Nói về "selfie"

Benjamin (trái) nổi tiếng bắt đầu từ những tấm ảnh “selfie” đưa lên Instagram - Ảnh: Berlingske

1. Trào lưu này không chỉ thu hút những người trẻ tuổi - những người dùng smart phone nhiều nhất, tích cực nhất trong kết nối mạng xã hội - mà còn mau chóng lan tới những thành phần khác. 

Điển hình như trong lễ truy điệu cựu tổng thống Nam Phi Nelson Mandela, Thủ tướng Đan Mạch Helle Thorning - Schmidt đã vui vẻ “selfie” với Thủ tướng Anh David Cameron và Tổng thống Barack Obama.

Và cho dù bà Thorning-Schmidt không đưa tấm ảnh này lên mạng nhưng hành động trên trong một buổi lễ trang nghiêm vẫn bị dư luận Đan Mạch phản ứng mạnh. Tấm ảnh ghi lại sự kiện này còn được những tờ báo lớn của Đan Mạch như Berlingske, Politiken, đưa vào danh sách “Những tấm ảnh của năm”! 

Theo các chuyên gia biên soạn từ điển Oxford thì từ “selfie” xuất hiện lần đầu ngày 13-9-2002 trên diễn đàn của báo mạng Úc ABC. Nay “selfie” không chỉ được đưa vào từ điển Oxford vào tháng 8-2013 mà còn được chọn là “Từ của năm 2013” (1). Tần suất xuất hiện của “selfie” đã tăng từ dưới 500 lần trong 1 tỉ từ (tiếng Anh) được dùng trong tháng 1-2013 lên tới hơn 5.000 lần trong tháng 10-2013. 

Thống kê của Tech Today (Mỹ) cho thấy chỉ trong một tuần của tháng 10-2013, từ “selfie” được dùng 368.000 lần trên Facebook, 150.000 lần trên Twitter. Còn trên Instagram, có 150 triệu người kết nối thì tới 27-12 đã có 65.294.238 tấm ảnh “tự sướng”. 

Khảo sát của YouGov tại Đan Mạch - quốc gia có tỉ lệ người kết nối mạng xã hội cao nhất trong khối Scandinavia, thì 28% người Đan Mạch trên 18 tuổi có ít nhất một lần chụp ảnh “selfie” rồi đưa lên SMS, chat hay một mạng xã hội nào đó trong năm 2013 (2). 

2. Tuy nhiên “selfie” không hoàn toàn để chơi cho vui hay ghi lại một kỷ niệm, sự kiện nào đó trong cuộc sống. Nói như nhiều người trẻ thì đó là một cách để khẳng định cái “tôi” của mình hay thể hiện cá tính qua những tấm ảnh tự dàn dựng và tự chụp. Và đằng sau lại có những nguyên nhân xã hội sâu xa hơn. 

Theo nhà tương lai học Anne Skare Nielsen của Công ty Future Navigator (Đan Mạch), đây là một cách để nhiều người tìm sự chia sẻ, hầu thoát khỏi cảm giác cô đơn trong một xã hội phát triển. Khảo sát của Ramboll thực hiện cho báo Jyllands-Posten năm 2012 cho thấy hơn 1/4 người Đan Mạch được hỏi cho biết họ cảm thấy cô đơn. 

Theo bà Nielsen, hiện nay người ta không còn dễ dàng thỏa mãn với một bộ quần áo mới hay một cái xe hơi mới nữa. Thay vào đó, họ muốn được người khác nhìn nhận sự hiện hữu của mình và đây là một nhu cầu có thực. 

Mặt khác, không ít người xem “selfie” như một công cụ hữu hiệu để tìm kiếm sự nổi tiếng. Thí dụ như ngôi sao đang lên của Đan Mạch Benjamin Lasnier, 14 tuổi, với hơn 1,4 triệu người theo dõi trên Facebook, hơn 1,1 triệu trên Instagram, một nhãn hiệu thời trang riêng B&L, một hợp đồng ghi âm được ký với Sony (dù tài ca hát mới chỉ được thể hiện qua vài clip hát nhép trên YouTube). 

“Hiện tượng Benzi” (3), như cách gọi của The Guardian (Anh), bắt đầu cách đây gần hai năm khi cậu bé 12 tuổi đưa lên Instagram những tấm ảnh tự chụp đầu tiên. Hình ảnh hồn nhiên của cậu học sinh tỉnh nhỏ, tóc vàng, mắt xanh được nhiều người ưa thích. Dần dà Benjamin thành thạo hơn trong việc tạo dáng trước ống kính và biết khai thác lợi thế ngoại hình tương tự Justin Bieber. 

Công bằng mà nói những tấm ảnh Benjamin đưa lên mạng đều nghiêm chỉnh và cậu làm việc rất khoa học. Với khoảng 12 tấm ảnh được đưa lên mạng mỗi ngày theo nhiều đợt để người hâm mộ trên khắp thế giới tiện theo dõi, tới cuối tháng 8-2013 Benzi đã có hơn 2.200 tấm ảnh trên Instagram, trung bình mỗi tấm nhận được 62.000 “like”. 

Nhiều nhãn hàng nhanh chóng nhảy vào khai thác ngôi sao của Instagram, còn Benjamin thì ôm mộng dùng sự nổi tiếng hiện nay để thực hiện giấc mơ thành ca sĩ. Tất nhiên những lượt “like” không thể tạo ra tài năng nhưng cho dù Benzi không thành công trong sự nghiệp ca hát thì Sony vẫn có lợi như thường. Hợp đồng ghi âm ký với cậu chuyển tải thông điệp Sony luôn bắt kịp xu hướng của thời đại và thấu hiểu khách hàng ở mọi lứa tuổi. 

