Chiến tranh Ukraine: Drone và nguy cơ chiến sự lan rộng

ISW cũng cho thấy diễn biến sau đợt tấn công hôm thứ bảy 27-9 của lực lượng Nga ở phía bắc tỉnh Kharkiv nhằm đẩy lùi lực lượng Ukraine khỏi biên giới quốc tế với tỉnh Belgorod, và đưa pháo phản lực tiến vào Kharkiv. 

Song, qua chủ nhật 28-9, các hoạt động này đã không tiến triển, theo ISW. Song song, lực lượng Nga cũng đã tiến hành cuộc tấn công kết hợp bằng tên lửa và máy bay không người lái (drone) lớn thứ ba vào Ukraine trong cuộc chiến cho đến nay vào đêm 27 rạng sáng 28-9, với tổng cộng 643 quả tên lửa và drone, cũng theo ISW.

Trận chiến drone

Theo không quân Ukraine, Nga đã phóng từ trên không hai tên lửa đạn đạo Kh-47M2 Kinzhal ở tỉnh Lipetsk; 38 tên lửa hành trình Kh-101 ở tỉnh Saratov; 2 tên lửa Banderol phóng từ drone từ tỉnh Kursk; và 8 tên lửa hành trình Kalibr từ Biển Đen. 

Cũng theo không quân Ukraine, Nga còn phóng 593 drone Shahed, Gerbera và các loại khác từ hướng các thành phố Kursk, Bryansk và Oryol; Millerovo, tỉnh Rostov; Shatalovo, tỉnh Smolensk; Primorsko-Akhtarsk, vùng Krasnodar; mũi Chauda và Kacha, Crimea.

Không quân Ukraine cũng loan báo hệ thống phòng không nước này đã bắn hạ tổng cộng 611 mục tiêu, bao gồm 566 drone; 2 tên lửa Banderol phóng từ drone; 35 tên lửa hành trình Kh-101; 8 tên lửa hành trình Kalibr... 

Theo Phủ Tổng thống Ukraine, drone và tên lửa của Nga chủ yếu nhắm vào các cơ sở hạ tầng dân sự ở tỉnh Kyiv cùng các tỉnh Zaporizhia, Khmelnytskyi, Sumy, Mykolaiv, Chernihiv và Odessa. ISW đánh giá rằng những tháng gần đây, các cuộc tấn công của Nga với quy mô lớn hơn đáng kể là "không cân xứng".

Trong bối cảnh tấn công dàn trải bằng drone và tên lửa đạn đạo, hành trình, cũng đã có những diễn biến hoàn toàn mới bên ngoài biên giới Ukraine. 

Ví dụ, Bộ Chỉ huy tác chiến lực lượng vũ trang Ba Lan đã điều động hai máy bay chiến đấu và đặt hệ thống phòng không trong tình trạng báo động cao vào ngày 27-9 để đáp trả các cuộc tấn công qua đêm của Nga vào Ukraine, dù không báo cáo bất kỳ hành vi vi phạm không phận Ba Lan nào nữa.

Cần nhắc lại rằng hôm 10-9, Ba Lan đã lần đầu tiên bị drone từ Nga xâm nhập và có phần lúng túng nên cầu viện không quân NATO. Song sau vụ đó, Ba Lan đã chủ động vận dụng các hệ thống phòng không nhiều lớp của họ, gồm hệ thống chống drone SKYctrl do công ty Advanced Protection Systems (APS) của Ba Lan tự phát triển, sử dụng thuật toán học máy, để thậm chí "tự động phân biệt giữa drone và chim trời, giảm thiểu báo động giả" (Euronews 11-9). 

Đại học Công nghệ quân sự tại Warsaw cho biết dự án hợp tác của họ với một nhà máy cơ khí đã sản xuất ra hệ thống chống drone này, có thể bắn từ xa qua một khẩu súng máy 12,7mm với tốc độ lên tới 3.600 viên đạn/phút vào các drone ở khoảng cách 3,5km.

Cũng cần nhắc rằng cuộc chiến bằng drone và tên lửa là hai chiều. Cũng hôm 29-9, Moscow Times chạy tít: "Ukraine tấn công bằng drone vào Matxcơva, giết chết 2 người". Tờ báo tường thuật: "Đêm qua, lực lượng phòng không đã bắn hạ 4 drone ở Voskresensk và Kolomna". 

Thống đốc vùng Matxcơva, Andrei Vorobyov, thì viết trên Telegram: "Thật không may, một thảm kịch đã xảy ra ở Voskresensk: hai người đã thiệt mạng trong một vụ hỏa hoạn tại một ngôi nhà riêng - một phụ nữ 76 tuổi và cháu trai 6 tuổi của bà". Cả hai thành phố trên đều nằm cách Matxcơva chưa đầy 100km về phía đông nam.

Bộ Quốc phòng Nga thông báo 84 drone của Ukraine đã bị "hệ thống cảnh báo phòng không ngăn chặn và phá hủy trong đêm". 4 chiếc bị bắn hạ trên bầu trời vùng Matxcơva, trong khi hơn một nửa nhắm vào các vùng Bryansk và Belgorod ở miền tây Nga, gần biên giới Ukraine. 

Các kênh Telegram được cho là có liên kết với cơ quan an ninh Nga đã công bố các video tuyên bố ghi lại khoảnh khắc hệ thống phòng không bắn hạ drone Ukraine trên bầu trời Voskresensk.

Nguy cơ chiến tranh lan rộng

Trong bầu không khí đầy lo âu đó, đã có những diễn biến cho thấy nguy cơ chiến sự sẽ vượt ra khỏi biên giới Nga và Ukraine. 

