Tiêm vaccine COVID-19 cho trẻ em: Chủ đề gây tranh cãi

Dữ liệu do Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ thu thập từ các bệnh viện trên toàn quốc cho thấy người dưới 18 tuổi chiếm chưa tới 2%, với tổng cộng 3.649 trẻ em nhập viện do COVID-19 từ tháng 3-2020 đến cuối tháng 8-2021. 

Trong số này, hơn 420 trẻ qua đời, tỉ lệ rất thấp so với 733.058 người tử vong do căn bệnh này ở Mỹ. 

Bác sĩ Kawsar Talaat, chuyên gia về các bệnh truyền nhiễm của Trường Y tế công cộng Bloomberg ở Baltimore, Maryland thuộc Đại học Johns Hopkins, xác nhận: “Virus SARS-CoV-2 có hơi dị thường. Với hầu hết các loại virus khác, từ cúm đến virus hợp bào hô hấp, trẻ nhỏ và người lớn tuổi dễ bị tổn thương nhất; rủi ro tiên lượng xấu theo độ tuổi được biểu thị bằng đường cong hình chữ U. Nhưng với COVID-19, một phần của chữ U bị cắt bỏ vì dường như trẻ em được COVID-19 “tha”. 

Hiện tượng này không gây ngạc nhiên cho các chuyên gia miễn dịch. Với các loại virus khác, người lớn có lợi thế vì từng bị bệnh hoặc đã được tiêm vaccine trước đó, hệ miễn dịch được huấn luyện để đối phó với các mầm bệnh tương tự. 

Tuy nhiên, virus SARS-CoV-2 mới với tất cả mọi người và trẻ em kiểm soát được virus tốt hơn bằng cách tự nhiên. Nghiên cứu sơ bộ cho rằng nguyên nhân trẻ em chống chọi tốt với COVID-19 có thể nằm ở phản ứng miễn dịch bẩm sinh - một phản ứng mạnh mẽ và nhanh chóng của cơ thể với mầm bệnh dù cần có thêm nghiên cứu làm rõ giả thuyết này, tạp chí Nature số ngày 7-9 viết.

Sự xuất hiện của biến thể Delta khiến vấn đề tiêm vaccine cho trẻ em được đặt ra khẩn thiết hơn. Các báo cáo ở Mỹ và nhiều nước khác cho thấy trẻ em bắt đầu chiếm tỉ lệ lớn hơn trong các ca nhiễm COVID-19 và nhập viện. Điều này có thể do khả năng lây lan của biến thể Delta và do nhiều người trưởng thành đã được bảo vệ bằng vaccine. 

Dù vậy, đến nay, không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy trẻ em dễ bị mắc bệnh hơn hoặc bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi biến thể Delta so với các biến thể trước.

Tại sao trẻ em chống chọi với SARS-CoV-2 tốt hơn người lớn, các nhà nghiên cứu cho rằng miễn dịch bẩm sinh không phải là toàn bộ vấn đề. Có thể nhiều năm tiếp xúc với các virus corona khác khiến hệ miễn dịch của người trưởng thành chống đỡ với virus SARS-CoV-2 theo cách giống như với các virus khác, do đó kém hiệu quả hơn.

 Ngược lại, trẻ em có thể tạo ra một phản ứng mới tốt hơn. Tất nhiên, không phải mọi trẻ em nhiễm COVID-19 đều không triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ. Những trẻ có bệnh nền như bệnh tim bẩm sinh, ung thư bị nhiễm COVID-19 nặng. 

Đây là lý do Vương quốc Anh cho trẻ em từ 12 - 15 tuổi thuộc diện dễ bị nhiễm COVID-19 hoặc sống với người lớn có nhiều nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng do virus tiêm đủ liều vaccine.

 

Các khuyến cáo

Tiêm vaccine cho trẻ em đã trở thành chủ đề gây tranh cãi ở nhiều nước, đặc biệt trong bối cảnh còn thiếu vaccine trên toàn cầu cho những người có nguy cơ cao hơn trẻ em. Cuộc tranh luận tập trung vào việc có nên tiêm vaccine cho trẻ em không và nếu có thì nên tiêm như thế nào và khi nào. 

