Phố có nhớ quán sách năm xưa?

Minh họa: Ry Nguyễn

Nhưng đứa con gái gầy nhom ở độ tuổi tiểu học nhìn món gì cũng thấy thèm ấy vẫn nhịn bụng để dành, tiết kiệm đợi vài ba bữa thì ghé một trong mấy tiệm ở con đường sách cũ Trần Huy Liệu. Cơ man, bạt ngàn, đủ để đắm đuối chìm vào trong cái thế giới toàn sách và sách đấy, mãi chẳng muốn về.

Hồi đó sách cũ, và cả sách mới, phần lớn đều có bề ngoài tầm thường, xấu xí. Giấy đen thui, hoặc ố vàng. Bìa có khi bị bung ra, nhưng sách vẫn được cưng yêu lắm. Tiệm lúc nào cũng có khách vào ra, tìm mua, dặn dò kiếm giúp...

Cuốn truyện cổ Andersen giá một ngàn rưỡi, chưa bằng một đĩa xôi gà ngon lành tươm mỡ vàng ươm bán ở lề đường. Tôi nhớ mình đã sung sướng ôm tập sách quý báu ấy bằng cả hai tay trên đường đi bộ, chỉ mong mau mau tới nhà để còn vội vàng ngấu nghiến giở đọc...

Rồi Cậu bé thoát nạn đắm tàu, Đảo châu báu, Hoàng tử bé, Không gia đình... Những giấc mơ đẹp đẽ bay bổng nhất của ấu thơ tôi có lẽ đều bắt nguồn từ mấy cuốn truyện dịch dày cộp mang từ phố sách cũ này về...

Một dịp, tôi tình cờ phát hiện phía sau tòa cao ốc gần cơ quan mình có một tiệm sách cũ. Nhỏ thôi, nhưng cũng đủ để gây nghiện. Chủ nhà kiêm luôn chủ tiệm, xem buôn bán trao đổi sách là một cái thú chứ không phải cái nghề.

Cũng phải thôi, dăm kệ sách cũ thì lời lãi bao nhiêu so với cho người ta thuê mặt bằng kinh doanh, còn mình ung dung nghỉ khỏe, tháng tháng lãnh tiền... Chiều khách còn hơn “chiều huông”, nhưng chắc chắn không phải vì lợi nhuận. Nếu không vì mê sách, hẳn ông đã bỏ cuộc lâu rồi.

Khách dặn vu vơ là mê cuốn này, thích cuốn kia là ông nhớ vanh vách, lần sau quay lại thể nào cũng nhận được hoặc cuốn sách trong mơ hoặc bao lời giải thích, vì đâu vẫn chưa có...

Năm tháng vùn vụt, tôi mỗi lần hiếm hoi quay lại phố sách cũ thân thương của ngày còn bé ấy đều thấy văng vắng, tiêng tiếc.

Hôm rồi bạn chở tôi chạy tới, tới nữa, tới lúc bạn bảo “hết đường rồi” mới hụt hẫng vì chẳng còn tìm thấy một quán sách nào. Phải thôi, thời tấc đất tấc vàng, mấy ai còn mặn mà với những cái tủ ngang dọc ngồn ngộn những sách là sách rẻ tiền nữa nào...

Nên đừng hỏi vì sao, tôi đã reo lên ngạc nhiên khi một lần tình cờ ngang qua Trần Nhân Tôn, lại thấy nơi đó nhiều cửa hàng sách san sát nhau, dù của thì hiện tại chứ không phải trong mớ ký ức gần ba mươi năm trước.

Tôi dừng xe lại, muốn ghé tiệm này thì lại thương tiệm kia, tự dặn lòng lần sau nhất định sẽ dành thời gian la cà cả dãy cho “đã đời”, ủng hộ ít nhiều, với một niềm tin mong manh rằng chủ tiệm sẽ vui, sẽ còn mở cửa đợi người yêu sách ghé lại hoài hoài...

Giờ thành phố đã có đường sách, xông xênh đẹp cả sách lẫn đường. Dăm ba lần tôi đưa con ra đó dạo chơi, gặp hàng quán đẹp đẽ tinh tươm, người ta mặc áo dài đi dự ra mắt sách mới, mỉm cười chụp hình với nhau, dịu dàng lịch sự.

Đi giữa con đường sách ấy, lòng dưng không lại nhớ tới những con phố sách năm xửa năm xưa, nằm trên mấy con đường trầm mặc nhiều bóng cây, dập dìu khách lại qua, nâng niu lắm lắm...■