Hiển hiện nhất là hôm 23-9, Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga cáo giác rằng EU đang tập trung quân đội tại Romania và khu vực Odessa của Ukraine trong kế hoạch "chiếm đóng" Moldova bằng lực lượng NATO sau cuộc bầu cử quốc hội vào ngày 28-9.

Trong bài viết "Lavrov: NATO và EU đã "tuyên chiến" với Nga", Moscow Times trích lời cơ quan tình báo Nga nói: "Giới chức châu Âu ở Brussels quyết tâm duy trì Moldova theo chính sách bài Nga của họ. Họ nhứt quyết làm điều này bằng bất cứ giá nào, bao gồm cả việc triển khai quân đội và thực hiện hành vi chiếm đóng trên thực tế đối với đất nước này".

Phát biểu trên của Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov được đưa ra tiếp sau việc đại sứ Nga tại Pháp Alexei Meshkov tuyên bố rằng việc bắn hạ máy bay Nga trên không phận NATO sẽ đồng nghĩa với một hành động "chiến tranh". 

Phát biểu của ông Lavrov được đưa ra sau cuộc gặp giữa ông với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio hôm 24-9, mà qua đó phía Hoa Kỳ đã nhắc lại "lời kêu gọi chấm dứt giết chóc" của Tổng thống Donald Trump - cuộc gặp mà tờ Kyiv Post (Ukraine) nhận định rằng "cho thấy lập trường cứng rắn hơn của Washington với Matxcơva sau khi ông Trump đột ngột chuyển hướng sang Ukraine vào đầu tuần này".

Mừng chiến thắng và gọi động viên

Trong bối cảnh chiến trường bùng nổ như trên, sáng 30-9 hãng thông tấn nhà nước Nga TASS loan tin: "(Tổng thống Nga Vladimir) Putin chúc mừng người dân Nga nhân Ngày thống nhất Donbass và Novorossiya với Nga" kèm tít phụ giải thích: "Người dân của những vùng đất lịch sử này đã biến giấc mơ ấp ủ bấy lâu thành hiện thực, Tổng thống Putin phát biểu". 

TASS tường thuật ông Putin đã nhấn mạnh "ý nghĩa lịch sử" của sự kiện này và điểm lại: "Ba năm trước, trong các cuộc trưng cầu ý dân được tổ chức tại Donbass và Novorossiya, hàng triệu đồng bào của chúng ta đã tự do và độc lập lựa chọn tương lai của mình..." 

"Họ đã thực hiện được giấc mơ ấp ủ bao năm tháng và đưa ra một quyết định trọng đại, mang tính lịch sử: được ở bên tổ quốc, bên nước Nga, trở về với gia đình quê hương mà họ luôn là một phần".

Vì lẽ đó, ông kêu gọi: "Cả nước đang trong một trận chiến để bảo vệ lựa chọn này và gìn giữ lợi ích quốc gia, ký ức và các giá trị chung". Cũng trong ngày 30-9, Moscow Times chạy tít lớn: "Putin ra lệnh gọi nhập ngũ mùa thu với chỉ tiêu cao nhất trong 9 năm".

Theo báo này, vào đầu tuần, Putin đã ra lệnh nhập ngũ 135.000 nam giới vào cuối năm 2025, đợt tuyển quân lớn nhất trong 9 năm qua. Tờ báo này nhắc lại rằng trong đợt tuyển quân mùa thu năm 2016, Nga đã gọi nhập ngũ 152.000 nam giới; còn kỳ tuyển quân mùa xuân năm 2025 là 160.000 nam giới, mức cao nhất kể từ mùa thu năm 2011.

Moscow Times tổng kết: "Trong ba năm kể từ khi Nga bắt đầu cuộc tấn kích toàn diện Ukraine, trung bình mỗi mùa thu Nga đã tuyển quân 127.000 nam giới". Tờ báo này chú thích rằng Nga tổ chức tuyển quân hai lần một năm, thông thường đợt gọi nhập ngũ mùa xuân nhiều hơn. 

Lệnh nhập ngũ ở Nga áp dụng với nam giới từ 18-30 tuổi đủ điều kiện, nghĩa vụ là một năm bắt buộc, và tân binh dự kiến sẽ phục vụ tại một căn cứ quân sự bên trong nước Nga.

Điện Kremlin và Bộ Quốc phòng Nga khẳng định lính nghĩa vụ không được đưa ra chiến trường và lệnh gọi nhập ngũ không liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine. Tuy nhiên, Ukraine đã nhiều lần tuyên bố bắt giữ lính nghĩa vụ Nga, và Putin trước đó thừa nhận một số người đã bị triển khai nhầm vào đầu cuộc tấn kích năm 2022. 

Moscow Times cho biết một chi tiết quan trọng: Ngoài chế độ nghĩa vụ quân sự thông thường, Nga còn đã tuyển dụng hàng trăm nghìn quân nhân hợp đồng cho cuộc chiến ở Ukraine, với mức lương cao và tiền thưởng hậu hĩnh; và ông Putin đã ra lệnh cho quân đội Nga mở rộng quân số lên 1,5 triệu quân nhân thường trực vào năm 2026.

Tin này của Moscow Times có thể đối chiếu với tin của TASS 29-9: "Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký sắc lệnh ra lệnh gọi nhập ngũ công dân từ tháng 10 đến tháng 12-2025, theo tài liệu được công bố trên cổng thông tin pháp lý chính thức. Sắc lệnh nêu rõ: "Từ ngày 1-10 đến ngày 31-12-2025 sẽ gọi nhập ngũ 135.000 công dân Nga từ 18 đến 30 tuổi, không thuộc lực lượng dự bị và thuộc diện phải gọi nhập ngũ".■