Nhìn vào nền kinh tế vé số

Mặt sau của tờ vé số cuối cùng của chính quyền Sài Gòn đã không kịp xổ, khi ngày quay số là 3-5-1975.

Trong chuyến về Long An cách đây hơn tháng, doanh nhân Võ Quốc Thắng kể tôi nghe một chuyện vui: Trong buổi tất niên trước Tết Canh Tý 2020, anh khoe với lãnh đạo tỉnh Long An rằng Đồng Tâm năm nay dẫn đầu cả tỉnh về đóng thuế. 

Lãnh đạo bảo anh nói dóc. Thế là anh kéo cả lãnh đạo ngành thuế tỉnh nhà qua làm chứng. Kết cục là cả anh lẫn lãnh đạo ngành thuế đều ngỡ ngàng khi vị lãnh đạo tỉnh hỏi lại: “Vậy xổ số để đâu?!”.

Anh Võ Quốc Thắng cho biết Đồng Tâm - doanh nghiệp lớn nhất tỉnh Long An - đóng thuế khoảng 900 tỉ đồng/năm, trong khi ngành XSKT tỉnh là trên ngàn tỉ. 

Anh Thắng kể: Tui dân làm ăn, chả bao giờ quan tâm chuyện mua vé số cầu may. Lần đầu tiên trong đời mua vé số là hôm ấy gặp một bà cụ quá tội nghiệp. Tuổi của bà lẽ ra phải được hưởng sự an nhàn, vậy mà phải lặn lội bán vé số nuôi mình và cả nuôi cháu. 

Đầu tiên tui móc túi lấy vài trăm ngàn biếu cụ. Nhưng cụ từ chối, bảo mình không ăn xin. Thế là tui phải lấy vé số, song sau đó thì tặng lại cho mọi người. Từ đó, tui cũng hay mua, nhưng toàn mua của những người có hoàn cảnh đặc biệt và vé số thì tặng lại nhân viên, bạn bè.

Câu chuyện của anh Thắng cũng là một “nét văn hóa” chung ở Đồng bằng sông Cửu Long. Sáng bạn bè tụ họp cà phê, một anh mua chục tờ phát mỗi người 1-2 tờ và hẹn “chiều trúng tối nhậu”.

Đi đám ma, thường ở miền Tây người ta cũng hay mua vé số cả xấp, “biết đâu ông bà phù hộ”. Văn hóa vé số đó, theo tôi biết, ít ra là đã có từ trước giải phóng ở miền Nam. 

Thời đó, để quảng bá vé số, người ta còn in cả apphich cổ động, có tấm vẽ hình một ông tặng vé số cho một bà, kèm là câu Kiều “tân thời”: Trăm năm trong cõi người ta; biếu số kiến thiết mới là quý nhau!

"Trăm năm trong cõi người ta, biếu số kiến thiết mới là quý nhau". Ảnh tư liệu

Cũng thời đó, khi tôi còn nhỏ, cứ mở radio là hay nghe giọng hát thật tếu của quái kiệt Trần Văn Trạch trong nền nhạc rộn ràng: Trong giấc mộng vàng, triệu phú đến nơi, năm mười đồng thôi, mua lấy xe nhà, giàu sang mấy hồi. Kiến thiết quốc gia, giúp đồng bào ta, ấy là thiên chức, của người Việt Nam. Mua số mau lên, xổ số gần đến. Mua số mau lên, xổ số... gần... đến.

“Năm mười đồng thôi” một tấm vé số là thời điểm năm 1952, khi quái kiệt Trần Văn Trạch sáng tác bài này. Còn đến năm 1975, mỗi vé là 50 đồng và giải thưởng độc đắc là 5 triệu đồng. 

Hồi đó, lương ba tôi là 50.000 đồng/tháng, đủ lo cho gia đình 8 người sống đầy đủ. Như vậy một giải độc đắc có thể sống khỏe khoảng 10 năm. ■

Bà Võ Thị Hai và cháu nội. Ảnh: KHẮC TÂM

nẻo đường, bà Võ Thị Hai (ngụ số 612/45H đường Mạc Đĩnh Chi, khóm 6, phường 9, thành phố Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng) là một trong những người có thâm niên bán vé số dạo lâu nhất ở Sóc Trăng. 

