Bất động sản ở Mỹ: Minh bạch từ trong ra ngoài

Thí dụ, nói chuyện “vị trí số 1”: một căn hộ tầm trung, 3 phòng ngủ ở khu người Việt tại Westminster (Cali) hiện giá khoảng 700.000 - 800.000 USD. 

Nhưng nếu căn hộ đó tại Dallas (Texas), cũng khu người Việt, thì giá là 250.000 USD. Tuy nhiên, giá làm móng trong một tiệm nail, dù tại Cali hay Texas, vẫn là 29,95 USD. Giá một tô phở cũng vậy, vẫn là 8,50 USD dù ở đâu. 

 Giờ không nói chuyện khác tiểu bang hay khác thành phố, hãy nói tới cái “vị trí số 2”: nếu con đường này ven biển thì dãy nhà phía mặt biển có thể đắt gấp hai nhà đối diện bên kia đường. Khác biệt này là vì bên kia đường chỉ thấy cô láng giềng trước mặt, chứ không thấy biển. 

Sang đến “vị trí số 3”: thí dụ, cùng một khu chung cư cao cấp gần biển lại có chuyện vị trí tầng thấp hay tầng cao, nhìn thẳng hay nhìn méo. 

Khác biệt này có thể lên đến 30 - 50% giá trị căn nhà. Anh bước vào phòng gym chung cư, chào cô đang cử tạ. Cô cười nhếch mép bảo “à, có phải anh ở cái hộ nhìn méo ra biển không?”.

Từ Normandy tới Nam Cali

Không hiểu là có phải vì dịch không, nhưng mọi khủng hoảng đều làm tăng giá hai lãnh vực đầu tư an ninh nhất là bêtông và vàng. Như vậy, giá nhà lên trên toàn cầu không có gì lạ. 

Ngoài ra còn những khác biệt địa phương và vùng miền. Như tôi cũng có một căn hộ ở biển Normandy, dạng bé bỏng để nghỉ mát cuối tuần. 

Chỗ này cách thủ đô Paris 200km, vừa lạnh lại vừa gió. Nhưng gặp COVID thành ra “hot”, trở thành chỗ có thể lánh nạn, tạm trú của dân thủ đô có điều kiện. Paris là một thành phố toàn nhà chung cư rất bức bối, khác với London hay Rome.

Căn hộ của tôi có thể cho thuê ngay được, không phải theo tuần hay tháng mà cả năm luôn, dạng thuê để đó, phòng hờ. Giá bán cũng đi theo và nhích lên chút đỉnh phần trăm. 

Ngược lại, nếu lúc này bạn có nhà nghỉ mát ở Thái Lan, nơi các thị trấn biển từng dập dìu du khách, thì giờ khổ rồi. Từ khi có dịch, không có du khách nữa, người nước ngoài không được nhập cảnh thì nhà cho ai thuê? Khác với dân Paris, dân Bangkok không đổ ra Pattaya để né COVID.

Còn nhớ năm 2012, tôi lái xe về nhà ở Nam Cali trên con đường đồi quanh co không có chỗ đậu xe, thường rất vắng. Các xe đều đậu trong sân nhà. 

Hôm đó vào một chiều thứ sáu, tôi lại thấy xe đậu dài dọc theo dốc, hẳn là đâu đó có tiệc tùng chăng. Tôi nghe tiếng nhạc xập xình từ một nhà lối xóm cách 100m và chỉ lạ là tại sao các xe đỗ dọc đường đều dạng rẻ tiền. 

Căn hộ hàng xóm này thỉnh thoảng mở party. Vào dạo chưa có drone thu hình từ trên cao, chủ nhân còn thuê trực thăng phần phật đến quay phim. Khách mời đều đi Ferrari và Porsche, chủ nhà thì thuê người mẫu áo tắm đến múa ở bể bơi và phát trên YouTube cho mọi người cùng coi. Lúc đó, căn nhà này đang rao bán.

Sang hôm sau tôi mới biết chuyện này thành tin vui toàn quốc luôn. Khi rao bán thì chủ cắt hệ thống báo động để dễ cho vào ra thăm viếng và khu này là một khu an ninh, không mấy khi có trộm cắp. 

