Marathon: Cuộc truy tìm giới hạn cuối cùng

Khoảnh khắc về đích tuyệt vời của Kipchoge với thành tích 1:59:40.

Thành tích của Kipchoge - hoàn thành cuộc đua INEOS: 1:59 Challenge (hay còn gọi là Marathon Sub2) với thời gian 1 giờ 59 phút 40 giây - được ví von như “người đầu tiên đặt chân lên Mặt trăng”.

Không chỉ dân chạy bộ phát sốt

Từ những thập niên 1960-1970, làng marathon thế giới đã bắt đầu nói đến cột mốc 2 giờ như một ngưỡng giới hạn của con người. Sự tiến bộ của con người - từ sức mạnh, thể lực cho đến tốc độ - là không ngừng nghỉ, nhưng chắc chắn phải có một giới hạn nào đó.

Giới hạn đó ở đâu?

Đầu thế kỷ 20, kỷ lục thế giới ở mức 2 giờ 55 phút. Cứ sau khoảng 10 năm, kỷ lục lại được rút ngắn 5-10 phút. Nhưng rồi kể từ khi Darek Clayton vượt qua mốc 2 giờ 10 phút vào năm 1967, suốt hơn 50 năm qua kỷ lục thế giới cứ mãi tiệm cận mức 2 giờ và không bao giờ vượt qua. Khi Kipchoge lập nên kỳ tích 1 giờ 59 phút 40 giây trên đất Áo, cả thế giới phát sốt.

Người ta thường vui khi tìm ra một điều gì đó. Còn đây là trường hợp ngược lại, giới hạn của con người - về mặt tốc độ và thể lực, xem như vẫn chưa tìm thấy.

Kỳ tích của Kipchoge vượt ra ngoài chuyện thể thao thuần túy, thể hiện qua sự hào hứng từ khắp thế giới. Tổng thống Kenya Uhuru Kenyatta lập tức viết trên Twitter sau khi đồng hương của ông lập kỳ tích: “Anh đã làm được điều đó, anh đã làm nên lịch sử và khiến mọi người dân Kenya tự hào. Kỳ tích của anh hôm nay sẽ truyền cảm hứng đến hàng chục thế hệ tương lai, để họ sẵn sàng mơ mộng và nỗ lực vì những điều vĩ đại”.

Còn Chris Froome - VĐV xe đạp lừng danh - ca ngợi Kipchoge trên The Guardian: “Thực sự là một hiện tượng, thật tuyệt vời, không thể tin nổi khi theo dõi anh ấy, trông anh ấy như không cần thở vậy”. Ngôi sao bóng đá Rio Ferdinand cũng hào hứng với dòng tweet: “Lịch sử... huyền thoại”.

Kỳ tích không đến một mình

Tạm gác lại những lời tán dương, cần nhìn nhận một cách đúng mức: những gì Kipchoge làm được là kỳ tích nhưng lại không phải kỷ lục. Vì sao?

Có quá nhiều thứ hỗ trợ cho nhà vô địch người Kenya trong cuộc đua trên đất Áo. Đầu tiên phải nói đến nhóm dẫn tốc (pacemaker) gồm 41 chân chạy chuyên nghiệp hỗ trợ Kipchoge.

Trách nhiệm của những tay “máy kéo” này là chắn gió cho VĐV người Kenya. Họ chạy theo sơ đồ hình mũi tên, đặt Kipchoge vào vị trí trung tâm để anh có thể thoải mái chạy mà không bị ảnh hưởng nhiều bởi các yếu tố từ thiên nhiên.

Nhóm dẫn tốc theo đội hình mũi tên (Ảnh: Getty Image/highsnobiety.com)

Ngoài ra, toàn bộ đội hình chạy được dẫn đường bởi chiếc xe điện chiếu đèn laser. Theo ánh đèn, các VĐV tìm được đường chạy tối ưu. Đây là những sự trợ giúp cực kỳ quan trọng.

Nếu là trong một cuộc đua marathon thực thụ, Kipchoge phải chịu sự cạnh tranh từ các VĐV khác chứ không phải được hỗ trợ như vậy (đôi lúc còn có cả những pha chơi xấu). Trong hoàn cảnh đó, Kipchoge sẽ mệt mỏi hơn, đồng thời không tìm được đường chạy tối ưu như ở Marathon Sub2.

