Năm bếp núc của startup Việt

TTCT - Năm 2020 đã đẩy tất cả chúng ta vào bếp, tự tay chuẩn bị, nấu nướng vì lo cho sức khỏe của bản thân, gia đình. Và sức khỏe doanh nghiệp, dù là startup hay doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng theo nguyên lý bếp núc đó mà trở thành ưu tiên một của năm.

Giới đầu tư gọi COVID-19 là cái máy lọc startup tự động. Trước đây, người ta phải bỏ rất nhiều thời gian để tìm hiểu, kiểm tra, làm rõ khả năng triển khai và phát triển của startup trước khi đầu tư. Giờ đây, kẻ hủy diệt mang tên COVID-19 dù chẳng ai nhờ nhưng đã ra tay. Nó đưa ra một phép thử quá nhanh quá nguy hiểm cho tất cả startup trong hệ sinh thái. Tất cả, phút chốc chỉ quy về điều cơ bản nhất của triết lý cuộc đời: tồn tại hay không tồn tại.

Khi chiến đấu vì sự tồn tại, chân người ta dường như cũng chạm đất hơn. Mô hình, tư duy, cách tiếp cận khách hàng cần thay đổi thế nào để tồn tại? Làm thế nào để có tiền nuôi đội ngũ, để tồn tại? Ai sẽ là nhà đầu tư chiến lược có khả năng dẫn dắt doanh nghiệp thay đổi hằng ngày, hằng giờ để tồn tại? Những con số định giá không căn cứ bỗng trở nên vô nghĩa. Tồn tại cần sự chân thành, cầu thị, bỏ mày mặt, nhặt khiêm cung.

Và khi đó, dường như tất cả trở nên bình tĩnh hơn, sáng suốt hơn. Các giao dịch đầu tư vào startup giai đoạn sớm trong COVID-19 vì thế mà nở rộ. Là nhà đầu tư thiên thần, chính người viết đã tăng gấp 3 lần số lượng giao dịch đầu tư năm 2020.

Ngay khi Việt Nam trở thành ngôi sao sáng của thế giới về phòng chống dịch, và được nêu tên trên báo chí quốc tế về tăng trưởng kinh tế dấu cộng, thì cũng là lúc những nhà sáng lập gốc Việt từ nhiều quốc gia bắt đầu hành trình go home - trở về nhà. Đặc điểm của các nhà sáng lập này là những người có công trình nghiên cứu khoa học và công nghệ ở nước ngoài, và khởi nghiệp bằng cách tạo ra sản phẩm, giải pháp mang tính phá vỡ ngành nghề truyền thống. Đó thật ra mới là định nghĩa đúng nhất về startup, phù hợp với chuyển động của hệ sinh thái khởi nghiệp thế giới theo hướng deep tech - khai thác công nghệ sâu, công nghệ cốt lõi để giải quyết các vấn đề lớn của thế giới.

Dù chậm hơn thế giới một bước, Việt Nam cũng xác định tại sự kiện đổi mới sáng tạo quốc gia 2020 là kế hoạch hành động 2021 sẽ đầu tư vào nguồn nhân lực, vào các hoạt động nghiên cứu khoa học để chuẩn bị cho một thế hệ startup mới mang dáng dấp của các nhà sáng lập gốc Việt. Đây là điểm sáng và sẽ là đòn bẩy nâng tầm hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam trong nhiều năm sắp tới.

2020 trở thành năm hệ sinh thái nhìn thấy khởi đầu của những kết nối sáng tạo mở khi các tập đoàn, công ty lớn tại Việt Nam và khu vực bắt đầu các chương trình thử nghiệm, ươm tạo và đầu tư vào startup. Có thể nói, đây chính là mảnh ghép quan trọng để thúc đẩy hệ sinh thái phát triển vượt bậc trong nhiều năm tới, khi startup được thử nghiệm giải pháp của mình trong chính chuỗi giá trị của các doanh nghiệp dẫn đầu.

Nhắc đến doanh nghiệp lớn thì không thể bỏ qua doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn chiếm 96% tổng số doanh nghiệp đóng góp vào kinh tế quốc gia. Nếu COVID-19 là phép thử tồn tại của startup, thì COVID-19 cũng chính là đòn nốc ao cho sự chần chừ, thiếu quyết liệt đầu tư nền tảng, bỏ qua tất cả những lỗ hổng về nhân sự, vận hành, tài chính, chiến lược phát triển của doanh nghiệp vừa và nhỏ. “Banh xác” là trạng thái của con số chục ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ qua COVID-19, đơn giản vì sức khỏe họ vốn đã quá yếu.

Nhưng vũ trụ từ xưa vốn vận hành bằng nguyên lý vòng lặp, có tử ắt có sinh. Cánh cửa này đóng lại sẽ có cánh cửa khác mở ra. Có điều, bạn phải lấy hết can đảm và niềm tin để quyết định bước ra khỏi vòng an toàn của những điều mình từng biết.

2020 trở thành năm tái khởi nghiệp của doanh nghiệp vừa và nhỏ, bởi vì không còn cách nào khác để tồn tại. Bởi vì kinh tế của thế kỷ 21 là kinh tế số, là kinh tế đám mây, là kinh tế tri thức, kinh tế dữ liệu, kinh tế của những điều chưa biết. Mang tài sản là những kinh nghiệm trải nghiệm trong ngành, doanh nghiệp vừa và nhỏ phải tái khởi nghiệp bằng mô hình số. Ai nhanh, ai quyết tâm thì tồn tại và phát triển vượt bậc.

2020, một năm bão tố, một năm để lui về nhưng lại là chính một năm bản lề để mở ra những con đường mới, những hành trình mới, những tư duy mới từ khắp các thành phần kinh tế, không chỉ riêng startup. 2021 là năm tất cả đều startup, với những sắc màu chân phương hơn, đa dạng hơn và vững bền hơn. Trong nguy luôn có cơ. Và cuối cùng của một năm lại là sự khởi đầu của một năm rất mới.■