Phẫu thuật thẩm mỹ: "liều thuốc" tự tin mới của đàn ông

Khi hình ảnh đàn ông sáu múi, da đẹp, tóc bồng bềnh, mặt thon gọn ngập tràn mạng xã hội và các cuộc họp trực tuyến, trở thành chuẩn mực của cái đẹp nam tính, việc nam giới tìm đến các phương pháp chăm sóc da cơ bản hay thủ thuật thẩm mỹ phức tạp cũng thường thôi.

Hiệp hội Phẫu thuật thẩm mỹ Hoa Kỳ (ASPS) thống kê năm 2024 có 1,6 triệu ca phẫu thuật thẩm mỹ đã được thực hiện trên nam giới, tăng 4% so với năm 2022. Cứ 100 ca phẫu thuật thẩm mỹ trên toàn nước Mỹ thì có 7 ca là cho đàn ông, phổ biến nhất là phẫu thuật thu nhỏ vú, hút mỡ và phẫu thuật mí mắt. 

Tương tự, một báo cáo của Hiệp hội Phẫu thuật thẩm mỹ Anh (BAAPS) cho thấy số ca nam giới phẫu thuật căng da mặt và cổ tăng vọt 26% trong một năm vừa qua.

Sửa được một lần sẽ sửa hoài

Hơn một thập kỷ trước, phần lớn website của bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ không có hình ảnh nam giới. Giờ thì Lara Devgan, một bác sĩ thẩm mỹ ở New York, tiết lộ với tờ Statnews 15-20% bệnh nhân của cô là nam và số lượng khách hàng nam đã tăng dần trong 5 năm qua. Đồng nghiệp của cô, Douglas Steinbrech, với phòng khám ở 3 đô thị lớn của Mỹ, hiện cũng có 98% khách hàng là phái mạnh.

Giáo sư David Sarwer (Đại học Temple, Mỹ) - người có hơn 30 năm nghiên cứu về khía cạnh tâm lý của phẫu thuật thẩm mỹ - cho biết hình ảnh cơ thể chiếm khoảng 30% lòng tự trọng của mỗi người. Một số nghiên cứu cho thấy phẫu thuật giúp cải thiện lòng tự trọng, nhưng cũng có nhiều công trình khác kết luận không hề có thay đổi đáng kể.

Giáo sư Sarwer thống kê nếu một phòng khám có 20 bệnh nhân mới mỗi tuần, sẽ có từ một đến ba người mắc chứng rối loạn lo âu ngoại hình (Body Dysmorphic Disorder - BDD). Những người này dẫu phẫu thuật thẩm mỹ xong vẫn không thấy hài lòng, có khi còn cảm thấy tệ hơn. 

Đáng chú ý, một nghiên cứu trên quân nhân Thụy Sĩ cho thấy 9,5% tân binh quân đội đạt ngưỡng nghi ngờ bị BDD, cao hơn nhiều so với con số trong dân số chung (1,7-2,9%). Những bộ phận cơ thể mà họ lo lắng nhiều nhất là cơ bắp, cơ quan sinh dục, tóc, mắt, da, mũi, da đầu, bụng và cằm.

Một ví dụ là Chris Sanford, 31 tuổi, ở Oklahoma. Dù đã giảm 59kg, anh vẫn tránh mặc đồ bó sát, và còn ám ảnh với những nếp da thừa khi so mình với hình ảnh "thân hình chuẩn" trên mạng xã hội. 

Sanford quyết định phẫu thuật toàn diện: cắt bỏ ngực thừa, căng da bụng quanh eo, hút mỡ bụng và bơm mỡ vào mông. Sau cuộc "đại tu", dù rất hài lòng với kết quả và rất tự tin với cơ thể mình, Sanford cũng thừa nhận đây chưa phải kết thúc của hành trình dao kéo. "Khi sửa được một thứ, bạn có thể tìm ra những thứ khác để sửa tiếp" - anh nói với Statnews.

Giống như Sanford, 26.430 bệnh nhân đã thực hiện phẫu thuật thu nhỏ ngực ở Mỹ năm 2024, tăng 2% so với 2023, theo báo cáo của ASPS. 

Trong khi đó, Michael Keyes, một bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ ở Miami, cho biết ông thường thực hiện hút mỡ độ nét cao cho những khách hàng có vóc dáng đẹp nhưng vẫn chưa hài lòng.

