Các đại gia công nghệ Trung Quốc: Dịch chuyển trọng tâm sang Đông Nam Á

Với rất nhiều đại gia công nghệ đến từ quốc gia tỉ dân, khu vực phía nam nhu cầu lớn, tăng trưởng nhanh và gần gũi về mặt địa lý này đang trở thành cứ địa tất yếu để họ bắt đầu giấc mơ vươn ra toàn cầu.

Cách đây hơn hai năm, vào tháng 2-2023, báo Wall Street Journal (Mỹ) đã đưa ra cảnh báo rằng các công ty điện toán đám mây của Mỹ, vốn đang thống trị toàn cầu, ở Đông Nam Á lại phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc. 

Hơn hai năm sau, khi căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump, các công ty công nghệ Trung Quốc càng có động lực đẩy mạnh sự hiện diện tại thị trường Đông Nam Á.

Xét về quy mô và giá trị thị trường, các công ty Mỹ đang chiếm ưu thế so với các công ty Trung Quốc - nhưng không có gì là mãi mãi. Bốn công ty công nghệ lớn nhất của Trung Quốc là Baidu, Alibaba, Tencent và Xiaomi (gọi chung là BATX) đang vươn lên tầm ảnh hưởng toàn cầu. 

Các công ty này cùng Huawei và ByteDance hiện đã thách thức sự thống trị khu vực của các gã khổng lồ công nghệ Mỹ thường được gộp chung là Google, Amazon, Facebook (Meta), Apple và Microsoft (GAFAM). Cuộc cạnh tranh rất căng thẳng khi cả hai bên đều cố gắng tranh giành thị phần, nhân tài và đổi mới công nghệ, góp phần định hình tương lai của bối cảnh công nghệ toàn cầu.

Công nghệ Trung Quốc hiện diện khắp nơi

Trong 5 năm qua, Đông Nam Á đã trở thành một trong những "chiến trường" then chốt, khi nhiều tập đoàn công nghệ Trung Quốc định vị khu vực này là nền tảng cho sự mở rộng công nghệ toàn cầu của họ. 

BATX đại diện cho Trung Quốc trong cuộc chiến giành quyền thiết lập các quy tắc và tiêu chuẩn công nghệ, đầu tiên là ở khu vực Đông Nam Á, rồi sau đó là trên toàn thế giới.

Ngoài dịch vụ đám mây, an ninh mạng, cơ sở hạ tầng và công nghệ viễn thông, Trung Quốc còn nhắm đến Đông Nam Á vì tiềm năng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). 

Khu vực này đang có một số nền kinh tế kỹ thuật số thuộc loại phát triển nhanh nhất thế giới, và gần như mọi quốc gia trong khu vực đều có chiến lược tập trung vào phát triển và ứng dụng AI trong các lĩnh vực chính như thương mại điện tử, y tế, tài chính và thành phố thông minh.

Theo hãng tin Channel News Asia (CNA) của Singapore, các hãng công nghệ Trung Quốc đang rót hàng tỉ USD vào khu vực, với các dự án lớn như Alibaba Cloud, với kế hoạch đầu tư 53 tỉ USD vào các trung tâm dữ liệu mới tại Malaysia và Philippines. 

Còn SenseTime hợp tác với Chính phủ Indonesia để phát triển AI. Công ty này đã ký thỏa thuận với nước lớn nhất Đông Nam Á tại Hội nghị AI thế giới gần đây ở Thượng Hải. Còn công ty sở hữu TikTok (ByteDance) cam kết đầu tư 8,8 tỉ USD vào các trung tâm dữ liệu tại Thái Lan.

Tập đoàn GoTo và Alibaba Cloud thì đã hoàn tất việc di chuyển cơ sở hạ tầng của GoTo Financial sang các trung tâm dữ liệu của Alibaba Cloud tại Jakarta. Công ty Telkomsel của Indonesia cũng sử dụng công nghệ xác thực lòng bàn tay bằng AI của Tencent Cloud để xác nhận danh tính người dùng và cho phép thanh toán an toàn. 

