Mượn “thiên đường” của game thủ để làm khoa học

Twitch - nền tảng live-stream cho game thủ lớn nhất thế giới. (ảnh:Techcrunch)

Tài khoản TheMidnicorn trên Twitch, nền tảng live-stream dành cho game thủ lớn nhất thế giới, có dòng “tự bạch” như sau: Tên tôi là Midna và tôi là một nhà vật lý lượng tử vào ban ngày, một nhà truyền thông khoa học và game thủ vào ban đêm.

Midna lên Twitch không phải để phát trực tiếp cảnh mình chơi điện tử, mà live-stream về lĩnh vực nghiên cứu của mình, cũng như đề cập các chủ đề khoa học khác, để truyền cảm hứng cho người xem trở thành nhà khoa học trong tương lai.

DasValdez, một tài khoản với 61.500 người theo dõi, chuyên live-stream về “tên lửa, máy bay, robot, không gian, khoa học và những thứ rất ngầu khác theo cái cách mà tuổi nào cũng mê”. Khi đang phát trực tiếp, “bạn có thể đặt câu hỏi và nhận câu trả lời”, chủ tài khoản không quên khẳng định trong phần giới thiệu.

Trên đây là hai trong số những nhà khoa học hoặc chuyên gia công nghệ mượn Twitch để thu hút công chúng đến với những chủ đề hàn lâm học thuật. Twitch có sẵn những tính năng giúp việc trao đổi kiến thức thuận tiện và hấp dẫn hơn. Ví dụ như Quiz Kit, bộ công cụ cho phép streamer tạo trò chơi đố vui trực tuyến và người xem có thể chơi cùng nhau, chọn đáp án ngay trên màn hình.

Ảnh: WIRED

Theo Katharine Hayhoe - giám đốc Trung tâm khoa học khí hậu của Đại học Texas Tech (Mỹ), nhiều người nghiên cứu loay hoay trong việc kết nối vì họ chưa biết tới những kênh tiếp cận công chúng. Họ thường nói về biến đổi khí hậu qua các buổi diễn thuyết, mạng xã hội, viết blog... nhưng những ai vốn đã thờ ơ với chủ đề ấy thì khó mà tiếp cận. Hayhoe cũng thế, cho đến khi trò chơi Fortnite bỗng dưng bước vào cuộc đời cô, theo trang The Verge.

Fortnite là một trong những trò chơi điện tử phổ biến nhất thế giới hiện nay, với hàng trăm triệu người chơi toàn cầu. Đây là trò theo mô hình “đấu trường sinh tử”: 100 người hạ cánh xuống một hòn đảo, chỉ có một người hoặc một đội có thể giành chiến thắng cuối cùng bằng cách “giết hết” những người còn lại.

Chuyện bắt đầu từ khi Hayhoe phát hiện ra video ghi lại hội thảo khoa học khí hậu trực tuyến cô đăng lên YouTube chỉ có 1.000 lượt xem sau một tuần, còn video chơi Fortnite mà Gavin, con trai 11 tuổi của cô, đăng lên Twitch đạt 10.000 lượt xem trong một ngày.

Thế là vào mùa hè năm 2018, Climate Fortnite Squad - Biệt đội Fortnite Khí hậu ra đời. Họ là một nhóm nhà khoa học đấu tranh chống lại biến đổi khí hậu, bao gồm Hayhoe, giáo sư về khoa học khí quyển Andrew Dessler cùng hai con trai, nghiên cứu sinh về vật lý hải dương học Henri Drake, và nhiều khách mời khác. Họ tạo tài khoản ClimateGamers trên Twitch, nay đã có 885 người theo dõi.

Mỗi ngày chủ nhật, Drake dành ra hai giờ đồng hồ để... chơi Fortnite cùng với những chuyên gia trong ngành khí hậu, ví dụ như giám đốc sáng lập Văn phòng chu kỳ carbon và hệ sinh thái của NASA. Họ vừa chơi game (tất nhiên có live-stream trên Twitch) vừa bàn về biến đổi khí hậu. Mục đích là để mang thông tin này đến với người hâm mộ trò Fortnite.

Nói chuyện khí hậu trong khi cố gắng “bắn” người chơi khác thật chẳng dễ dàng. “Lúc đầu, chúng tôi chơi rất tệ. Chúng tôi quên mất cuộc trò chuyện ngay khi có người trong đội bị bắn, vì vậy phải mất một thời gian để làm quen” - Drake chia sẻ trên The Verge.

Drake kể lại, về lý thuyết, người “mất mạng” trong trò Fortnite vẫn có thể phát biểu trên sóng. Thế nhưng, những khách mời của anh đã tập trung hò hét khích lệ những thành viên “còn sống” trong game mà quên mất phải nói về dấu chân carbon.

Thật khó để biệt đội của Drake “thắng trận” trong khi bận truyền tải kiến thức... và chính điều đó làm giảm sức hút của họ. Phần lớn người xem Twitch tìm kiếm các trận đấu đích thực và thường sẽ không để mắt tới đội chơi dở Climate Fortnite Squad.

