Đâu chỉ có một con đường

Tôi như con búp bê được lập trình

Phóng to

Minh họa: Vũ Đình Giang

Quê tôi ở một xã nghèo, heo hút thuộc thị xã Bà Rịa (Bà Rịa - Vũng Tàu). Cha mẹ tôi là những người quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”. Năm tôi lên 6, cha tôi bị trọng bệnh qua đời. Trước khi ra đi, cha tôi có dặn mẹ rằng ráng lo cho tôi ăn học thành tài.

Hai năm sau, mẹ tôi tái hôn với người đàn ông chết vợ có đến ba con riêng. Gia cảnh nhà tôi đã nghèo lại còn nghèo hơn, cả nhà thường xuyên đứt bữa. Các anh chị con riêng của dượng đã lần lượt nghỉ học đi làm thuê khi mẹ tôi sinh em thứ hai. Riêng tôi học giỏi nên dượng và mẹ vẫn cho đi học.

Trường cách nhà 15km, dượng hay chở tôi đi học bằng chiếc xe đạp có dáng vẻ kỳ quái với cái yên sau to đùng, dùng để chở nông sản ra chợ bán và cái thắng xe to “khủng bố” đạp bằng chân gắn ở bánh sau. Khi đến cổng trường, dượng lấy cho tôi một chai nước và một phần năm cái bánh tráng mè Bình Định. Đó là bữa trưa của tôi, cứ ăn bánh tráng, uống hết chai nước tôi sẽ được no.

Chiều tối, sau khi làm rẫy xong, dượng đến đón tôi về. Mùa nắng còn đỡ, mùa mưa thì đường trơn và sình lầy kinh khủng. Có thể nói tôi và dượng “bơi” trong bể bùn nhão nhoét và đặc sệt. Có khi gần đến nửa khuya tôi và dượng mới về được nhà, rã rời, đói mềm và bị nhuộm đỏ từ đầu tới chân.

Tôi vắt kiệt mình cho kỳ tho đại học

Lên cấp III, dù ăn đói mặc rách tôi vẫn học giỏi nên dượng và mẹ gửi lên thị xã học. Nơi tôi học cách nhà hơn 30km. Tôi phải ở trọ nhà người bà con xa của mẹ. Cứ cuối tháng, dượng đạp xe lên, chở cho tôi một túi gạo và một ít tiền. Bao giờ lên thăm dượng cũng dẫn tôi đi ăn phở nhưng dượng không ăn mà chỉ ngồi than vãn về chuyện thóc cao gạo kém, chuyện các em tôi nay yếu mai đau, chuyện gây gổ, bất hòa giữa dượng và mẹ, cả chuyện nuôi tôi tốn kém thế nào... Dượng nói nhiều đến nỗi tôi nhiều lần quyết định bỏ học đi làm thuê tự nuôi sống bản thân.

Nhưng rồi cô chủ nhiệm và thầy cô giáo dạy tôi cứ khuyên nhủ động viên tôi ráng học. Cô chủ nhiệm tôi tên Kim Anh, dạy tôi môn văn. Cô là người mẹ của hai con trai, cũng rất vất vả và khó khăn về kinh tế nhưng cô vẫn thương tôi không kém gì con ruột. Cô thường xuyên mua sách tập giấy bút cho tôi, thậm chí cô xuất tiền lương đóng cho tôi những khoản tiền đầu năm học.

Thầy dạy môn toán của tôi là thầy Siêng thì gọi tôi đến nhà dạy riêng mà không lấy tiền. Có những hôm thầy bảo vợ gói chục trứng gà nhà đem đến chỗ trọ cho tôi ăn bồi dưỡng. Thậm chí, mẹ thầy làm cho thầy lon thịt chà bông thầy cũng bảo vợ sớt cho tôi một nửa...