Trong căn nhà chừng 25 mét vuông được xây tặng, bà Hai ngồi tự bóp đôi chân sau một ngày đi bộ bán vé số trở về, tâm sự: “Tui giờ đã ngoài 70 rồi, xương khớp đau nhức suốt, nhưng ngày nào cũng phải lội bộ bán vé số mới có tiền sống”.

40 năm bán vé số dạo

Thưa, ngày nào bà cũng phải đi bộ? Đi bộ bán được nhiều hơn hay sao, thưa bà?

- Không phải đi bộ bán được nhiều hơn mà đó giờ khổ quá, có biết đạp xe đâu, nên mấy chục năm nay cứ phải đi bộ. Giờ ngày nào cũng đi chừng năm cây số. 

Thấy xương khớp nhức quá thì kiếm chỗ nghỉ rồi lại đi tiếp. Già rồi, ngày chỉ dám lấy chừng trăm tờ vé số để bán. Lấy rồi thì phải ráng bán cho bằng hết. Mỗi tờ được 1.200 đồng, bán cho hết để kiếm 120.000 mà sống.

Được cái bán lâu rồi, cũng được nhiều mối quen nên chừng trăm tờ vé số thì ngày nào cũng bán được hết. Vì mình không có tiền, nên ôm vé số luôn để lấy được hoa hồng 1.200 đồng mỗi tờ. 

Chứ mình mà lấy bán kiểu còn dư bao nhiêu trả lại đại lý thì chỉ được 1.000 đồng mỗi tờ. Vừa uổng tiền hoa hồng mà đằng nào mình cũng biết mình chỉ còn sức bán được khoảng trăm tờ thôi nên không lấy thêm.

Dạ vậy là bà đã đi bộ suốt 40 năm ròng rã luôn? Sao hồi xưa bà lại chọn cái nghề cực vậy?

- Nghề chọn mình chứ mình có chọn đâu (cười). Mà nói cho ngay lúc tui theo nghề bán vé số thì đây là cách kiếm tiền thuộc dạng ngon lành so với những việc trước đó nhiều. 

Hồi đó, ba má tui đông con, nghèo khó, tui đi làm thuê làm mướn ai kêu gì làm đó. Toàn những việc nặng nhọc quần quật suốt ngày mà khi có việc khi không. Đến chừng qua tuổi 30, sức cũng bắt đầu không còn mạnh nữa, tui mới lấy vé số đi bán dạo.

 Mà hồi đó bán cũng khỏe, thường thì tui ra chỗ ngã ba Trà Men chờ mấy xe từ thị xã Ngã Năm về thành phố Sóc Trăng đón trả khách thì nhảy lên. Bán trên xe, chờ xe đi tới thị xã Ngã Năm thì nhảy xuống bán loanh quanh, chờ chuyến khác về thành phố Sóc Trăng lại nhảy lên bán tiếp. Có ngày đi về cả ba, bốn chục bận. 

Lúc đó dễ bán lắm, ngày bán trên các chuyến xe đò vậy thôi mà 3 cùi vé số (cùi 100 tờ - PV) bán sạch sẽ. Thu nhập so với công làm mướn hằng ngày cao hơn nhiều.

Dạ hồi đó xem ra bán cũng có tiền, nhưng cuộc sống của bà vẫn còn khổ tới giờ?

- Đúng là tui không có phước phần được như người ta. Chuyện nhà nói ra hơi kỳ, nói không phải để than vãn gì, nhưng tui lận đận lắm. Hồi đó sinh ra rồi ở xã Xuân Hòa (huyện Kế Sách, Sóc Trăng - PV), học hành không mấy mà đi làm thuê làm mướn sớm, đến năm 18 tuổi đã lấy chồng. 

Chồng lúc ấy tham gia cách mạng nên cũng ít khi về nhà. Được hai năm, lúc tui vừa sinh đứa con trai đầu được mấy tháng thì nghe tin chồng hi sinh. Tui thờ bằng liệt sĩ của chồng, làm mướn nuôi con.

Chục năm sau, duyên đến với ông chồng sau, người Đồng Tháp, cũng trong những lần ngược xuôi xe đò bán vé số. Được thêm với ông ấy ba đứa con. 

Lúc này, cũng vì con cái đông mà tui không nhảy xe đò bán vé số nữa, chỉ đi loanh quanh bán vé số đặng còn lui tới trông nhà. Sinh đứa con thứ ba với người chồng sau được nửa năm thì ông ấy bệnh nặng qua đời. 3 trai 1 gái, cả thảy 4 đứa con đều trông chờ vào xấp vé số.