Nếu bạn thắc mắc tất cả những điều trên đều có thể thực hiện qua các kênh live-stream khác như Facebook hay YouTube, thì điều khiến các lập trình viên và khoa học gia tìm đến Twitch chính là vì họ thích sự mới lạ của phương tiện này và hi vọng nó có thể dẫn họ đến một nhóm khán giả hoàn toàn mới.

Hơn 60% người chơi Fortnite có độ tuổi từ 18 đến 24, theo Verto Analytics - một công ty nghiên cứu thị trường. Đây là những khán giả trẻ lý tưởng cho các mục đích của Climate Fortnite Squad, vì họ sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi biến đổi khí hậu, Dessler nói. ■

Xem chuyên gia viết code trên Twitch Nếu chiếc máy quay phim có thể nói chuyện, hẳn nó sẽ la làng trước cảnh tượng lập trình hay viết code. Một màn hình đen và những ký tự chi chít màu mè như nền phim Star Wars. Và chỉ có thế thôi. Vì thế, thật ngạc nhiên khi không ít lập trình viên hay “coder” đang sử dụng Twitch để chia sẻ với công chúng về công việc và thế giới của họ. Những streamer thông minh đã tìm ra cách để tăng hấp dẫn cho chuyện viết code. Chủ nhật hằng tuần, Suz Hinton ngồi trước máy vi tính và gõ những dòng code bằng ngôn ngữ lập trình JavaScript, trước sự theo dõi của hàng chục đến hàng trăm người lạ. Nhưng buổi live-stream của cô không hề yên lặng, bởi những coder kiêm streamer thành công nhất phải luôn tương tác với khán giả. Hinton thường bắt đầu bằng một màn chào hỏi thân mật. Vừa gõ code, cô vừa giải thích mình đang làm gì trên chiếc màn hình đầy mã lập trình. Có một ô nhỏ cho người xem thấy nét mặt của Hinton và một khung chat để đặt câu hỏi, đưa ra đề xuất và trò chuyện. Hiện cô là chủ tài khoản noopkat với khoảng 19.700 lượt theo dõi trên Twitch. Có hàng trăm, thậm chí hàng ngàn lập trình viên khắp thế giới hoạt động trên Twitch như Hinton. Luôn có người chọn Twitch để học điều mới, kể cả việc viết code, dù phải nói rằng món này đặc biệt ngốn rất nhiều thời gian. Vì video trên Twitch được phát trong thời gian thực (real time), người xem không thể tua nhanh hay nhảy đến chỗ họ muốn xem như các video thu sẵn đăng trên YouTube. Thế nhưng, nhờ có khung chat và các công cụ tương tác trực tiếp, các buổi viết code trên Twitch vẫn thu hút khán giả không thua gì những video dạy kèm được hậu kỳ chu đáo trên Internet. Live-stream mang đến góc nhìn chân thực, tự nhiên về công việc lập trình máy tính. Đôi khi người xem chỉ muốn biết cách coder vò đầu bứt tai giải quyết vấn đề. Bản thân Hinton từng theo dõi những lập trình viên khác. “Tôi thích giống như một camera quay lén - cô nói trên tạp chí Wired - Bạn biết đấy, người ta hay trả lời mơ hồ cho câu hỏi “bạn làm gì cả ngày?” ... (nhờ cách này) tôi có thể tận mắt thấy việc họ làm”. Tính cộng đồng là lý do chính khiến một người muốn live-stream công việc của họ và những người khác muốn xem. Lập trình có thể là công việc đơn độc. Tính năng trò chuyện của Twitch cho phép các lập trình viên kết nối với nhau, trao đổi mẹo hoặc làm việc song song. Không chỉ có giải trí, giờ đây những coder mới vào nghề hay bất kỳ ai đang cân nhắc theo nghề này đều có thể nhận “tư vấn hướng nghiệp” miễn phí trên nền tảng Twitch. “Viết code trực tiếp trên Twitch là một cách tuyệt vời để học hỏi và trình bày với nhiều người khác, đặc biệt đối với những ai còn tự ti” - chia sẻ của Allison Day, một “coder kiêm streamer”, với Wired. Khi cộng đồng phát triển, mọi thứ trở nên chuyên nghiệp hơn. Jeff Fritz, một lập trình viên của Microsoft, thường lồng nhạc và hiệu ứng âm thanh sôi động vào kênh Twitch của mình. Fritz trả lời trên Wired: “Tôi muốn trở thành gương mặt thân thiện mà mọi người có thể hỏi chuyện kỹ thuật và tôi sẽ trả lời”. Tài khoản csharpfritz còn xen kẽ tin tức và các phỏng vấn với những chuyên gia phần mềm. Chuyện Fritz live-stream được Microsoft xem như là một phần công việc của anh, cho thấy các ông chủ công nghệ đã nhận thấy cái lợi của kênh truyền thông này. ■