Tencent còn cung cấp công cụ nhận dạng kỹ thuật số cho nhà cung cấp mạng di động YTL Communications của Malaysia để hợp lý hóa việc đăng ký di động và ngăn chặn gian lận. Alibaba Cloud cũng đang mở rộng quy mô khi vào tháng 7 đã công bố trung tâm dữ liệu thứ ba ở Malaysia.

Ở Philippines, tập đoàn truyền thông hàng đầu trong nước ABS-CBN đang sử dụng dịch vụ của Alibaba Cloud để lưu trữ và lập kho lưu trữ nội dung. Alibaba Cloud cũng đẩy mạnh sự hiện diện ở Thái Lan khi hợp tác với nhà cung cấp viễn thông TrueBusiness để hỗ trợ chuyển đổi số cho các doanh nghiệp địa phương. 

Số tiền 53 tỉ USD mà Alibaba dự kiến đầu tư vào AI và cơ sở hạ tầng đám mây trong ba năm tới ở Đông Nam Á, theo chính công ty, còn lớn hơn tổng chi tiêu của họ trong lĩnh vực này suốt 10 năm qua.

Việc ra mắt Trung tâm năng lực AI toàn cầu tại Singapore vào tháng trước càng nhấn mạnh tham vọng khu vực của Alibaba, với mục tiêu hỗ trợ ứng dụng AI cho hơn 5.000 công ty và 100.000 nhà phát triển trên toàn thế giới. 

Theo một báo cáo tháng 4 của Boston Consulting Group, AI, gồm cả AI tạo sinh, dự kiến sẽ đóng góp khoảng 120 tỉ USD vào GDP của Đông Nam Á ngay từ năm 2027.

"Chúng tôi đã giúp nhiều doanh nghiệp Đông Nam Á áp dụng chiến lược đa đám mây mạnh mẽ, phù hợp nhất với nhu cầu kinh doanh và tuân thủ của họ - ông Triệu Kiếm Nam, phó chủ tịch Tencent Cloud kiêm giám đốc điều hành khu vực châu Á - Thái Bình Dương, chia sẻ với CNA - Khách hàng của chúng tôi cùng chúng tôi mở rộng quy mô kinh doanh và thành công một cách liên tục, lâu dài".

Căng thẳng địa chính trị

Một trong những yếu tố chính thúc đẩy xu thế hiện giờ là căng thẳng địa chính trị. Với nhiều công ty Trung Quốc, việc kinh doanh với phương Tây ngày càng khó khăn hơn khi chính quyền Mỹ những năm gần đây đã tìm đủ cách gây khó dễ cho họ, từ tăng cường kiểm soát xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến đến đưa hàng chục công ty công nghệ Trung Quốc vào danh sách đen, từ kêu gọi đồng minh và đối tác hạn chế làm ăn với Trung Quốc đến ngăn chặn không cho các tập đoàn Trung Quốc vào Mỹ.

Ông Vương (xin giấu tên thật) của tập đoàn Futurum nói với CNA: "Đây là một chiến lược trung và dài hạn để các công ty Trung Quốc thúc đẩy tăng trưởng tại các thị trường ngoài Trung Quốc và Bắc Mỹ". 

Ông cũng lưu ý Đông Nam Á hấp dẫn các công ty công nghệ Trung Quốc "một cách tự nhiên" nhờ nhiều năm kinh doanh quen thuộc, các mối quan hệ đã được thiết lập, khoảng cách địa lý gần gũi và cả cộng đồng người Hoa đông đảo. 

"Về mặt văn hóa, các công ty Trung Quốc dễ nắm bắt hơn nhiều... Về mặt địa lý cũng gần hơn rất nhiều để các công ty thiết lập trụ sở và cử nhân viên đến đó", ông nói. Những yếu tố này giảm bớt rào cản trong triển khai và điều hành hoạt động xuyên biên giới ở Đông Nam Á, nơi các công ty Trung Quốc có thể vận hành đơn giản hơn nhiều so với các thị trường xa xôi.

