Google Maps làm gì khi thế gian biến đổi?

Đã tròn một tháng kể từ ngày Việt Nam chính thức sắp xếp lại các đơn vị hành chính trên cả nước, nhưng ứng dụng bản đồ số Google Maps có vẻ như vẫn chưa thể hiện kịp những thay đổi này trên nền tảng của mình. 

Khi tìm kiếm từ khóa "Thành phố Hồ Chí Minh", Google Maps vẫn thể hiện địa giới hành chính cũ trước khi sáp nhập, và địa chỉ của hầu hết các địa điểm vẫn bao gồm đơn vị hành chính cấp quận dù cấp hành chính này đã không còn.

Chuyện Google Maps chậm cập nhật những thay đổi trên thực tế không phải là hiếm. Nó phản ánh quy trình phức tạp đằng sau cách thức hoạt động của nền tảng bản đồ số nhiều người dùng nhất thế giới.

"Tàng hình" trên Google Maps

Tuyên bố độc lập ngày 9-7-2011 và chính thức trở thành thành viên Liên hợp quốc chỉ vài ngày sau đó, Cộng hòa Nam Sudan là một trong những quốc gia hiếm hoi mới ra đời trong kỷ nguyên của Google Maps (có từ 2005). 

Thế nhưng một tháng sau ngày độc lập, đất nước châu Phi non trẻ vẫn tàng hình trong mắt ứng dụng này khi ranh giới cũng như tên gọi quốc gia vẫn chưa hiện diện trên bản đồ số. "Vì bản đồ luôn thay đổi, chúng tôi thường xuyên xem xét các thông tin bổ sung và cập nhật mỗi khi có dữ liệu mới" - người đại diện Google trả lời trang UN Dispatch ngày 5-8-2011.

Năm 2011, nhà báo John Tanza Mabusu kiến nghị trên Change.org kêu gọi Google, Microsoft, Yahoo và National Geographic cập nhật bản đồ để thêm Nam Sudan, nhấn mạnh rằng việc này sẽ mang lại cho người dân quốc gia mới "niềm tự hào và cảm giác được công nhận là công dân của một quốc gia có chủ quyền". 

Rốt cuộc mãi đến tháng 9-2011 - tức hơn 2 tháng sau khi Nam Sudan tuyên bố độc lập - bản đồ của Google Maps mới được cập nhật để bao gồm quốc gia này, theo tạp chí Guernica.

Thật ra không phải Google dửng dưng trước những thay đổi ngoài đời thật. Trái lại họ đã khởi động việc cập nhật từ sớm, chỉ là chuyện vẽ một quốc gia mới trên bản đồ không thể ngày một ngày hai là xong.

Khoảng một tuần trước khi Nam Sudan chính thức tuyên bố độc lập, vào ngày 30-6-2011 Google tổ chức một sự kiện cộng đồng tại thủ đô Nairobi (Kenya) nhằm kêu gọi sự chung tay của người dân địa phương trong việc cung cấp thông tin để tạo ra bản đồ chính xác nhất về quốc gia sắp thành lập, theo trang blog của Google. 

Sự kiện được tổ chức với sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới và Trung tâm vệ tinh Liên hợp quốc (UNOSAT) cùng các tổ chức khác, thu hút hơn 100 người tham dự, trong đó có sinh viên, nhân viên cứu trợ nhân đạo, nhà báo...

"Tôi rất vui khi thấy trường học, đường sá, sông ngòi, di tích lịch sử và nghĩa trang dần thành hình trên bản đồ tại khắp các thành phố (của Nam Sudan)" - France Lamy, một giám đốc chương trình của Google, viết trong bài blog. Dù sao thì đợi 2 tháng cũng không lâu lắm.

Hậu trường lắm công phu

Theo trang SQ Magazine, tính đến nửa đầu năm 2025 Google Maps có hơn 2,2 tỉ người dùng mỗi tháng và chiếm 67% thị phần ứng dụng tìm đường trên thiết bị di động. Hiện có hơn 40 triệu địa điểm kinh doanh có mặt trên Google Maps, với gần 1,2 triệu địa điểm được thêm mới mỗi tháng.

Để khối lượng thông tin khổng lồ này luôn chính xác và được cập nhật mới nhất đòi hỏi rất nhiều công sức, giám đốc sản phẩm Ethan Russell cho biết trong chuỗi bài "Beyond The Map" trên blog chính thức của Google Maps năm 2019. 

"Thế giới là một nơi rộng lớn và không ngừng thay đổi. Hãy thử nghĩ xem những nhà hàng ở nơi bạn sống xuất hiện và biến mất thường xuyên như thế nào, rồi nghĩ về tất cả các doanh nghiệp, tòa nhà, nhà cửa và đường sá đang được xây dựng, rồi nhân rộng quy mô lên hơn 220 quốc gia và khu vực" - Russell đặt vấn đề, trước khi giới thiệu về hậu trường cách thức vận hành của Google Maps.

Theo Russell, công việc của những người cập nhật bản đồ ở Google Maps "không bao giờ kết thúc" và họ có nhiều công nghệ khác nhau để hỗ trợ trong nhiệm vụ đó. Chỉ vài năm sau khi Google Maps ra đời, tính năng Street View đã được giới thiệu nhằm giúp người dùng khám phá hình ảnh thực tế của các địa điểm trên toàn thế giới mà không cần bước ra khỏi nhà. 

