Thái Bình: Đông Hưng giữ nếp cũ Tết xưa

Phóng to

Nhiều gia đình ở Đông Hưng quay lại việc gói bánh chưng bằng chính những nguyên liệu tự nhiên của đồng đất Thái Bình - Ảnh: Cẩm Phan

Nhưng tết này, nhiều gia đình lại cất công tìm lại cảm giác hối hả chuẩn bị tết trong sự bận rộn, nhiêu khê của việc gói bánh chưng, giò thủ, thậm chí sên vài cân mứt quất. Về thị trấn Đông Hưng (Thái Bình) những ngày tết, thấy lại những bếp củi rực lửa nấu bánh chưng, những đám “đụng lợn” (vài nhà chung nhau thịt một con lợn), những đám gói bánh chưng, bánh gai rộn rã nói cười. Thấy lại những thức cúng ngày tết tưởng như đã thất truyền như món giò nây được cuốn nguyên từ một tảng thịt bụng lợn, những đám trẻ con thành phố mắt tròn xoe, má đỏ hồng ngồi nghe bà nội dạy cách gói bánh chưng, hiểu tường tận thế nào là gạo nếp, đỗ xanh và lạt buộc ngay ngắn. Tết lại về ngập tràn trong không khí xưa cũ thân thuộc.

Trên mâm cơm cúng tổ tiên ngày tết của người Đông Hưng, ngoài những món ăn cổ truyền còn thêm một đĩa bánh cáy. Món bánh cáy nức tiếng của làng Nguyễn - món quà thơm thảo của riêng đồng ruộng Thái Bình - tươi tắn, thuần khiết với màu đỏ của gấc, màu vàng của quả dành dành và màu trắng của bỏng gạo được dâng lên tổ tiên và trời đất. Bác Hoàn cũng không biết bánh cáy Thái Bình có từ bao giờ, có người bảo đó là một sản vật tiến vua từ thời Lê Trung Hưng (1533-1789). Bánh được những nông dân khéo tay làng Nguyễn (còn gọi là làng Nguyên Xá) làm từ gạo nếp, lạc, vừng, gừng, thịt mỡ với nhiều công đoạn chế biến tỉ mỉ. Thóc nếp được rang nổ rồi chọn lấy nguyên hạt bỏng xòe hoa trắng tinh, thơm phức, gạo nếp cái hoa vàng nhuộm nước hạt dành dành để nấu thành thứ xôi vàng tươi hay trộn ruột gấc để có thứ xôi đỏ. Xôi ấy được giã nhuyễn, cắt thành từng thanh nhỏ, phơi khô rồi chiên giòn thành một thứ bỏng ăn vừa thơm vừa ngậy... Các nguyên liệu được trộn đều rồi đảo trên chảo với đường, gừng để có mùi thơm đặc trưng trước khi ép khuôn vuông vức thành tấm bánh cáy ngọt ngào, mang đủ hương vị các loại ngũ cốc từ đồng đất Thái Bình.

Trước khi bưng mâm lên, bác Hoàn gái giải thích cho những đứa cháu nội về sự tích bánh cáy, bánh chưng và ý nghĩa của mâm cơm cúng gia tiên những ngày tết. Cầu nối tưởng như vô hình giữa những nghi thức, vật phẩm dâng cúng ngày tết xa xưa và nỗi háo hức của những đứa trẻ thành phố lần đầu tiên được nhìn thấy lá dong xanh, gạo nếp trắng ngần, miếng giò nóng hổi... hiện diện thật rõ trong cuộc đoàn tụ ngày tết ấy. Không khí ngày tết thân thuộc ấy sẽ còn đi theo những đứa trẻ đến tận lúc trưởng thành. Và như vậy, cái tết đúng nghĩa đã và đang trở về...