Nhưng con cái bà giờ cũng đã lớn hết rồi?

- Ừ thì tụi nó lớn hết rồi, nhưng cái lận đận của mình truyền cho tụi nó. Cha mẹ khổ thì con khổ theo, không đủ sức cho tụi nó học hành nhiều nên đời tụi nó cũng khổ.

 Giờ đứa nào cũng có gia đình nhưng cũng lắm cảnh khổ. Như thằng trai út, lấy vợ sinh con được nửa năm thì vợ nó bỏ đi. Giờ thằng cháu cũng tui nuôi. 

Tội nghiệp thằng nhỏ, mới sinh ra đã có bệnh, giờ 3 tuổi mà vẫn chậm nói, chậm đi. Tui đi bán vé số bây giờ cũng là lo cho nó. Ngày nào cũng chuẩn bị đồ ăn từ sáng, nhờ bà con lối xóm coi chừng nó giúp rồi đi bán. Đến trưa về cho nó ăn rồi lại tranh thủ lội đi bán luôn cho hết vé.

Nghề cần văn minh, lịch sự

Ngoài chuyện sức khỏe, hồi xưa đi bán khác nhiều bây giờ không, thưa bà?

- Gần 40 năm phải khác chứ, hồi đó không nhiều đài xổ số, cũng không đông người bán như bây giờ. Hồi đó chỉ những người không làm gì được không kiếm được việc mới đi bán vé số. 

Đó cũng là cách mà người ta nhìn người đi bán vé số trước đây. Lắm người khó chịu, mình chưa kịp mở miệng mời mua là đã xua đuổi như đuổi tà, thậm chí còn mắng mỏ. 

Có điều tui nghĩ, mình kiếm tiền bằng mồ hôi, công sức, chịu khó đi bán chớ có phải ăn xin người ta đâu mà ngại. Nói chung thời nào thì người bán vé số cũng phải gặp cảnh người mua từ chối, la mắng (cười).

Nay thì khác, ai cũng đi bán vé số, từ trẻ em đến người khỏe mạnh, người tàn tật gì cũng đi bán. Vì người càng khỏe thì đi bán càng được nhiều, thu nhập càng cao. 

Nghề bán vé số đông lên thì cũng sinh ra lắm kiểu bán. Có nhiều người còn lợi dụng cảnh khổ, tạo lòng thương hại để bán được vé số. Riết người mua dần mất thiện cảm, việc bị từ chối kiểu thẳng thừng, bị xua đuổi ngày càng nhiều hơn trước.

Câu hỏi này cũng tế nhị, nhưng con cũng xin hỏi thật là bà bán vé số theo kiểu nào trong “lắm kiểu” mà bà nói?

- Thì tui nói với cậu đó, tui có khá nhiều mối quen. Những người đó thương nên mua ủng hộ thì đúng. Nhưng chắc không phải thương cảnh đời tui đâu. 

Vì tui cũng ít kể ai chuyện đời, cậu đến thăm nhà vầy tui mới kể. Tui nghĩ bán vé số cũng là một nghề, cũng cần sự văn minh lịch thiệp. Khi khách đang nói chuyện điện thoại, đang ăn thì nhất định không mời mua vé số. Bán được tờ nào, cũng luôn cám ơn khách. 

Khách không mua cũng cám ơn luôn. Lời cám ơn thường đem lại vui vẻ thôi mà, mắc gì mình không mở miệng nói một tiếng cám ơn cho vui. Tui cũng không chèo kéo ai bao giờ, với tui đó là điều tối kỵ. Vì tui nghĩ người ta đã không mua rồi mà còn năn nỉ thì đã làm phiền người ta rồi, lần sau gặp lại họ ác cảm thì càng không được ủng hộ.

Thưa, 70 tuổi rồi, có bao giờ bà nghĩ tới việc “nghỉ hưu”? Hình như căn nhà này cũng được người ta xây tặng?

- Đúng rồi, căn nhà này được chính quyền với bên công ty xổ số kiến thiết trao tặng hai năm nay. Trước đó, tui với con rồi đến cháu sống trong căn nhà lá bữa nóng bức bữa dột mưa. Không có căn nhà này thì chắc mình chết già trong căn nhà lá đó luôn.