Chủ hộ là một người gốc Romania vắng mặt và đang ở quê nhà vì chẳng có gì quyến luyến Cali cả, ở Romania thích hơn nhiều. Lợi dụng việc nhà đang rao bán, một số thiếu niên bèn đột nhập và mở party thu tiền vào cửa. Có trên 100 em đến dự, rượu bia chắc là muốn uống bao nhiêu thì uống. 

Và khi ra về, mạnh ai thích gì thì hôi của nấy. Một em trai lấy mấy chục bộ vét Armani mặc không vừa. Một em khác khuân đi bộ áo giáp sắt hiệp sĩ Trung cổ. Có em lấy hai cái nón két Quốc xã Đức SS mà chủ nhân sưu tập (chú thích: trong Thế chiến II, Romania là đồng minh của Quốc xã Đức, sau khi Đức thất trận mới thuộc khối Liên Xô). 

Và một em chậm tay, không lấy gì được bèn ôm đi một con báo bằng da báo thật đã nhồi bông trị giá 250.000 USD. Thiệt hại của buổi party ngày hôm đó được ước tính (kể cả con báo tuyết) là 1 triệu USD cho chủ nhân. Các em ngay sau đó lên Facebook post ảnh tự sướng, khiến 16 em “nhập kho”, trong đó có 13 em dưới 18 tuổi.

Nhà hàng xóm của tôi cất năm 1997, diện tích xây dựng 688m2 trên một miếng đất 11.400m2, có 5 phòng ngủ và 6 phòng tắm, nhà xe 8 chỗ, 1 bể bơi khủng. 

 

 Tuy nhiên, nhà ở chỗ tương đối thấp và tầm nhìn tương đối kém, cho nên để đỡ chán mắt, chủ nhân lót gạch cả một con đường vào và trồng dừa hai bên, chắc trị giá cũng đến triệu USD. Vậy thì căn nhà này rao bán bao nhiêu?

Dân chơi phải khác dân thường

Năm 2010, Nick Radoi (là đại gia Romania ngành vận tải) đòi bán căn nhà với giá 21 triệu USD. Hai năm sau, sau vụ bị thanh thiếu niên đột nhập cuối năm 2012, ông phải chấp nhận hạ giá xuống 7 triệu. 

Tới tháng 10-2014, ông bán được nhà với giá 5,1 triệu, ra đi để lại 3 cái cổng sắt có chữ “R” tên ông vì nhà có 3 lối vào.

Trước khi ông đi, dịp duy nhất mà gia đình tôi tương tác với hàng xóm là khi con chó nhà tôi buồn đi lang thang và ông bắt được. Cổ nó có số điện nên ông gọi báo tin. 

Con tôi đi sang lãnh chó, gặp chính ông ra mở cổng. Ông hỏi ngay: “Em biết tôi là ai chứ?”. Nó dạ biết nên ông mới trả chó, còn không biết dám ông thịt luôn nướng chả vì nhà ông có BBQ xây bằng đá!

Hàng xóm Radoi của tôi, cũng năm 2012, còn nổi tiếng vì chiếc du thuyền 18m tên Lucky 7 của ông đâm trúng cầu tàu Balboa ở Cali làm hỏng một cái cột, có thể do người lái say rượu, nhưng chuyện được dàn xếp ổn thỏa. 

Radoi là bạn của cảnh sát trưởng quận Los Angeles là Lee Baca. Ông Baca năm 2016 lãnh 3 năm tù về tội tham nhũng, không dính dáng gì đến Radoi, nhưng cho thấy ông cảnh sát trưởng này thuộc dạng hay bênh người quen.

Trở lại chuyện nhà Radoi. 4 năm sau, chủ mới rao 7,88 triệu USD vào tháng 12-2018. Số đẹp này chắc để dụ khách Trung Quốc, vốn thời gian gần đó xuất hiện nhiều trong khu vực. 

Không ai mua và tháng 8-2020, vẫn chủ đó giờ rao 5,5 triệu. Đến ngày nay, giá rao vẫn vậy và không bán được, nếu bán thì chẳng biết là bao nhiêu. 

Mạng địa ốc Zillow, chẳng hạn, ước định giá căn nhà này là 3,05 triệu USD. Trong khi đó, một căn hộ riêng có vườn be bé ở khu bình dân giá trong 7 năm qua nhất định là đã tăng 50 - 100%. 

