Thuế đối ứng áp rồi lại thôi: Cú quyết định: Giá trái phiếu

Lý do này được hầu hết các chuyên gia đồng tình, dù trước đó cổ phiếu Mỹ cũng đã đỏ sàn. Trong chuyện này, vì sao trái phiếu đóng vai trò quan trọng hơn cổ phiếu?

Lãi suất và lợi suất

Để hiểu thị trường trái phiếu, cần lưu ý hai khái niệm khác nhau: lãi suất và lợi suất. Khi Chính phủ Mỹ đem trái phiếu ra bán đấu giá, lãi suất ghi trên trái phiếu thường là cố định, ví dụ 5%. Lúc này lãi suất và lợi suất như nhau.

Một thời gian sau, trên thị trường mua đi bán lại, bởi nhiều lý do, chẳng hạn lãi suất tiền gửi ngân hàng giảm, giá trái phiếu cũ với lãi suất cao hơn lãi tiền gửi ắt được tranh mua, đẩy giá tăng lên. 

Giá trái phiếu tăng trong khi lãi suất neo cố định thì tiền thu về trên khoản tiền bỏ ra sẽ giảm. Khoản tiền thu về này chính là lợi suất. Lúc này lợi suất khác lãi suất; giá trái phiếu tăng thì lợi suất giảm, giá trái phiếu giảm thì lợi suất tăng.

Trước đây, lợi suất trái phiếu Mỹ thường ở mức dưới 4%/năm. Thuế đối ứng được công bố và gần ngày áp dụng, lợi suất này tăng vọt, có lúc lên đến 4,5%. Lợi suất tăng có nghĩa giá trái phiếu giảm - dấu hiệu cho thấy người ta đang bán tống bán tháo trái phiếu Mỹ, chứ không còn xem nó là nơi trú ẩn an toàn nữa, ngay cả khi thị trường cổ phiếu đang sụt giảm mạnh. 

Dù Mỹ sau đó đã tuyên bố tạm ngưng áp thuế đối ứng với hầu hết các nước, lợi suất trái phiếu vẫn tiếp tục tăng, chứng tỏ đà bán ra vẫn tiếp diễn. Nên nhớ thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ rất lớn, trị giá đến 30.000 tỉ đô la, nên các biến động thời sự khó lòng tác động lên giá cả - mức tăng lợi suất từ 4% lên 4,5% vì thế chứng tỏ dòng chảy bán ra rất mạnh, rất rộng.

Đây là bước ngoặt quan trọng, bởi khi nhà đầu tư không còn xem trái phiếu Mỹ là nơi trú ẩn an toàn, họ đã mất lòng tin vào cam kết của Chính phủ Mỹ khi phát hành trái phiếu. Họ cũng lo ngại tương lai kinh tế Mỹ không bền vững để trả nợ trái phiếu. 

Ngoài ra còn có những đồn đoán Trung Quốc, vốn đang nắm giữ lượng cực lớn trái phiếu Mỹ, có thể đang bán ra nhằm gây sức ép với Mỹ. Bán nhiều họ sẽ thiệt hại vì giá giảm, nhưng Mỹ càng thiệt hại hơn vì sau đó muốn phát hành trái phiếu, tức đi vay về chi tiêu, sẽ phải chào lãi suất cao hơn mới có người mua.

Thị trường sẽ chưa yên

Nếu là bình thường, đến đây Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) sẽ xuất hiện để giải cứu thị trường bằng cách giảm lãi suất để kích thích kinh tế, cung cấp thanh khoản cho nhà đầu tư qua hệ thống ngân hàng, để họ yên tâm nắm giữ trái phiếu chứ không bán tháo nữa. 

Thế nhưng Fed lúc này đang lo thuế đối ứng làm tăng giá cả, gây sức ép lên lạm phát. Vì thế Chủ tịch Fed Jerome Powell vẫn tuyên bố khi thị trường chứng khoán lao dốc: 

"Nghĩa vụ của chúng tôi là giữ cho kỳ vọng lạm phát dài hạn được neo chặt và bảo đảm việc tăng chỉ số giá cả một lần sẽ không biến thành vấn đề lạm phát dài hạn". Tuyên bố này có nghĩa nếu nền kinh tế có suy thoái mà lạm phát còn cao thì Fed vẫn sẽ bình chân như vại.

Cựu bộ trưởng tài chính Mỹ Lawrence Summers viết trên X rằng việc bán trái phiếu chứng tỏ thị trường tài chính toàn cầu "đang lảng tránh tài sản Mỹ" và cảnh báo về khả năng xảy ra "cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng hoàn toàn do chính sách thuế của Chính phủ Mỹ". 

Ông viết: "Thị trường tài chính toàn cầu đang xem chúng ta y như một thị trường mới nổi đầy vấn đề". Đồng đô la Mỹ cũng giảm giá đến 0,9% so với các đồng tiền mạnh khác trong tuần lễ biến động thuế đối ứng.

Cuối cùng Chính phủ Mỹ buộc phải đưa ra quyết định tạm hoãn chính sách thuế đối ứng. Tuy nhiên, yếu tố bất định vẫn còn đó - doanh nghiệp khó lòng quyết định đầu tư mới hay tuyển dụng thêm người khi mọi việc chưa rõ ràng; người tiêu dùng chưa biết có nên mua lúc này hay vẫn chờ tiếp và Fed vẫn chưa dứt khoát sẽ giảm lãi suất… ■