Tôi đã học lấy chữ nghĩa từ tất cả tình yêu thương lo lắng của thầy cô rồi dần dần nuôi dưỡng ước mơ vào đại học. Ước mơ ấy lớn lên theo ngày tháng và hầu như choán hết tâm trí tôi. Có thể khẳng định một điều, tôi đã vắt kiệt sức mình cho việc luyện thi vào đại học. Tôi thi y khoa. Biết là khó khăn nhưng quyết tâm cứ cháy bỏng như một ngọn lửa trong tôi.

Trước kỳ thi, mẹ tôi phải bán non lứa heo để có tiền đưa tôi đi thi. Dượng đưa tôi đi với rất nhiều lời lẽ càm ràm và rất nhiều nhăn nhó: nào phải thuê nhà trọ trước mấy bữa với giá cao, nào phải ăn uống bên ngoài tốn kém, một ly trà đá bằng giá ký cà chua, một đĩa cơm bằng giá năm ký rau cải…

Không phải bằng chiếc xe đạp thồ to vật vã ngày xưa mà là một chiếc Dream đời cũ tơi tả xì ra một lượng khói kinh hoàng và một thứ âm thanh “khủng bố”, dượng đưa tôi từ chỗ trọ đến trường thi. Chẳng biết “hồn kinh phách tán” thế nào tôi không làm bài được và thi rớt.

Đau đớn, khổ sở vì thi hỏng, tôi luôn nghĩ đến cái chết. Tôi sốt mê man rồi nằm liệt giường, không nhấc nổi tay chân. Mẹ tôi nấu cháo đút tôi, tôi ăn vào là nôn hết cả mật xanh, mật vàng. Tóc tôi bắt đầu rụng từng chùm. Thân thể tôi gầy rộc đi, nhìn như ma đói, gió thổi cũng xiêu xiêu vẹo vẹo.

Chọn con đường khác

Hoảng quá, sợ tôi chết, dượng chạy đi mời một thầy thuốc đông y giỏi nhất vùng tới xem mạch, cắt thuốc cho tôi. Rồi thì những thức ăn ngon dượng mua về tự tay nấu nướng cho tôi ăn. Sau mười ngày thuốc thang, chạy chữa, tôi mới ngồi dậy được. Một sáng, dượng nhờ tôi đi cùng ra chợ huyện bán đậu và bắp.

Dượng nói một cách mộc mạc mà rất chân tình: “Học tài, thi mạng đó con. Không đậu đại học, con tìm một cái nghề đi. Con giỏi giang thì ở bất cứ nghề nào con cũng giỏi. Sau này đi làm vài ba năm rồi con lại đi thi tiếp lên đại học, ai cấm. Buồn làm gì hả con, nhụt cái chí đi...”. Nói xong dượng chìa cho tôi một tờ báo đăng thông báo chiêu sinh của trường cao đẳng sư phạm. Tôi coi xong và quyết định nộp hồ sơ. Lần này tôi đậu.

Những năm đi học xa nhà, tôi đi làm thêm, dạy thêm kiếm sống cho mẹ và dượng đỡ cực. Trong thâm tâm, tôi bắt đầu hiểu và thương dượng, người mà tôi nghĩ rất khe khắt và keo bẳn thật ra rất sâu sắc và bao dung. Nhiều khi chuyện miếng cơm, manh áo, những lo toan vụn vặt khiến dượng trở thành người thích than vãn nhưng dượng đối với tôi đâu khác gì cha ruột. Nhờ biến cố thi rớt tôi mới hiểu một con người mà từ trước đến nay tôi luôn ghét bỏ.

Bây giờ tôi đã là giáo viên nòng cốt của một trường quốc tế tọa lạc tại quận 2, TP.HCM. Công việc của tôi là giúp một số trẻ thiểu năng hòa nhập và theo kịp chương trình học của trường. Tôi thấy thích công việc này và nghĩ rằng đây hẳn là cái nghiệp. Hai em tôi cũng bắt đầu vào đại học và tôi có điều kiện giúp các em trang trải các khoản học phí. Ngẫm ra, học đại học chưa phải là con đường duy nhất để vào đời. Còn rất nhiều, rất nhiều con đường khác...