3. Tuy vậy, những trường hợp thành công (dù nhất thời) nhờ “selfie” như Benjamin Lasnier hẳn là rất ít so với những hệ lụy mà nó có thể đưa lại cho chủ nhân. Hẳn không ít người, nhất là những người trẻ, cảm thấy hụt hẫng khi những tấm ảnh ưng ý của mình lại không nhận được nhiều “like” hay gặp phải những bình luận ác ý. 

Đó là chưa kể nguy cơ bị kẻ xấu lạm dụng vì một khi đã được đưa lên mạng thì chủ nhân của nó đã mất đi quyền kiểm soát hình ảnh của chính mình, lại còn những hậu quả khôn lường khi khoe thân hay làm những trò quái dị nhằm thu hút sự chú ý. 

Đối với những quốc gia đang phát triển như Việt Nam, khi sự chênh lệch giàu nghèo cao (theo Bộ LĐ-TB&XH là 9,4 lần trong năm 2012) và có sự khác biệt rất lớn giữa mức sống thành thị và vùng sâu, vùng xa, thì smart phone, tablet... không chỉ là công cụ mà còn là phương tiện thể hiện đẳng cấp của người sở hữu. 

Do vậy, chuyện được nhiều người biết đến trên mạng xã hội có sức hấp dẫn cực lớn, thế nên chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi ngày càng có nhiều trò phản cảm trong những bức ảnh “tự sướng” trên mạng. 

Tất nhiên ước mong được chia sẻ, trở nên nổi tiếng hoặc thỏa mãn cái “tôi” trong phạm vi của pháp luật thì chẳng có gì sai. Vấn đề là cũng như Facebook, ảnh “selfie” cũng là một con dao hai lưỡi mà người dùng nếu không cẩn thận sẽ có ngày bị đứt tay. Một dòng nhận xét, cảm nhận trên mạng có thể được diễn dịch theo những cách khác nhau nhưng hình ảnh thì tự thân nó luôn nói lên tất cả và trí nhớ số thì vô hạn!

(1): http://blog.oxforddictionaries.com/press-releases/oxford-dictionaries-word-of-the-year-2013/. 

(2): Berlingske 28/12/2013

(3): http://www.b.dk/nationalt/love-you-benjamin-lasnier

______________________

Và... Thế vận hội cho dân “selfie”!

Quên đi Sochi 2014! Đừng nhắc Rio 2016! Một cuộc thi mới đang được mở trên mạng cho bất kỳ ai có điện thoại thông minh và một phòng tắm: Selfie Olympics.

Một ảnh tham gia Thế vận hội selfie - Ảnh: tumblr.com

Đó là cuộc thi đang gây sốt trong cộng đồng mạng xã hội. Cuộc thi được tổ chức đơn giản, và có lẽ là sự kiện mạng xã hội lớn đầu tiên của năm 2014. Bất kỳ ai tag tài khoản của Selfie Olympic vào những bức hình họ đăng trên mạng xã hội, #SelfieOlympics, họ sẽ được những người lạ trên Internet đánh giá. 

Từ những bé gái ngồi ở một quán cà phê Starbucks cho tới Tổng thống Mỹ Barack Obama tại lễ tưởng niệm Nelson Mandela, trào lưu chụp ảnh “tự sướng” đang lan khắp toàn cầu và trở thành mốt thời thượng nhờ các trang mạng xã hội, nhưng Selfie Olympics đòi hỏi nhiều hơn thế. Những người tham gia đã rất “sáng tạo”, dành công sức thiết lập bối cảnh và cố gắng đăng lên những bức hình kỳ lạ nhất. 

Những người tham dự Thế vận hội Selfie thậm chí nghĩ ra riêng một khẩu hiệu cho họ. Nếu như khẩu hiệu của các thế vận hội truyền thống là “nhanh hơn, cao hơn và mạnh hơn” (faster, higher and stronger), thì của Selfie Olympics là “faster, higher, stronger and... Twitter”.

Cuộc thi bắt đầu được mở từ ngày 2-1 với các tài khoản @SelfyGames và @TheSelfiesGame của Twitter sẽ bắt đầu đăng lại những hình ảnh chọn lọc của tất cả những người tham gia. Một trong những bức được xem nhiều nhất hiện giờ là của một phụ nữ đánh răng trong tư thế chổng ngược đầu. 

“Đó là sự kiện sau một đêm” - Jacob Robbins, 17 tuổi, ở bang Georgia, Mỹ, một người tham dự, nói - Tôi đang ở trên Twitter thì thấy người ta đăng những bức ảnh selfie điên rồ, trong phòng tắm hay những thứ như thế. Tôi tự hỏi: tại sao không?”. Robbins, có vẻ ngoài khá giống Justin Bieber, xoay người treo hai chân lên cửa và chụp bức selfie chỉ bằng một tay.

Cuộc thi nhanh chóng có kẻ thắng-bại với những bình luận như “thua rồi” hay “huy chương vàng” cho các bức ảnh. Một số người tham dự cuộc thi sử dụng chó thay vì chính họ. Một phụ nữ khác biến phòng tắm của mình thành bãi biển với một cây dù lớn, một lốc bia sáu chai, khăn tắm lớn màu sắc sáng và kính mát cũng nhận được nhiều sự tán thưởng. 

“Thế vận hội Selfie, xin hãy yên nghỉ”, một người dùng khác đăng trên Twitter một bức ảnh sáu người mặc đồ đen xếp hàng trong phòng tắm, trong khi “người chết” nằm trong bồn tắm hai tay khép lại, mắt nhắm nghiền. 

HẢI MINH