Hành động nhỏ cho thay đổi lớn

Ông Nguyên nói: Những hành động ở tầm vĩ mô như triệt để ngăn chặn việc phá rừng (đặc biệt rừng tự nhiên và rừng ngập mặn ven biển) bất kể dưới hình thức nào, đầu tư phát triển lâm nghiệp thật sự, cải tổ các cơ quan thực thi pháp luật bảo vệ rừng... cần được đặt ưu tiên hàng đầu. Trong việc thực hiện các biện pháp hạn chế tác động và chống lại biến đổi khí hậu, vai trò của các cấp chính quyền rất quan trọng, nhưng ở một số nơi chúng ta chưa thấy được sự quyết tâm và những hành động cụ thể.

* Đúng là chúng ta chưa làm được bao nhiêu để bảo vệ môi trường, nhưng lại có chuyện trao giải thưởng môi trường cho một doanh nghiệp gây ô nhiễm như Vedan. Một giờ hưởng ứng Giờ Trái đất sẽ chỉ là hình thức nếu hằng ngày các cơ quan có trách nhiệm vẫn tiếp tục dung dưỡng cho các cơ sở gây ô nhiễm môi trường?

- Đối với các nước đang phát triển như chúng ta, việc lựa chọn giữa đảm bảo tốc độ tăng trưởng nhanh với bảo vệ môi trường là thách thức lớn đối với các nhà lãnh đạo, hoạch định chính sách. Ưu tiên tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển là cần thiết để đảm bảo đời sống người dân, xóa đói giảm nghèo. Nhưng cũng vì lẽ đó, nhiều khi lợi ích môi trường bị hi sinh để nhường chỗ cho các mục tiêu kinh tế. Một khi luật pháp chưa chặt chẽ, giám sát xã hội còn lỏng lẻo, sự tham gia của người dân và các tổ chức dân sự còn mỏng, doanh nghiệp sẽ sử dụng các cơ hội để đẩy chi phí môi trường ra bên ngoài mà Vedan là một ví dụ. Các giải pháp cho vấn đề biến đổi khí hậu rất cần thiết có sự đoàn kết, đồng thuận không chỉ ở quy mô quốc gia mà là toàn cầu. Giờ Trái đất hướng đến lôi kéo sự ủng hộ của công dân toàn cầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Dĩ nhiên, đây chỉ là một sáng kiến trong số rất nhiều giải pháp khác nhau để cứu loài người khỏi thảm họa khí hậu.

* Hoạt động nhiều năm trong lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên, ông thấy khó khăn nhất của những người làm công việc bảo tồn thiên nhiên hiện nay là gì?

- Thứ nhất, thiên nhiên và những giá trị của nó là công sản. Về nguyên tắc, chúng ta có quyền như nhau trong việc tiếp cận và sử dụng thiên nhiên. Nguồn công sản này được giao cho các cơ quan chức năng quản lý. Vấn đề ở chỗ nhiều khi quyền hạn và giá trị tài sản mà các cơ quan này quản lý lại chưa tương xứng với mức độ trách nhiệm mà họ phải gánh chịu khiến rừng tự nhiên của chúng ta đang mất đi hằng ngày. Vậy có cơ chế nào đảm bảo cân bằng giữa quyền hạn, lợi ích và trách nhiệm của các cơ quan chức năng với giá trị tài sản được giao quản lý? Thứ hai, văn hóa ứng xử với thiên nhiên của một bộ phận chưa cao. Từ lối ẩm thực (thú ăn thịt động vật hoang dã) đến văn hóa tiêu dùng (thích đồ gỗ quý tự nhiên) đều không quan tâm đến mối đe dọa lên môi sinh ra sao. Cách chúng ta đối xử với những cánh rừng cũng vậy, một số nơi có những cánh rừng bị cạo trọc. Tàn phá thiên nhiên, đẩy sự sống khác đến chỗ tuyệt diệt không bị coi là vi phạm bất kỳ chuẩn mực đạo đức xã hội nào.

* Mục tiêu của Giờ Trái đất năm nay hướng tới các hoạt động về biến đổi khí hậu. Cá nhân ông sẽ hưởng ứng Giờ Trái đất 2010 như thế nào?

- Năm ngoái, chúng tôi cùng hơn 50 bạn trẻ từ nhiều nhóm tình nguyện đã có một đêm hưởng ứng Giờ Trái đất bằng lửa trại tại khu bảo tồn thiên nhiên Hang Kia - Pà Cò (tỉnh Hòa Bình). Năm nay, tất nhiên là chúng tôi sẽ tắt đèn để tham gia cùng mọi người.

* Chiến dịch Giờ Trái đất từ năm 2009 đến nay đã nhận được sự hưởng ứng của đông đảo bạn trẻ Việt Nam, nhiều bạn còn đăng ký tham gia làm tình nguyện viên của chiến dịch này. Đây đã là những tín hiệu lạc quan về nhận thức của giới trẻ đối với biến đổi khí hậu?

- Trong những năm vừa qua, các phong trào tình nguyện vì môi trường phát triển khá mạnh ở các thành phố lớn. Số lượng các nhóm, câu lạc bộ tình nguyện có hoạt động môi trường ngày càng nhiều và đa dạng. Nhiều nhóm đã có các hoạt động liên quan đến biến đổi khí hậu (như Thế Hệ Xanh - http://www.thehexanh.org, nhóm RAECP - http://www.raecp.org...). Tinh thần tình nguyện và sự nhiệt tình của các bạn thanh niên, sinh viên là tín hiệu rất tích cực về ý thức công dân của các bạn trẻ đối với các vấn đề chung của xã hội. Tuy nhiên cũng phải nói rằng các hoạt động vẫn chủ yếu tập trung ở các khu vực đô thị. Trong khi đó, ở các vùng nông thôn và miền núi, các vùng bị ảnh hưởng lớn của biến đổi khí hậu chưa có được nhiều hoạt động như vậy. Nên chăng các nhóm tình nguyện ở đô thị cần chia sẻ sự nhiệt tình, tinh thần tình nguyện và kiến thức của mình cho các bạn ở những khu vực ít có điều kiện hơn.