạo sáng suốt: bỏ dịch vụ bán đĩa dù nó đang đem lại lợi nhuận cho một công ty non trẻ, tập trung vào dịch vụ cho thuê đĩa dù đang lỗ nặng.

Lập luận của họ là bất kỳ hệ thống siêu thị nào như Walmart hay Amazon đều có thể bán đĩa qua bưu điện nên tương lai họ không cạnh tranh nổi, song lúc ấy lại không có ai làm dịch vụ cho thuê, nên khả năng họ sẽ thành công rất cao.

Thực tế xác nhận điều đó: người xem phim rất khoái chí với chuyện Netflix không bao giờ phạt chuyện trả đĩa trễ, muốn giữ đĩa bao lâu cũng được, miễn sao gửi trả thì mới thuê được đĩa khác.

Năm 2000, họ bỏ luôn khái niệm thuê đĩa; khách chỉ cần trả một khoản tiền hằng tháng, chẳng hạn 10 đôla, rồi muốn đổi bao nhiêu đĩa cũng được, miễn sao trả đĩa cũ, nhận đĩa mới... Mọi sự không dễ dàng chút nào lúc đầu, có lúc thua lỗ, quá khó khăn, họ đã định bán cho Blockbuster chỉ với giá 50 triệu đôla. Nhưng lúc ấy Blockbuster cười vào mũi họ, từ chối.

Gã khổng lồ Blockbuster đã sai khi cười sớm quá. Do chậm xoay chuyển, cuối cùng Blockbuster phải tuyên bố phá sản vào năm 2010. Trong khi đó Netflix liên tục thay đổi, dịch vụ cho thuê đĩa đang phát đạt, họ vẫn tính đến mô hình người xem vào tận kho phim của họ, chọn phim để vừa tải vừa xem, gọi là “streaming”.

Ý tưởng mới mẻ này cũng phải đợi đến khi mạng Internet băng thông rộng được sử dụng rộng rãi mới khả thi. Cũng như lúc bỏ mô hình bán đĩa, giữ mô hình cho thuê, Netflix cũng đánh cược vào tương lai khi họ giới thiệu dịch vụ streaming trong khi kho phim có sẵn để streaming lúc đó chỉ có chừng 1.000 đầu phim, còn kho phim DVD cho thuê đã lên đến 100.000.

Cuối cùng Netflix tách hẳn dịch vụ cho thuê đĩa qua đường bưu điện dưới một cái tên khác để tập trung vào dịch vụ streaming như ngày nay. Hiện nay giá trị thị trường của Netflix vào khoảng 197 tỉ đôla. Marc Randolph rời Netflix năm 2002, Reed Hastings ở lại, tiếp tục vai trò “phá hủy” để “sáng tạo”.

Ảnh: Hollywood Reporter

Tương lai Netflix là tương lai của điện ảnh

Muốn có phim lưu trên máy chủ để người xem vào chọn lựa, Netflix phải thương lượng khá vất vả với các hãng phim.

Ví dụ năm 2010, họ thương lượng với ba hãng phim lớn gồm Paramount, Lionsgate và Metro-Goldwyn-Mayer để người dùng có thể vào xem kho phim của ba hãng này trong một hợp đồng trị giá 1 tỉ đôla trong vòng 5 năm.

Đó là với kho phim cũ. Đối với phim mới, sự thể khó hơn nhiều. Họ phải đợi các hãng công chiếu ngoài rạp một thời gian, rồi lại phải chờ cho các hãng làm đĩa DVD hay Bluray bán ra thị trường ít nhất 28 ngày mới được đưa phim lên Netflix cho khách xem.

Với các bộ phim nhiều tập ăn khách như Friends, Netflix phải trả đến 100 triệu đôla mỗi năm, cuối cùng năm 2020 cũng phải trả lại cho AT&T's WarnerMedia để nơi này tự kinh doanh. Cũng nhờ Friends mà Netflix bành trướng nhanh chóng ra thế giới, nơi khán giả rất ái mộ series phim truyền hình nhiều tập này.

Thế là để chủ động, không phụ thuộc vào các hãng phim truyền thống, Netflix tự mình làm phim. Thoạt tiên, họ tổ chức thuê người làm phim rồi đóng nhãn Netflix Original như với bộ phim truyền hình nhiều tập House of Cards vào năm 2013.

Thành công của House of Cards dẫn tới các series phim đình đám khác như Orange Is the New Black, Daredevil, Jessica Jones, rồi Sense8 của chị em đạo diễn Wachowski nổi tiếng từng làm phim Matrix... Netflix đã trở thành kẻ đến sau nhưng ngồi vào chiếu trên trong làng làm phim với những phim cả hàng chục triệu người xem như Bird Box, Triple Frontier, The Highwaymen...

Sandra Bullock trong phim Bird Box.

Để có tiền làm phim, Netflix phải vay nợ rất nhiều, hiện nay nợ dài hạn của họ lên đến 14,6 tỉ đôla, chưa kể 19,1 tỉ đôla nghĩa vụ trả cho nội dung đã cam kết. Nhưng cũng giống mô hình nhiều doanh nghiệp công nghệ khác, lời lỗ không còn là thước đo quan trọng nữa; nhà đầu tư sẵn sàng rót tiền cho họ miễn sao họ vẫn duy trì tốc độ phát triển, ở đây là số lượng người đăng ký trả tiền hằng tháng, và từ đó là đầu phim mới để giữ khách cũ, hút thêm khách mới.

Trong khi đó các hãng phim truyền thống bị ràng buộc bởi chuyện lời lỗ từng phim. Gặp hai ba phim bom xịt là hãng sẽ lâm nguy ngay. Chính vì thế nhiều người dự đoán Netflix sẽ trở thành hãng phim quan trọng, trong tay có đủ nguồn lực và nhân lực để làm phim dài hơi. Nơi này sẽ định hình các tiêu chí cho ngành điện ảnh trong những năm tới, kể cả ở thị trường các nước.

Ngoài việc mua phim để đưa vào kho phim cho phong phú, Netflix rất có thể sẽ bỏ tiền ra sản xuất phim tại nhiều nước; như ở Việt Nam cho khán giả Việt Nam xem nhằm chiếm lĩnh thị trường xem phim trực tuyến khắp nơi.

Nhưng ở góc độ người xem, thuận tiện và dễ dàng chưa phải là tất cả. Họ lo ngại một điều quan trọng: Netflix hiện sở hữu một lượng dữ liệu khổng lồ về thói quen, sở thích của người xem. Nhiều người “nhắm mắt đưa chân”, chỉ dựa vào gợi ý của Netflix để chọn xem phim kế tiếp.

Hãy hình dung về một tương lai mà Netflix cũng như mạng xã hội ngày nay, sử dụng dữ liệu người dùng để xây dựng nội dung phim mà họ biết chắc sẽ ăn khách, chiều chuộng một khẩu vị đám đông. Đi theo lối đó riết, Netflix chỉ còn loại phim dễ dãi, rẻ tiền, đánh đấm ồn ào hay sướt mướt tình cảm. Ngay tại thị trường Việt Nam lúc này, top 10 phim hầu hết là phim Hàn, thì sẽ thấy. ■

• Tags:
• Bản quyền
• Hollywood
• Netflix
• Công nghiệp điện ảnh
• Kho phim
• Kho phim Netflix ở Việt Nam