Ám ảnh hình tượng hoàn mỹ

Rõ ràng, phẫu thuật thẩm mỹ không còn là lãnh địa riêng của phụ nữ nữa. Bác sĩ Steinbrech thống kê năm nhóm khách hàng nam chính thường tìm đến phẫu thuật thẩm mỹ ở chỗ ông gồm người mẫu/diễn viên, giám đốc điều hành, vận động viên thể hình, những ông bố bất kỳ và cả người đã giảm cân đáng kể nhưng vẫn thấy băn khoăn về cơ thể mình. Gần như bao quát hết mọi đối tượng nam giới. Vì sao họ lại quan tâm đến ngoại hình hơn trước?

Trước hết, thôi thúc trở nên đẹp trai săn chắc có lẽ đến từ ảnh hưởng của mạng xã hội. Christia Brown, giáo sư tâm lý học tại Đại học Kentucky, nhận định "mạng xã hội phát triển, người ta thi nhau đăng những hình ảnh đã được tuyển chọn kỹ lưỡng và đẹp nhất của mình lên đó, nên đàn ông đang sống cùng một thế giới mà phụ nữ sống, nơi nhìn đâu cũng thấy kỳ vọng phải hoàn hảo. Đàn ông ngày càng ít hài lòng với ngoại hình của mình".

Giáo sư Sarwer của Đại học Temple chỉ ra thêm nguyên nhân bất ngờ: các cuộc họp trực tuyến. Kể từ đại dịch COVID-19, họp từ xa qua các ứng dụng như Zoom, Google Meet, Teams được tận dụng tối đa. Mỗi lần họp là "như thể soi gương suốt ngày", mà hình ảnh trong gương lại đẹp phi thực - nhờ hiệu ứng của phần mềm.

Dù biết có cả ngàn lớp filter chỉnh sửa trên đó, nhưng ngày nào cũng tiếp xúc với những hình ảnh cơ thể hoàn hảo kia, dễ gì không bị tác động tâm lý, nhiều người chắc chắn tự hỏi liệu mình có nên "làm gì đó với cơ thể mình không", theo Sarwer.

Cuối cùng là áp lực về tính "trùng khớp" của chân dung trên mạng và ngoài đời. Ngày xưa cả năm đi họp lớp một lần, thấy bạn bè năm xưa đẹp bất ngờ, còn mình bèo nhèo già nua mới thấy tủi hờn, giờ thì mở Facebook, TikTok lên là thấy ngoại hình bạn bè cũ thăng hạng, bao nhiêu người theo đuổi, áp lực lắm chớ. 

Bác sĩ thẩm mỹ Christopher Funderburk, một thành viên của ASPS, cho rằng trên các ứng dụng hẹn hò, hình ảnh là yếu tố đánh giá đầu tiên. Nếu dùng ứng dụng chỉnh sửa ảnh trên mạng đẹp lung linh, rồi ra ngoài gặp thì "té ngửa" vì khác xa một trời một vực thì "mối quan hệ tình yêu có thể kết thúc trước cả khi bắt đầu". Vậy nên, động lực đẩy người ta đến phẫu thuật thẩm mỹ thay đổi ngoại hình càng lớn.

Tiến sĩ Patrick J. Byrne, chủ tịch Viện Hàn lâm Phẫu thuật tạo hình và thẩm mỹ khuôn mặt Hoa Kỳ (AAFPRS), đúc kết trên tờ New York Post: "Giống như phụ nữ, đàn ông muốn duy trì vẻ ngoài trẻ trung, khỏe mạnh và tươi tắn và với rất nhiều lựa chọn ít xâm lấn, ngày càng có nhiều nam giới áp dụng các phương pháp điều trị kín đáo, nhanh lành hơn bao giờ hết. 

Có lẽ vì họ đã tăng tuổi thọ so với trước đây, đồng thời muốn vẻ ngoài của mình phù hợp hơn với năng lượng trẻ trung bên trong. Không thể nào để tâm hồn 30 mà vẻ ngoài 50 được. Bằng chứng là điều trị bằng laser thu hút đáng kể bệnh nhân nam, chiếm 16% trong số hơn 3 triệu bệnh nhân lựa chọn phương pháp này năm 2024".

Ngoại hình đẹp là uy quyền và tiền tài

Đáng nói nhất, ngoại hình còn ảnh hưởng đến chén cơm manh áo và uy quyền trong thời buổi việc làm cạnh tranh, điều mà nam giới xưa nay đều bị áp lực do phải gánh vác trách nhiệm là trụ cột gia đình. Nhiều ngành nghề, đặc biệt là những ngành có nhiều cơ hội kết nối và tiếp xúc khách hàng, thường đánh giá qua vẻ ngoài.