Ngoài ra, các yếu tố kinh doanh thuần túy - từ nhu cầu kỹ thuật số bùng nổ đến nhân khẩu học thuận lợi - là động lực chính đằng sau sự dịch chuyển công nghệ sâu rộng của Trung Quốc sang khu vực này hiện nay. 

Đông Nam Á là lựa chọn lý tưởng với mọi hãng công nghệ toàn cầu do nhu cầu lớn và ngày càng tăng, dân số trẻ và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số phát triển với lợi thế của các nước đi sau.

CEO Robin Li của Baidu cũng từng nói mục tiêu của ông là làm cho công cụ tìm kiếm của Trung Quốc trở thành một cái tên quen thuộc ở ít nhất một nửa thế giới trong thập kỷ tới. Baidu và các công ty công nghệ Trung Quốc khác đang cố gắng làm điều đó trước hết bằng cách tập trung vào các thị trường mới nổi như Đông Nam Á.

Con đường tơ lụa kỹ thuật số

Về mặt chiến lược, nhiều dự án này nằm trong Con đường tơ lụa kỹ thuật số (DSR) rộng lớn hơn của Trung Quốc, một thành phần của sáng kiến Vành đai con đường (BRI). DSR nhằm mục đích thiết lập vai trò kiến trúc sư kỹ thuật số ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương cho Trung Quốc, qua cung cấp công nghệ và cơ sở hạ tầng tiên tiến.

Mới một thập kỷ trước, các giải pháp công nghệ của Trung Quốc thường bị coi là kém chất lượng. 

Nhưng ngày nay, trong các lĩnh vực như an ninh mạng, công nghệ viễn thông, các đại gia Trung Quốc như Huawei và ZTE đã có thể cung cấp một loạt sản phẩm chất lượng cao với giá rất cạnh tranh. 

Ngay cả khi chính phủ các nước Đông Nam Á lo ngại về ảnh hưởng kinh tế và công nghệ ngày càng tăng của Bắc Kinh thì các động lực thị trường vẫn khiến công nghệ Trung Quốc ngày càng khó cưỡng lại.

Một báo cáo gần đây từ Trung tâm An ninh và công nghệ mới nổi (CSET) của Đại học Georgetown (Mỹ) chỉ ra sự gia tăng trong đầu tư vốn cổ phần tư nhân và vốn mạo hiểm của Trung Quốc vào các công ty và công ty khởi nghiệp AI của Đông Nam Á trong hơn 5 năm qua. 

Đáng chú ý là chi tiêu vốn cho AI của Trung Quốc đang trên đà đạt 98 tỉ USD trong năm nay, tăng 48% so với năm trước, theo báo cáo của Bank of America được dẫn lại trên CNA. Điều này thể hiện tham vọng của Bắc Kinh trong việc dẫn đầu toàn cầu về AI, điện toán đám mây và cơ sở hạ tầng thông minh.

Các công ty công nghệ và nhà đầu tư Trung Quốc cũng tiến hành nhiều vụ thâu tóm và sáp nhập lớn, xây dựng các trung tâm nghiên cứu và theo đuổi các cơ hội khác để mở rộng ảnh hưởng kinh tế và công nghệ trong khu vực. 

Chẳng hạn, Huawei có ít nhất 3 trung tâm R&D chính về AI ở Singapore, gồm Phòng thí nghiệm đổi mới đám mây & AI và Phòng thí nghiệm AI hỗ trợ 5G, đều được thành lập vào năm 2019; và OpenLab 3.0, khai trương vào tháng 4-2023, nơi đóng vai trò quan trọng giúp Huawei mở rộng thị phần trong các công nghệ mới nổi như điện toán thông minh, cung cấp giải pháp chung dựa trên nhu cầu của các ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm cả ngành AI.

Tóm lại, các hãng công nghệ Trung Quốc có thể đã đến Đông Nam Á chậm hơn Mỹ, nhưng dấu ấn và ảnh hưởng của họ hiện chắc chắn đã là rõ ràng. Hệ sinh thái công nghệ Trung Quốc ngày càng định hình các thói quen tiêu dùng trong khu vực, từ thương mại điện tử, fintech, dịch vụ gọi xe, điện toán đám mây cho đến AI.■