Được cái ở đây bà con xóm giềng cũng thương, địa phương cũng quan tâm. Bữa mùa dịch (COVID-19) còn được tặng 900.000 đồng. Đó giờ lần đầu mới nhận được số tiền cho lớn như vậy, nếu không tính cái nhà. Còn tết thì đại lý hay cho ít gạo, dầu ăn vậy thôi.

Còn chuyện nghỉ hưu thì không dám nghĩ đến, cái số mình lận đận mà, chỉ mong còn kiếm được tiền chứ mong gì đến chuyện được nghỉ ngơi. Giờ yếu quá rồi, nhiều khi còn sợ không biết mình lỡ nằm xuống thì ai lo cho thằng cháu nội này. Mà thôi, nghĩ lại thêm lo, mình cứ ráng được chừng nào hay chừng đó cậu à. 

Cũng may là có cái nghề bán vé số này trên đời, chứ cậu thử nghĩ nếu không đi bán vé số, cái thân già này làm được gì để kiếm tiền?■

Vé số XSKT TP.HCM năm 1987: "Trúng giải đặc biệt được mua hàng ngoại nhập". Ảnh: QUANG ĐỊNH

Từ mua vé số đến chơi vé số

Sau 3 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, TP.HCM cùng cả nước bước vào giai đoạn phát triển kinh tế, tái thiết đất nước, đều cần sự huy động nguồn lực lớn từ dân chúng, mà xổ số kiến thiết (XSKT) là một giải pháp.

Tháng 10-1978, TP.HCM chính thức thành lập Ban XSKT TP.HCM trực thuộc Sở Tài chính. Ban hoạt động theo chế độ hạch toán độc lập, có nhiệm vụ tổ chức, phát hành vé số, mở thưởng, trả thưởng theo quyết định của UBND TP.HCM.

Sau TP.HCM, một số tỉnh khu vực miền Nam cũng bắt đầu có hoạt động xổ số. Đến năm 1979 đã có 6 tỉnh thành tham gia, và đến cuối năm 1981 là 17 tỉnh, thành phố.

Bước ngoặt phát triển của xổ số TP.HCM là năm 1989, khi Ban XSKT chính thức đổi tên thành Công ty XSKT TP.HCM, với nhiều điều kiện hoạt động hơn.

 Trong hơn 42 năm hoạt động, từ nguồn thu xổ số, hàng trăm công trình y tế, giáo dục, phúc lợi công cộng đã được xây dựng, góp phần an sinh xã hội, phát triển kinh tế của TP.HCM. 

Xổ số cũng là sự huy động nguồn lực đóng góp vào nhiều công trình lớn có ý nghĩa lâu dài, khó huy động nguồn lực tư nhân như thủy điện Trị An, tuyến đường Cần Giờ...

Chia sẻ với TTCT, bà Phan Thị Sang, phó tổng giám đốc Công ty TNHH MTV XSKT TP.HCM, cho biết quá trình phát triển của hoạt động phát hành xổ số đã trải qua nhiều bước ngoặt chính sách và cả nhận thức của người dân.

Những năm đầu phát hành, vé số được tiêu thụ rất chậm, một phần người dân vừa bước ra từ chiến tranh, vật lộn với cuộc sống cơm áo, không dư dả nghĩ đến việc mua vé số. 

“Bước ngoặt lớn có thể nói là vào năm 1982, khi trưởng ban đầu tiên của Ban XSKT là cô Phạm Thị Hường đề xuất ở TP.HCM, người trúng vé số sẽ nhận được xe gắn máy, tivi, tủ lạnh. Cách đổi hình thức lĩnh thưởng này nhanh chóng thu hút người dân". 

"Dần dần việc mua vé số trở thành thói quen, thú vui của nhiều người về sau khi nhận thức về tấm vé số thay đổi. Chúng tôi cố gắng thông tin rộng rãi những công trình được xây dựng từ nguồn thu xổ số. Bây giờ, mỗi năm có từ 60-70 công trình được xây dựng từ nguồn thu này”, bà Sang chia sẻ.

Vé số không biết từ bao giờ trở thành một phần cuộc sống của người Sài Gòn. Với nhiều người, họ không nói “mua vé số”, mà là “chơi vé số”. Theo bà Sang, người Sài Gòn xem mua vé số cũng giống như cầu may và có cả yếu tố giải trí. Họ mua mỗi ngày vài tờ và thích cảm giác chờ dò mỗi chiều như một thú vui.

Vé số cũng là chiếc phao bám víu của những người nghèo. Có những trường hợp đến công ty lĩnh giải khiến không ít nhân viên cảm động, rơi nước mắt. 

