Lãnh đạo thể thao: Tầm ảnh hưởng của người đứng đầu

Chỉ trong vòng một tháng, Đông Nam Á khiến cả làng bóng chuyền thế giới phải dõi theo, khi đăng cai 3/4 giải vô địch thế giới của môn thể thao hấp dẫn này.

Cụ thể, từ tháng 8 đến tháng 9, các giải vô địch bóng chuyền nữ U21, giải vô địch thế giới nữ và giải vô địch thế giới nam lần lượt diễn ra tại Indonesia, Thái Lan và Philippines.

Thái Lan đi đầu

Trong đó, gây bất ngờ nhất là việc Philippines được trao quyền đăng cai Giải vô địch bóng chuyền nam thế giới. Đảo quốc này chưa bao giờ là một thế lực trong làng bóng chuyền, họ thậm chí nằm ngoài top 80 thế giới, trong khoảng 100 quốc gia trên bảng xếp hạng của FIVB, tức thuộc nhóm yếu nhất.

Nhưng rồi Philippines đã đăng cai một giải đấu vô cùng hoành tráng, với 2 nhà thi đấu được liệt vào hàng lớn nhất, quy mô nhất lịch sử giải đấu (có sức chứa khoảng 20.000 chỗ ngồi, lớn hơn cả các nhà thi đấu ở châu Âu).

Chưa dừng lại ở đó, ngay sau giải vô địch nam 2025, Liên đoàn Bóng chuyền quốc tế (FIVB) quyết định trao cho Philippines quyền đăng cai luôn Giải vô địch bóng chuyền nữ thế giới năm 2029. Đây không chỉ là sự công nhận với năng lực tổ chức, mà còn là minh chứng cho ảnh hưởng ngày càng lớn của Philippines trong hệ thống thể thao toàn cầu.

Không ít người hâm mộ thắc mắc: nhờ đâu Philippines có thể đăng cai được những giải đấu tầm cỡ thế giới, khi bóng chuyền của họ còn chưa mấy phát triển. Câu trả lời nằm ở cái tên Ramon Suzara, vị phó chủ tịch điều hành người Philippines của FIVB. 

Thông qua những mối quan hệ của mình, ông Suzara đã vận động cho Philippines đăng cai các chặng đấu giải bóng chuyền thế giới VNL 2022 và 2023, trước khi được chọn làm chủ nhà giải vô địch thế giới 2025 (nam) và vô địch thế giới 2029 (nữ).

Tất nhiên, để tổ chức thành công một giải đấu tầm cỡ thế giới, đi kèm còn phải có những yếu tố cơ sở vật chất, kế hoạch quảng bá, tài chính, truyền thông…, nhưng tiền đề vẫn là những mối quan hệ. 

Nói về khía cạnh này, Thái Lan chính là quốc gia đi đầu trong khu vực Đông Nam Á. Từ nhiều năm nay, Thái Lan đã có những quan chức thể thao tham gia các liên đoàn châu lục và quốc tế, đảm nhiệm vai trò chủ chốt, qua đó mở ra mối quan hệ quyền lực và lợi thế chiến lược.

Bà Patama Leeswadtrakul là hình ảnh tiêu biểu của chiến lược này. Bà hiện là Chủ tịch Liên đoàn Cầu lông thế giới (BWF) - nữ chủ tịch đầu tiên trong lịch sử tổ chức - đồng thời là ủy viên Ủy ban Olympic quốc tế (IOC). 

Với sự am hiểu và mối quan hệ quốc tế, bà đã đưa Thái Lan từ vị trí "người xem" lên "người kiến tạo" trong hệ thống cầu lông toàn cầu. Ngoài ra, bà cũng có ảnh hưởng lớn ở các ủy ban châu Á và là nhân tố quan trọng trong nhiều quyết định về địa điểm tổ chức giải đấu, phân bổ ưu đãi, chính sách phát triển cầu lông...

Thái Lan còn đầu tư mạnh mẽ vào mạng lưới quan hệ thể thao tại nhiều môn khác. Các quan chức Thái tham gia ban chấp hành của nhiều tổ chức thể thao khu vực và quốc tế, tạo nên "mạng lưới quyền lực thể thao" cho họ - khi cần vận động đăng cai, thiết kế lịch thi đấu, hoặc đàm phán với nhà tài trợ quốc tế. 