Ban tổ chức cũng đã nghiên cứu kỹ lưỡng nhiều tháng trời để tìm ra đường đua lý tưởng cho anh. Từ đường đua, thời tiết, sức gió, độ ẩm cho đến cả độ nghiêng của mặt đường - chỉ 2,4m cho đường vòng 9,6km. Đó là con số hoàn hảo cho những người chạy đường dài.

Tất cả những yếu tổ kể trên, Kipchoge không thể nào có nếu tham gia một cuộc đua marathon đúng nghĩa. Điều đó lý giải vì sao kỳ tích của anh không được Liên đoàn Điền kinh thế giới (IAAF) công nhận là kỷ lục thế giới.

Chiến tích của Kipchoge được giới khoa học nhìn nhận là một kỳ công của truyền thông và công nghệ hơn là sức người.

Bản thân đôi giày mà Kipchoge đang mang - một sản phẩm tối ưu của Hãng Nike - cũng gây tranh cãi. Nhà khoa học thể thao Ross Tucker tin rằng đôi giày này giúp Kipchoge cải thiện được khoảng 60-90 giây thành tích so với những đôi giày mà anh từng sử dụng. Dù sao đây cũng là yếu tố được phép ở các giải marathon chính thức.

Giới hạn thực sự sẽ là 1 giờ 57 phút

Nhưng kỳ tích vẫn cứ là kỳ tích. Ngay từ khi bắt đầu cuộc đua, điều mà Kipchoge muốn hướng đến vốn không phải là kỷ lục. Như đã nói, “chạy marathon dưới 2 giờ” là một chiến dịch có ý nghĩa vượt ra ngoài ranh giới thể thao. Điều Kipchoge cùng những cộng sự muốn chứng tỏ là con người, trong một hoàn cảnh cụ thể, có thể chạy marathon dưới 2 giờ được không. Chỉ cần đừng ngồi lên xe là được. Kết quả không có gì vi phạm luật chơi, chỉ để chứng minh một điều: con người thực sự chạy được marathon trong vòng 2 giờ.

Đã có rất nhiều nghiên cứu khoa học xoay quanh đề tài này. Từ năm 1991, nhà khoa học Michael Joyner đã khẳng định rằng cơ thể con người có thể đạt đến mốc thời gian 1 giờ 57 phút 58 giây. Alex Hutchinson, một nhà nghiên cứu khác, thậm chí tin rằng đến khoảng năm 2028, toàn bộ các VĐV marathon hàng đầu thế giới đều có thể vượt qua cột mốc 2 giờ.

Cùng những lời tán dương dành cho Kipchoge, làng marathon ngả mũ trước Brigid Kosgei - nữ VĐV phá sâu kỷ lục trước đó.

Brigid Kosgei lập kỷ lục marathon mới cho làng chạy nữ. (Ảnh: Chicago Sun-Times)

Đó là một kỷ lục “2 trong 1”. Trước đây, kỷ lục thế giới ở một cuộc đua marathon dành cho nữ là 2 giờ 17 phút 1 giây của Mary Keitany ở London vào năm 2017. Còn tính ở những cuộc đua nam nữ hỗn hợp, kỷ lục đã tồn tại suốt từ năm 2003 do Paula Radcliffe (2 giờ 15 phút 25 giây) nắm giữ. Thành tích 2 giờ 14 phút 4 giây của Kosgei đánh bại tất cả, thậm chí phá sâu kỷ lục của Radcliffe đến 81 giây.

Chủ nhân mới của kỷ lục marathon thế giới Brigid Kosgei. Ảnh: Getty Images

Chiến công của Kosgei thậm chí mang tính đột phá giới hạn còn hơn cả Kipchoge. Chỉ có 22 VĐV nam ở giải Chicago Marathon chạy nhanh hơn cô gái người Kenya, và đó là giải chạy bộ quy tụ gần như đầy đủ những chân chạy xuất sắc nhất thế giới. Nếu tham dự vào cuộc đua của nam giới, Kosgei có thể đứng đâu đó trong top 30.

Sự tiến bộ trong các kỷ lục của marathon nữ cũng thần tốc hơn so với nam. Cách đây 100 năm, kỷ lục nữ là... 5 giờ 40 phút - một khoảng cách mênh mông so với thành tích của Kosgei.

Một nghiên cứu ở Úc từng chỉ ra rằng giới hạn dành cho các nữ VĐV marathon nữ sẽ là 2 giờ 5 phút. Thành tích của Kosgei lúc này còn cách khá xa cột mốc đó, nhưng cần biết các VĐV nữ chưa bao giờ được đầu tư nghiêm túc như nam giới!■