Một phen náo động làng cờ tướng thế giới

Đó cũng là lần đầu tiên trong lịch sử, ngôi vị cao nhất làng cờ tướng thế giới vuột khỏi tay người Trung Quốc. Một cơn địa chấn thực sự của làng cờ.

Trung Quốc khủng hoảng

Giải vô địch cờ tướng thế giới 2025 diễn ra từ 22 đến 27-9 tại Thượng Hải, trong đó nội dung cờ tiêu chuẩn đơn nam có 51 kỳ thủ. Tất cả đều đấu 9 ván, hệ Thụy Sĩ, tính điểm. 

Hai kỳ thủ điểm cao nhất sau 8 vòng sẽ vào chơi trận chung kết. Những kỳ thủ còn lại tiếp tục đánh vòng 9 để xác định vị trí. Ở giải năm 2023, Lại Lý Huynh từng vào chung kết, trước khi thua Mạnh Thần ở loạt tie-break.

Giải năm nay, cơ hội để Lại Lý Huynh vô địch vốn được dự đoán là rất cao. Làng cờ Trung Quốc đã trải qua 2 năm chao đảo, tự suy yếu với vụ bê bối mua bán độ bị phanh phui từ năm 2023. 

Ở thời điểm đó, Mạnh Thần còn chưa bị phát hiện nhúng chàm nên vẫn có thể lên ngôi vô địch thế giới. Nhưng án phạt sau đó khiến kỳ thủ 36 tuổi này phải xa rời bàn cờ hơn một năm và đánh mất phong độ.

Đến Giải vô địch thế giới 2025, làng cờ tướng Trung Quốc xem như mất sạch cao thủ, và Lại Lý Huynh đã đăng quang sau khi đánh bại đối thủ 20 tuổi Doãn Thăng trong trận chung kết.

Sự kiện này ngay lập tức gây tranh luận dữ dội trên truyền thông Trung Quốc. Tờ Quang Minh Nhật báo viết: "Nếu Trung Quốc có đầy đủ lực lượng mạnh nhất, Việt Nam sẽ khó lòng chạm tay vào chức vô địch". 

Nhận định này gây nhiều tranh cãi, nhưng không phải không có cơ sở. Bởi lẽ đội hình Trung Quốc dự giải năm nay thiếu vắng gần như toàn bộ những ngôi sao hàng đầu, đặc biệt là các đặc cấp đại sư từng thống trị cả trong và ngoài nước.

Vụ bê bối dàn xếp bị phanh phui từ năm 2023 đến nay đã khiến nhiều tên tuổi hàng đầu dính vòng lao lý, từ Vương Thiên Nhất - người được mệnh danh là "thiên hạ đệ nhất", đến Hồng Trí, Triệu Tân Tân, Từ Siêu, Tạ Tĩnh, Vương Duy Phi… 

Tân Hoa xã gọi đây là "khoảng trống lịch sử khó bù đắp", còn Sohu bình luận nếu không có cú sụp đổ này, chức vô địch thế giới vẫn khó thoát khỏi tay Trung Quốc.

Vụ bê bối nói trên khởi nguồn từ đoạn ghi âm giữa Vương Duy Phi và Hào Kế Siêu bị rò rỉ năm 2023. Trong đó, hai người bàn bạc sắp xếp kết quả các ván đấu, nhắc đích danh Vương Thiên Nhất và một số cao thủ khác. 

Từ đây, cơ quan chức năng Trung Quốc mở rộng điều tra và phát hiện một đường dây mua bán độ kéo dài nhiều năm, có sự tham gia của hàng loạt kỳ thủ hàng đầu. Theo cáo trạng của viện kiểm sát, nhiều đại sư và đặc cấp đại sư Trung Quốc đã đưa hối lộ để đối thủ thả cờ, và ngược lại, nhận hối lộ để cố ý thua, tạo thành chuỗi kết quả dàn xếp.

Khi đặc cấp đại sư lũ lượt đi tù

Vụ bê bối làm chấn động làng cờ Trung Quốc 2 năm qua, khi từng đặc cấp đại sư một bị phanh phui. Tổng cộng hơn 40 kỳ thủ hàng đầu của Trung Quốc đã phải ra tòa.