Các giải quốc tế quan trọng như Thailand Open (cầu lông), giải bóng chuyền châu Á hay các sự kiện khu vực và cả thế giới đã được Thái Lan đưa về tổ chức nhiều lần, củng cố sự hiện diện của họ trên bản đồ thể thao toàn cầu.

Thể thao Thái Lan đã hưởng lợi lớn nhờ chiến lược này. Trong môn cầu lông, họ được tiếp cận các suất đặc cách, được ưu tiên đăng cai các vòng đấu Super Series và trong các chương trình hỗ trợ phát triển từ BWF. 

Ngoài ra, Thái Lan cũng dễ được chọn làm trung tâm huấn luyện, tổ chức khóa tập huấn quốc tế hơn. Trong bóng chuyền, họ thường được ưu tiên tổ chức các giải khu vực, vòng loại châu Á, thậm chí là giải thế giới.

Còn trong hệ thống Olympic, nhờ bà Patama (với vai trò ở IOC), Thái Lan có thể tiếp cận các sáng kiến của IOC, chương trình hỗ trợ tài chính, dự án phát triển thể thao dành cho quốc gia thành viên với điều kiện thuận lợi hơn. 

Các đội tuyển Thái Lan cũng thường dễ được mời tham gia giao hữu quốc tế, được ưu tiên trong việc lựa chọn địa điểm tập huấn/hội thảo quốc tế.

Cả khu vực noi theo

Sau Thái Lan, các quốc gia như Malaysia, Indonesia, Philippines, Singapore đều đã và đang nỗ lực đưa "người của mình" vào các liên đoàn thể thao quốc tế. 

Malaysia từng có các quan chức nắm vai trò quan trọng tại Liên đoàn Cầu lông châu Á, có người làm chủ tịch Hội đồng Olympic châu Á. Indonesia cũng chủ động đưa lãnh đạo thể thao quốc gia vào các ban của FIFA, Liên đoàn Bóng đá châu Á, Liên đoàn Bóng chuyền châu Á, Liên đoàn Cầu lông châu Á.

Singapore, với nền tảng tài chính và quản trị được tin cậy, cũng đặt người trong IOC (ví dụ Ng Ser Miang là phó chủ tịch IOC) và các tổ chức liên quan đến thể thao châu Á, giúp họ có vai trò cầu nối trong hội nhập thể thao quốc tế. 

Những quốc gia này hiểu rõ chỉ khi nắm trong tay cấu trúc quyền lực thể thao thì họ mới có thể chủ động trên sàn thi đấu, bao gồm cả vận động, tổ chức và phát triển thể thao.

Trên bình diện quốc gia, việc có đại diện trong hệ thống liên đoàn giúp quốc gia có lợi thế khi muốn đăng cai giải lớn, từ giải vô địch quốc tế đến các giải chuyên môn. 

Đăng cai giải lớn không chỉ giúp quảng bá hình ảnh quốc gia, thu hút du lịch và đầu tư, mà còn là điều kiện hiếm có để đội tuyển chủ nhà thi đấu tại sân nhà, được tiếp cận nguồn lực tài trợ từ liên đoàn toàn cầu, như các chương trình phát triển, quỹ hỗ trợ dành cho quốc gia thành viên, điều kiện vay vốn, thiết bị chính hãng với ưu đãi, chương trình trao đổi HLV và trọng tài thuận lợi hơn...

VĐV tất nhiên sẽ là những người hưởng lợi nhất: được mời thi đấu quốc tế nhiều hơn, được ưu tiên suất đặc cách, có cơ hội giao lưu, cọ xát và học hỏi từ vận động viên mạnh quốc tế ngay tại sân nhà. Các môn thể thao mà Đông Nam Á mạnh như cầu lông, bóng chuyền, bóng đá, cử tạ… đều được hưởng lợi khi quốc gia có quyền lực trong tổ chức thế giới.

Nhìn chung, việc xây đắp được những mối quan hệ, những vị trí cao trong các liên đoàn, tổ chức thể thao thế giới là tiền đề quan trọng để nâng tầm VĐV, đội tuyển quốc gia không kém những đầu tư chuyên môn thuần túy.■