Tại Anh, ngoài trẻ 12 - 15 tuổi bị suy yếu hệ miễn dịch (bệnh bẩm sinh, bị ung thư, ghép tạng... hay sống cùng nhà với người lớn dễ mắc bệnh), khoảng 3 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 12 - 15 sẽ được tiêm 1 mũi vaccine phòng COVID-19 do Pfizer-BioNTech sản xuất.

Theo báo The Guardian, các chuyên gia y tế của Anh khuyến cáo điều này trên cơ sở sức khỏe cộng đồng vì “tiêm vaccine có khả năng giúp giảm lây lan bệnh trong trường học” và các lợi ích khác.

 Về lợi ích cá nhân và cộng đồng, có tỉ lệ cao học sinh được tiêm có thể làm giảm xác suất xảy ra ổ dịch lớn tại địa phương hoặc ổ dịch liên quan đến các trường học. 

Nghiên cứu gần đây cho thấy 14% thanh niên bị nhiễm COVID-19 kéo dài (còn triệu chứng sau 3 tháng kể từ khi ghi nhận bệnh). Và có một tỉ lệ khoảng 3/10.000 người nhiễm COVID-19 dưới 21 tuổi gặp hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C). 

Các bệnh nhân phản ứng tốt ban đầu, nhưng khoảng một tháng sau phải nhập viện với một loạt triệu chứng, từ suy tim đến đau bụng, viêm kết mạc và có tổn thương ở phổi.

Điều gì khiến một số trẻ bị MIS-C và phần còn lại thì không vẫn là điều các chuyên gia chưa tìm hiểu được. Một liều vaccine Pfizer có thể giảm khả năng mắc biến thể Delta đến 55% và có tác dụng bảo vệ cao hơn với nguy cơ mắc bệnh nặng và tử vong cho trẻ.

Vaccine cũng sẽ bảo vệ nhiều hơn cho bạn bè và các thành viên trong gia đình của trẻ. Sự bảo vệ này không chỉ mang lại lợi ích cho những người xung quanh trẻ mà còn có thể mang lại lợi ích gián tiếp. 

Chẳng hạn, trẻ đã tiêm ít có khả năng truyền virus cho cha mẹ hơn, nhờ đó, cha mẹ sẽ ít có nguy cơ bị bệnh nặng. Được bảo vệ bởi vaccine cũng có thể giúp giảm sự lo lắng của một số trẻ em về nguy cơ bị nhiễm COVID-19.

Na Uy, Hong Kong (Trung Quốc) khuyến cáo tiêm liều duy nhất vaccine của Pfizer-BioNTech hoặc Moderna cho trẻ từ 12 tuổi trở lên. 

Nhìn chung, chiến lược này nhằm để cung cấp một phần sự bảo vệ trước virus SARS-CoV-2 nhưng tránh nguy cơ bị viêm tim ở trẻ em sau liều tiêm thứ hai với vaccine công nghệ mRNA đã được ghi nhận. Mỹ, Israel đã cho tiêm cả hai liều đầy đủ với trẻ em từ 12 tuổi trở lên và ghi nhận một tỉ lệ rất ít trẻ bị viêm tim. 

Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, với mỗi 1 triệu liều được tiêm, có 67 trường hợp bị viêm tim ở trẻ em trai và 6 trường hợp viêm tim ở trẻ em gái từ 12 - 17 tuổi. 79% các trường hợp chỉ bị nhẹ.

Tiêm vaccine đơn thuần để bảo vệ trẻ em khỏi bệnh COVID-19 là vấn đề không cấp thiết nhưng trẻ em cũng cần đi học, giao tiếp xã hội trở lại vì việc cách xa bạn bè, thầy cô, không được ra ngoài đã ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, việc học hành của trẻ ở nhiều nước.