Người chịu án nặng nhất chính là Vương Thiên Nhất. Từng được xem là biểu tượng của cờ tướng Trung Quốc và thế giới với vô số danh hiệu, Vương Thiên Nhất lại là nhân vật trung tâm trong vụ án. Cáo trạng cho thấy anh vừa đưa tiền, vừa nhận tiền trong nhiều ván đấu để thao túng kết quả.

Tháng 9-2024, Hiệp hội Cờ tướng Trung Quốc tuyên bố cấm anh vĩnh viễn, thu hồi toàn bộ danh hiệu, kể cả tước hiệu "đặc cấp đại sư". Đến tháng 1-2025, tòa án ở Hàng Châu tuyên anh 2 năm 9 tháng tù giam với tội danh "nhận hối lộ của người không phải cán bộ nhà nước". 

Toàn bộ kênh livestream, hợp đồng quảng cáo và sự nghiệp thi đấu của Vương bị xóa sổ chỉ trong vài tháng. Sohu bình luận: "Đây là cú rơi từ đỉnh cao xuống vực sâu nhanh nhất trong lịch sử cờ tướng hiện đại".

Cùng hầu tòa với Vương Thiên Nhất là Hồng Trí, một đặc cấp đại sư kỳ cựu, được mệnh danh là "Loạn chiến vương". Khác với nhiều đồng nghiệp, Hồng Trí kiên quyết không nhận tội, song tòa vẫn xác định ông có tội. 

Sau cùng, Hồng Trí lãnh 2 năm 7 tháng tù, đồng thời bị tước danh hiệu và cấm thi đấu vĩnh viễn. Các tên tuổi khác như Triệu Tân Tân, Từ Siêu, Tạ Tĩnh, Vương Duy Phi cũng lần lượt nhận mức án từ 2 đến 3 năm tù, kèm lệnh cấm tham gia mọi hoạt động chính thức. 

Một bài viết trên Sohu ví von cơn địa chấn này tương tự như một phen chao đảo của phái Hoa Sơn trong tiểu thuyết Kim Dung, khi đại chiến giữa hai phe kiếm tông và khí tông làm cả môn phái sụp đổ.

Suốt nhiều thập niên, Trung Quốc sở hữu lực lượng đặc cấp đại sư hùng hậu, đủ sức cử ba bốn đội hình khác nhau chinh chiến quốc tế mà vẫn thắng. Nhưng sau vụ bê bối, khoảng trống để lại là quá lớn. 

Thế hệ kế cận như Tôn Dật Dương, Doãn Thăng… tuy tiềm năng nhưng chưa đủ bản lĩnh và kinh nghiệm. Đội tuyển dự giải thế giới năm nay chỉ gồm những gương mặt trẻ hoặc hạng hai, nên không còn giữ được ưu thế áp đảo. QQ Sports bình luận: "Đây là lần đầu tiên chúng ta dự một giải thế giới mà không có một đặc cấp đại sư nào trong danh sách thi đấu".

Hứa Ngân Xuyên, đặc cấp đại sư đương thời hiếm hoi đứng ngoài cuộc thanh lọc của làng cờ Trung Quốc, nhận định rằng chiến thắng của Lại Lý Huynh ở Giải vô địch cờ tướng thế giới đã là chuyện hiển nhiên, khi Trung Quốc không còn những kỳ thủ mạnh nhất. 

"Công bằng mà nói, Lại Lý Huynh chưa thể sánh được với những đặc cấp đại sư mạnh nhất của Trung Quốc. Nhưng khi bước vào một ván cờ tướng, bạn không thể nói trước điều gì. Không một cao thủ cờ tướng nào có thể tự tin sẽ thắng chắc được Lại Lý Huynh. Trong cờ tướng, yếu tố tâm lý cũng là điều rất quan trọng. Đó là nguyên nhân chính khiến Doãn Thăng - một kỳ thủ còn trẻ - thất bại", Hứa Ngân Xuyên nhận định.■