Ngày nay, những hình ảnh được thu thập bởi Street View còn là nền tảng để Google đẩy nhanh quá trình cập nhật thông tin bản đồ của mình. Công nghệ máy học kết hợp với hơn 200 tỉ hình ảnh Street View trên 100 quốc gia và vùng lãnh thổ (số liệu năm 2022) cho phép Google tự động trích xuất thông tin từ những hình ảnh đó và cập nhật các dữ liệu như tên đường, địa chỉ và tên doanh nghiệp một cách tự động, theo Russell. 

"Nếu một bức ảnh đáng giá ngàn lời nói thì một bức ảnh toàn cảnh có độ phân giải cao có giá trị bằng một tỉ lời nói" - Russell ví von về tầm quan trọng của Street View đối với quá trình cập nhật bản đồ tại Google.

Nguồn thông tin quý giá thứ hai giúp Google Maps cập nhật bản đồ đến từ các cơ sở dữ liệu chính thống của cơ quan, chính quyền địa phương ở quốc gia sở tại. Google sử dụng dữ liệu từ hơn 1.000 nguồn dữ liệu có thẩm quyền trên toàn thế giới như Cục khảo sát địa chất Hoa Kỳ, Viện thống kê và địa lý quốc gia Mexico, các chính quyền địa phương, thậm chí từ các đơn vị phát triển nhà ở. 

Kết hợp kết quả phân tích hình ảnh của Google với dữ liệu của bên thứ ba đảm bảo dữ liệu được cập nhật là chính xác và đáng tin cậy nhất. "Chúng tôi tạo điều kiện thuận lợi cho các nguồn dữ liệu có thẩm quyền của bên thứ ba chia sẻ dữ liệu với chúng tôi" - bài blog của Google viết.

Người thật việc thật

Dữ liệu và hình ảnh là những thành phần quan trọng của công tác lập bản đồ. Tuy nhiên, chúng là những thông tin tĩnh và không phải lúc nào cũng cung cấp đủ bối cảnh cần thiết về một địa điểm cụ thể. Chính vì vậy thông tin do người dùng cung cấp là một yếu tố quan trọng không kém giúp tấm bản đồ luôn "sống" chứ không chỉ là một công cụ tra cứu vô hồn.

Cộng đồng "hướng dẫn viên địa phương" (Local Guides) là tên gọi mà Google dành cho những người dùng có đóng góp trong việc chỉnh sửa, cập nhật và bổ sung thông tin về các địa điểm trên bản đồ. 

Nền tảng này cho biết họ nhận được hơn 20 triệu đóng góp từ người dùng mỗi ngày - từ thông tin về một tuyến đường bị cấm xe cho đến cảm nhận về bầu không khí của một nhà hàng, hay những địa điểm kinh doanh mới khai trương mà bản đồ chưa có. 

"Để đảm bảo thông tin được đóng góp là hữu ích, chúng tôi chỉ đăng tải nếu có độ tin cậy cao về tính chính xác của nó" - Google cho biết.

Đây cũng có vẻ là một trong những cách nhanh nhất để giúp cập nhật thông tin về một địa điểm, thay vì ngồi chờ Google tự phát hiện và sửa. 

Người viết bài này đã thử sử dụng tính năng Google My Business để yêu cầu cập nhật địa chỉ một địa điểm mà mình quản lý từ "Phường 12, Quận 10" thành "phường Hòa Hưng" theo phân chia đơn vị hành chính mới, và thông tin này đã được chấp thuận sửa đổi một cách nhanh chóng chỉ chưa đầy một ngày sau đó.

Bên cạnh đó, Google cũng có một đội ngũ nhân sự chuyên trách việc cập nhật thông tin, bao gồm thu thập dữ liệu bên thứ ba, phát triển thuật toán tự động cập nhật, xác định các thông tin gian lận và liên lạc trực tiếp với các doanh nghiệp, tổ chức để nắm thông tin chính xác. 

Đối với các tổ chức chính phủ có lượng dữ liệu lớn cần cập nhật cùng lúc - chẳng hạn liên quan đến đường sá hoặc địa chỉ các công trình mới - Google cũng cung cấp công cụ Geo Data Upload có thể đọc dữ liệu từ tập tin theo định dạng cho sẵn nhằm rút ngắn các thao tác cần thực hiện.

"Một trong những điểm thú vị và thách thức về lập bản đồ của toàn bộ hành tinh là giải quyết các khác biệt vùng miền" - Google chia sẻ. Mỗi quốc gia có cách phân chia đơn vị hành chính khác nhau, đánh số nhà trên một con đường theo những quy tắc khác nhau, và quy định về xây dựng công trình khác nhau. 

Một số nơi có nhiều cây xanh đến nỗi ảnh chụp vệ tinh không thể nhìn ra có một con đường bên dưới tán cây, hay một dòng sông đã cạn trơ đáy thì lại bị nhầm thành một con đường đất.

"Thêm vào đó là sự khác biệt về ngôn ngữ và chữ viết mà thuật toán, máy học và con người cần phải hiểu, và bạn sẽ có rất nhiều yếu tố phức tạp dẫn đến nhiều loại vấn đề khác nhau ở nhiều nơi trên thế giới" - bài blog của Google giải thích.