Thế tại sao ở Mỹ, người ta lại ở nhà 5 - 7 triệu, ở nhà 300.000 có phải lời rồi không? Câu trả lời là “tại tôi thích thế”. Xe con cũng thế thôi, mua Mercedes hay Bentley, chạy ra khỏi tiệm bán xe là đã mất giá 20%, cỡ ba năm sau bán lại mất 2/3. Phải mua Toyota Corolla thì 5 - 10 năm nó vẫn còn giữ giá.

Minh bạch thông tin

Một chuyện nữa: tại sao chuyện hàng xóm bán nhà mà tôi lại rành thế? Là bởi vì ở Mỹ, thông tin địa ốc là mở hoàn toàn. Căn nhà nói trên tọa lạc tại địa chỉ 1782 Chota Road, La Habra Heights, CA 90631. 

Bạn vào trang của mấy mạng địa ốc uy tín, như Zillow hay Redfin, gõ địa chỉ này vào thì sẽ hiện ra đầy đủ dữ liệu giao dịch từ đầu tới cuối. Riêng chuyện bán bất động sản ở Mỹ khó mà bốc phét. 

Bạn đến nhà ai, chủ bảo tôi mới mua giá này, bạn xin lỗi vào toalét bật di động lên là biết ngay có đúng không. 

Chuyên gia địa ốc còn biết bạn mượn bao nhiêu tiền ngân hàng và đã trả bao nhiêu! Đây chính là công cụ để định giá, so sánh, ước tính giá bất động sản, góp phần bớt nạn đầu cơ và lừa đảo.

Cũng vì vậy, nếu bạn bán được nhà giá cao thì hàng xóm rất mừng vì nhà của họ cũng được giá lây. Vì thế, hàng xóm nói chung rất ghét khi nhà bạn để bẩn thỉu, hư hại, không sửa sang hay nâng cấp vì ảnh hưởng đến giá nhà cả xóm. 

Dĩ nhiên là các ước tính có sai lệch vì Zillow hay Redfin không biết bạn mới thay đá hoa trong nhà tắm hay gỗ lót sàn trong phòng ngủ. Nhưng thông tin này thường chính xác ở bước đầu.

Nó còn liên kết với thống kê của chính quyền nơi nhà bán để bạn tìm hiểu thêm, đầu tiên là các trường học công lập. Nếu có con tuổi đi học thì thứ hạng các trường này rất quan trọng vì nó có thể giúp bạn tiết kiệm mỗi đứa 1.500 USD/tháng. 

Trường học là một yếu tố lớn trong giá nhà ở Mỹ. Thống kê của chính quyền cũng rất đầy đủ về thành phần xã hội ở khu đó, giàu nghèo ra sao, trả thuế lợi tức bao nhiêu, mỗi hộ bao nhiêu người, có nhiều hộ đơn thân hay không, thuộc các sắc tộc nào... 

Nếu một khu ít đóng thuế, lợi tức kém, tuổi trung bình thấp, nhiều hộ đơn thân mà lắm con thiếu niên thì chỉ có ồn ào, phá làng phá xóm, vẽ nhăng nhít khắp tường và bán thuốc lắc... thì giá nhà bị ảnh hưởng.

Như vậy, bất cứ ai có địa chỉ nào của người quen ở Mỹ thì chỉ việc lên mạng là biết hết, ngoài hình Google Street bên ngoài, nếu nhà từng có bán thì cũng hiện ra cả ảnh ở bên trong. 

Các thống kê bên Mỹ hay theo mã bưu điện, ví dụ mã bưu điện CA 90631 có một phần lợi tức thấp, nơi đất phẳng, và lợi tức cao ở trên đồi. Tại 90631, thống kê năm vừa qua giá nhà tăng 13%, ước tính trong năm tới sẽ tăng 12,1%. 

Nhưng như đã nói, trong cùng một mã số bưu điện, nhà tăng giá là ở khu dưới đồi, nhà trên đồi thì tăng gì mà tăng; đến đại gia xe tải còn phải lái du thuyền trở về cố xứ, của cải ở Hoa Kỳ đến con beo nhồi bông cũng mất.■