Đó là những lao động nghèo lên nhận giải mà không đủ tiền mua đôi dép, bàn chân chai sạn, những tấm vé số nhàu nát vì mồ hôi, bụi bẩn. “Nhiều người cuộc đời trước đó chưa từng cầm 5 triệu trên tay giờ trúng cả 2 tỉ, họ bối rối, lúng túng không biết làm gì, chúng tôi đều tư vấn, dặn kỹ”, bà Sang chia sẻ.

Áp lực đổi mới

Hết năm 2019, Công ty XSKT TP.HCM công bố tổng doanh thu đạt hơn 9.700 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế hơn 1.300 tỉ đồng và nộp ngân sách nhà nước hơn 3.200 tỉ đồng, tăng 13,72% so với năm trước. 

Trong cơ cấu doanh thu, kinh doanh vé số truyền thống vẫn chiếm tỉ lệ áp đảo, 8.900 tỉ đồng, tương đương gần 92% tổng doanh thu. Ông Đỗ Quang Vinh, tổng giám đốc công ty, cho biết cũng như nhiều ngành nghề khác, xổ số đứng trước áp lực phải đổi mới, nghiên cứu phát triển thêm các loại hình mới phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội và thế giới, đáp ứng nhu cầu thay đổi liên tục của người chơi.

Từ sau dịch COVID-19 bùng phát đến nay, ngành xổ số có lẽ là một trong những ngành phục hồi nhanh nhất, sức mua thị trường nhanh chóng quay về bằng mức trước dịch. 

Các đại lý bán vé số cấp 1 cũng được hướng dẫn triển khai cho đội ngũ bán vé số dạo kiến thức về phòng chống dịch theo quy định chung. Do ảnh hưởng chung của dịch, các công ty xổ số hiện không thể đặt áp lực doanh số lên đại lý, mà tâm lý chung là cùng chia sẻ khó khăn.

Hiện hệ thống phát hành vé số của TP.HCM có khoảng 105 đại lý cấp 1, tức những nơi làm việc trực tiếp với lực lượng bán vé số dạo. Theo thống kê, TP.HCM có gần 18.000 người bán vé số dạo trước khi dịch xảy ra, và tổng số lao động trong lĩnh vực này ở TP.HCM có thể lên tới 30.000 người. 

“Trong thời gian tạm dừng nghỉ phát hành xổ số theo quy định chống dịch vừa qua, Công ty XSKT TP.HCM thống kê ghi nhận khoảng 18.000 người bán vé số dạo có hộ khẩu thường trú ở TP.HCM để kịp thời có những hỗ trợ khác nhau cho họ”, ông Vinh cho biết.

Hệ thống đại lý là mạch máu của ngành xổ số, nhưng hình thức phân phối dựa trên lực lượng bán dạo đông đảo cũng khiến cho đây là lĩnh vực rất đặc thù. 

Chỉ cần lễ tết hay thay đổi thời tiết, những người đem từng tấm vé số đi từng đường phố, con hẻm, hàng quán này đều sẽ bị ảnh hưởng, có thể nghỉ bán, tác động lên khâu phân phối.

“Dịch bệnh đang khiến người bán vé số dạo về quê khá nhiều, chúng tôi sẽ căn cứ khả năng nguồn lực và dự đoán tình hình thị trường để cân đối chỉ tiêu kinh doanh”, ông Đỗ Quang Vinh nói.■

Người bán vé số dạo tại thành phố Bạc Liêu. Ảnh: CHÍ QUỐC

“Ở đây có cả nền kinh tế vé số”, anh bạn người Hà Nội lần đầu ghé thăm chúng tôi ở thành phố Tân An, Long An, buông lời trong một quán cà phê sát vỉa hè. Tiếp viên quán chưa kịp đưa nước uống ra, anh đã kịp từ chối 5 lượt mời vé số.

Đó hoàn toàn không phải là một lời nhận xét đùa, chẳng qua anh đã quá quen với những lời mời vé số mỗi khi dừng lại ở Tân An. Cảm giác như ở Long An, hầu hết những người đi bộ trên đường thường là người bán vé số. 

Và những người bán vé số đạp xe, chạy xe gắn máy còn len lỏi khắp các ngả đường từ đô thị đến miền quê, trên các bến phà, các tuyến xe buýt công cộng... Không một ngày nào, không một tuyến đường nào mà bạn không gặp người bán vé số.