Chia sẻ với Statnews, bác sĩ Steinbrech và bác sĩ Devgan đều đồng tình rằng các giám đốc điều hành, nhất là trong lĩnh vực tài chính và kinh doanh, ở độ tuổi 50, 60 và 70, thường tìm đến phẫu thuật thẩm mỹ vì sợ sẽ mất hợp đồng nếu trông giống ông nội của khách hàng, họ cần cảm thấy mạnh mẽ và cạnh tranh hơn chốn công sở.

Tờ Politico lên hẳn một bài viết về chuyện "Phẫu thuật thẩm mỹ đang bùng nổ ở nam giới Washington", với mở đầu có phần châm biếm rằng trò ưa thích của giới quan sát chính trị hiện nay là đoán xem gương mặt ai trông… khác biệt. 

Theo đó, các chính trị gia và những người quyền lực nhất Washington D.C. đang biến hình ảnh người đàn ông có cằm cao và cạnh hàm sắc nét thành tiêu chuẩn. Một bác sĩ da liễu tại Washington cho biết chỉ trong vài năm, tỉ lệ khách nam tìm đến để chỉnh hình cằm và đường hàm (jawline) đã tăng từ khoảng 20% lên đến 50%. "Không ai muốn trông yếu đuối, nhất là trước ống kính hay trên sân khấu" - bà nói.

Nỗi ám ảnh về đường nét khuôn mặt không phải là ngẫu nhiên. Bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ Darrick Antell ở New York đã thực hiện một nghiên cứu thu thập hình ảnh trên Google, đo khuôn mặt và xác định rằng 90% CEO của các công ty Fortune 500 có đường viền hàm và cằm khỏe, so với 40% dân số nói chung. 

Ông tin rằng một chiếc cằm khỏe có liên hệ với hình ảnh uy quyền, sự đáng tin cậy, khả năng lãnh đạo và sự trung thực. Antell cho biết hiện nay ông thực hiện khoảng 150 ca cấy ghép cằm mỗi năm.

Dan Cassino, giáo sư ngành chính phủ tại Đại học Fairleigh Dickinson, người nghiên cứu về chính trị bản dạng giới của nam giới, cho biết hàm cũng là một nỗi ám ảnh lớn đối với đàn ông. Quan niệm mới nổi - xét theo hàng loạt nội dung trên web, podcast, YouTube và các kênh influencer từ thời covid tới nay - là hàm khỏe có liên quan tới sự nam tính và thành công trong tình dục.

Trả lời Politico về việc tại sao có sự liên tưởng này, tiến sĩ bác sĩ da liễu Dan Belkin ở New York đã đưa ra khái niệm "lưỡng hình giới tính" (sexual dimorphism). Con người nằm trong số những loài động vật có con đực - con cái trông khác nhau, và hàm là vùng thích hợp "để phóng đại khi muốn nhấn mạnh vào vẻ nam tính của mình".

Phẫu thuật thẩm mỹ là phương tiện để tạo nên sự tự tin, là sự chấp nhận rộng rãi về quan niệm làm đẹp và định hình diện mạo của nam giới ngày nay. Devgan cho biết bà luôn cố gắng sàng lọc, từ chối những bệnh nhân chưa có trạng thái thể chất hoặc tinh thần phù hợp để tiến hành phẫu thuật. 

"Ở khía cạnh tốt nhất, phẫu thuật thẩm mỹ là một phương tiện để củng cố sự tự tin. Tôi nghĩ đây có thể là một trải nghiệm trao quyền, giúp con người cảm thấy họ đang thể hiện phiên bản tốt nhất của mình trước thế giới. Ngoại hình phản chiếu rất nhiều điều về bản sắc" - bà nói.

Một báo cáo của nền tảng phân tích khách hàng GWI và mạng chia sẻ hình ảnh Pinterest hồi tháng 7 cho thấy nam giới, đặc biệt là gen Z, ngày càng quan tâm đến ngoại hình thông qua xu hướng tìm kiếm.

Lượt tìm kiếm về chăm sóc tóc và da khô tăng 45%. Gen Z còn phá bỏ ranh giới truyền thống khi quan tâm đến trang điểm nam (+50%) và thiết kế móng tay. Thời trang là điểm nhấn lớn, với 46% nam giới dùng Pinterest để tìm cảm hứng, nổi bật là phong cách old-brother-core (+95%) và vintage grunge (+50%).

Dù vậy, sức khỏe toàn diện vẫn là mối quan tâm hàng đầu. Hơn một nửa nam giới gen Z và millennials tìm kiếm nội dung về thể thao và luyện tập: lượt tìm kiếm trang phục pilates tăng 125%, thẩm mỹ leo núi tăng 95%, các chủ đề về bổ sung nước và chất điện giải cũng ghi nhận mức tăng hơn 40%.