Câu lạc bộ “2 tỉ đồng”

Cảnh bán vé số ở Long An cũng là cảnh chung ở khắp miền Tây. Tờ vé số đã trở nên quen thuộc với xứ này đến mức trở thành “món quà tinh thần” của rất nhiều người. Bất kể giàu nghèo, dù làm nghề gì, nếu bạn có là người xứ khác đến sống ở miền Tây một thời gian thì khả năng cao là trong người bạn đang có ít nhất một tờ vé số.

“Cứ sáng ra ngồi cà phê chung, người này mua đưa tặng, người khác mua tặng..., chia nhau xoay vòng riết mình cũng mua tặng lại. Cứ như là một thứ văn hóa của vùng này. 

Mua riết thành thói quen, đến mức lâu lâu về quê Nghệ An ngồi uống nước lại cảm giác thiếu thiếu, mới nhớ ra là ngồi cả buổi mà không gặp ai mời vé số như ở Long An” - anh Lê Quốc Bảo, một người về “mần rể” ở Tân An hơn hai năm, nói về việc “ghiền” mua vé số.

“Văn hóa vé số” mà anh Bảo nhắc đến là có thật. Ở quán cà phê trong khuôn viên Bảo tàng tỉnh Sóc Trăng, dân bán vé số hễ thấy cái bàn tròn “câu lạc bộ 2 tỉ đồng” của ông Nguyễn Anh Tuấn là lại khấp khởi mừng. 

“Có mười anh em, toàn công chức nhà nước. Cuối tuần là lại kéo ra đây ngồi tụ họp ăn sáng, cà phê. Cứ một người mua 10 tờ, chia đều. Nếu trúng thì mỗi người được 2 tỉ nên gọi vui là câu lạc bộ 2 tỉ. Lâu dần dân vé số gọi theo”, ông Tuấn cười giải thích. 

Câu lạc bộ của ông Tuấn nổi tiếng trong giới vé số đến mức, lâu lâu nhóm muốn đổi quán ăn sáng, cà phê cho có không khí mới, tức thời mấy mối quen cũng sẽ tới... túc trực.

Với người bán vé số, kiếm được càng nhiều mối quen thì càng “ấm”. Thông thường, một tờ vé số bán ra, người bán sẽ được 1.200 đồng nếu trả trước cho đại lý vé số khi lấy vé. 

Còn nếu “ký gửi”, lấy vé trước và bán hết ngày tới trả sau thì chỉ được 1.000 đồng, có nơi chỉ được 800 đồng. Bán được một cây (nguyên lốc) 100 tờ vé số, kiếm được 120.000 đồng.

Việc bán được một cây vé số ở miền Tây nhiều khi rất dễ. Càng dễ hơn khi có mối quen là “đại gia”. Cái máu công tử Bạc Liêu thuở nào vẫn còn chảy trong tính cách người miền Tây, việc để ra vài triệu đồng, mua vài cây vé số chia đều cho anh em trên bàn tiệc, bàn cà phê là chuyện quá quen thuộc với xứ này.

Thế nên có nhiều người bán vé số, mỗi sáng ra lấy 5 cây (400 - 500 vé), xong chỉ việc đến bàn có mối quen đang ngồi ăn sáng cà phê để... phụ luôn quán việc bưng bê. Một buổi chỉ cần một người trong bàn có “cảm hứng vé số” thì việc bán được 5 cây, bỏ túi 400-500 ngàn là chuyện thường.

Tín ngưỡng đa thần và đa văn hóa vẫn còn sâu đậm ở vùng đất mới này, nên mỗi con số cũng được giới chơi vé số gắn liền với một con vật, một cảm xúc, một việc hiếu hỉ hay xui rủi... Nên dân vé số không chỉ tập trung mời khách ở hàng quán, mà còn len lỏi đến tất cả các đám cưới, đám ma, đám tiệc khắp miền Tây.

Nhiều công ty như công ty xây dựng của ông Lý Văn Tường, thị xã Vĩnh Châu, Sóc Trăng, cứ đến tết còn lì xì cho mỗi công nhân một vài tờ vé số kèm tiền thưởng, xem như “truyền thống” của công ty. 

Một số công sở nhiều năm qua cũng duy trì việc lãnh đạo tổ chức lì xì trong ngày họp mặt doanh nghiệp, đơn vị đầu năm, ngoài một số tiền nhỏ còn kèm mấy tờ xổ số của tỉnh nhà, thay cho một lời chúc năm mới may mắn, “tấn tài tấn lộc”, âu cũng là một cử chỉ dễ thương. 

Nhiều khách đến thăm nhà nhau những dịp lễ, tết, đám tiệc..., ra về cả túi áo túi quần chật cứng vé số gia chủ tặng cũng là hình ảnh quen thuộc ở miền Tây.

Muôn cảnh đời bán vé số

Trong đợt dịch COVID-19, khi có chủ trương của Nhà nước về việc hỗ trợ người lao động thu nhập thấp, người hành nghề tự do..., lực lượng bán vé số dạo mới “hiện hình” rõ ràng qua những con số thống kê.

Những tỉnh có lượng người bán vé số đông như Long An xác định được 8.109 người bán vé số dạo, Sóc Trăng khoảng 6.500 người, Bến Tre hơn 5.000 người... 

Một số tỉnh ít người bán như Kiên Giang cũng khoảng 3.000 người, Tiền Giang khoảng 2.500 người kiếm sống nhờ tờ vé số. Đây là lượng lao động rất lớn, trong đó thành phần ngoài độ tuổi lao động, khuyết tật cũng rất nhiều. Nếu không có nghề bán vé số, hẳn nhiều người khó tìm được phương kế khác để mưu sinh.

Ông Trần Văn Dương, 62 tuổi, ngụ phường An Hòa, thành phố Rạch Giá, Kiên Giang, tâm sự nghề bán vé số dạo trở thành cách kiếm sống duy nhất của ông đã 5 năm nay, từ ngày ông bị tai nạn phải cắt cụt chân trái, vợ con bỏ nhà đi nơi khác kiếm sống. 

Còn bà Trần Thúy Loan, 68 tuổi, ngụ huyện Gò Quao, Kiên Giang, bị suy thận mãn phải chạy thận lọc máu định kỳ tại bệnh viện. Cách đây 2 năm, toàn bộ tài sản trong nhà đều bán hết, chỉ còn lại 4 công đất ruộng bà không dám bán mà để lại cho con. 

Để có tiền trị bệnh kéo dài cuộc sống, bà Loan chọn cách ngồi xe lăn bán vé số dạo quanh chợ 30-4, gần Bệnh viện Đa khoa Kiên Giang. Không đi được nhiều, nhưng loanh quanh cũng bán vé số kiếm được trên dưới 200.000 đồng mỗi ngày, đủ giúp bà tích cóp mỗi tuần sinh sống, chi trả khoản bảo hiểm y tế để chạy thận.

Nghề vé số còn là một lựa chọn dễ dàng vì vốn ít, không đòi hỏi gì, gần như có thể bắt đầu từ tay trắng. Anh Trần Văn Hiệp, 47 tuổi, quê huyện Giồng Riềng, Kiên Giang, tâm sự chỉ cần 1-2 triệu đồng là đủ lãnh 100-200 tờ vé số đi bán.

Anh và vợ đều làm nghề bán vé số dạo, thuê nhà trọ trên đường Lâm Quang Ky ở thành phố Rạch Giá. Nếu chịu khó, ngày kiếm được vài trăm ngàn, cả nhà vừa đủ sống và nuôi được người con trai đang học cao đẳng nghề. “Ban đầu chỉ tính ráng bán vé số nuôi nó năm đầu, nhưng thấy nghề này khỏe hơn việc đi kiếm nơi làm thuê, làm mướn vừa bấp bênh vừa cực, nên bàn với vợ cùng bám vô việc bán vé số kiếm sống luôn”, anh Hiệp cười.

Muôn cảnh bán, nên cũng lắm chuyện vui buồn. Nếu bạn không quen sống ở miền Tây, vào ngồi một quán nước vỉa hè và lôi laptop ra làm việc thì hẳn khó lòng tập trung với những xấp vé số chìa đến trước mặt liên tục. 

Nhiều lúc bạn đã mệt hay chán, không muốn trả lời luôn, vì đã phải từ chối quá nhiều người. Muốn dành tất cả thời gian lãng mạn cùng người yêu trong công viên hay ghế đá bờ sông ư? 

Lực lượng vé số đông đảo sẽ không để bạn yên. Đang nắm tay người yêu, nhìn ra bờ sông đầy thi vị mà bị hỏi giật “còn 2 tờ 59 nè” không còn là chuyện chỉ để cười ở miền Tây.■