Vấn đề chuyển giới: Đi tù vì… đại từ nhân xưng?

Đầu tháng 3-2024, trong một cuộc trò chuyện với Giám đốc Trung tâm phân tích thông tin khoa học thuộc Viện nghiên cứu phương Đông (Viện Hàn lâm khoa học Nga) N. Plotnikov, chúng tôi đề cập đến nguyên thủ của một cựu cộng hòa Xô viết.

Khi tôi dùng đại từ nhân xưng ngôi thứ ba giống cái để gọi vị nguyên thủ này, N. Plotnikov đã nhắc tôi: "Cẩn thận đấy. Căn cứ vào bản dạng giới của vị này, chị phải dùng đại từ nhân xưng ngôi thứ ba giống trung. Оно thay cho Она".

Khi đó tôi đã thầm nghĩ vị giám đốc trên có phần quá thận trọng. Nhưng nay có thể thấy sự thận trọng đó… không thừa.

Tờ The Guardian cho hay kể từ thứ hai (1-4-2024) đạo luật Hate Crime and Public Order (Scotland) Act mà truyền thông Anh gọi ngắn gọn là "luật tội thù hận" sẽ có hiệu lực ở Scotland (Vương quốc Anh).

Theo đó, việc đưa ra những bình luận xúc phạm dựa trên tuổi tác, khuyết tật, tôn giáo, khuynh hướng tình dục, nhân dạng người chuyển giới hoặc là người liên giới tính là phạm tội.

Một trong những người ủng hộ nhiệt thành luật mới là Humza Yousaf, người da màu và là người Hồi giáo đầu tiên đảm nhiệm chức vụ thủ hiến Scotland.

Vào ngày luật có hiệu lực, những bức vẽ bậy phân biệt chủng tộc xuất hiện gần nhà của gia đình Humza Yousaf ở Broughty Ferry.

Theo thủ hiến Humza Yousaf, đây là lời nhắc nhở tại sao Scotland phải áp dụng cách tiếp cận không khoan nhượng đối với tội thù hận.

Trên mạng xã hội X, ông nói: "Tôi cố gắng hết sức để bảo vệ các con mình khỏi sự phân biệt chủng tộc và bài trừ Hồi giáo mà tôi thường xuyên phải đối mặt. Điều đó ngày càng trở nên khó khăn hơn khi những bức vẽ graffiti phân biệt chủng tộc nhắm vào tôi xuất hiện gần nhà tôi".

Vấn đề được truyền thông Anh và Scotland đặt ra không chỉ là nội hàm của đạo luật mới, mà cả cách đạo luật sẽ được thực hiện như thế nào, liệu nó có ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận hay không. Những người chỉ trích cũng lo ngại luật có thể được sử dụng chống lại một số nhóm nhất định vì bày tỏ ý kiến của họ, đặc biệt là các nhà nữ quyền.

Theo The Guardian, chỉ hai ngày sau khi luật mới có hiệu lực, cảnh sát Scotland đã nhận được 3.000 đơn khiếu nại. Một trong những người bị khiếu nại là nhà văn nổi tiếng J.K. Rowling. Là vì vào ngày đạo luật có hiệu lực, trên tài khoản X của mình, tác giả bộ Harry Potter liệt kê những tội phạm tình dục tự nhận mình là người chuyển giới cùng với những nhà hoạt động chuyển giới nữ nổi tiếng, mô tả họ là "đàn ông, từng người một trong số họ".

Bà nói quyền tự do ngôn luận và tín ngưỡng sẽ chấm dứt ở Scotland nếu việc mô tả chính xác giới tính sinh học bị coi là tội phạm. Theo bà, không thể mô tả hoặc giải quyết chính xác thực tế bạo lực và bạo lực tình dục đối với phụ nữ và trẻ em gái, hoặc giải quyết tình trạng xâm phạm quyền của phụ nữ và trẻ em gái hiện nay, "trừ khi chúng ta được phép gọi một người đàn ông là đàn ông".

Chỉ trích luật mới, J.K. Rowling nhấn mạnh "luật này rất dễ bị lạm dụng bởi các nhà hoạt động muốn bịt miệng những người lên tiếng về sự nguy hiểm của việc loại bỏ không gian đơn giới tính của phụ nữ và trẻ em gái".

Thậm chí bà còn đi xa hơn khi mai mỉa: "Tôi nóng lòng muốn bị bắt sau khi trở về quê hương trong thời kỳ Phục hưng Scotland" (khi viết điều này, J.K. Rowling không có mặt ở Scotland).

Cũng may cho bà Rowling, sau khi đọc các khiếu nại, cảnh sát Scotland quyết rằng bình luận của J.K. Rowling thách thức cảnh sát bắt giữ bà "về việc gán sai giới tính (misgendering) trên mạng không cấu thành tội phạm", nên sẽ không có việc bắt giữ bà.

Quyết định trên có thể phần nào xuất phát từ sự nổi tiếng của nữ tác giả Harry Potter. Rowling đã bắt tay vào chiến dịch chống lại "trans-correctness (tạm dịch: hành xử đúng đắn với người chuyển giới)" với tư cách một phụ nữ và một nhà văn, người cho biết mình đã "co rúm lại trước những cụm từ trung lập về giới tính kiểu như "người có âm đạo", khiến bà bị gọi là người bài chuyển giới (transphobia).

Những nhà hoạt động về bản dạng giới đều biết cuộc chiến của bà Rowling chống lại nhà báo chuyển giới, nhân vật truyền hình thực tế Anh India Willoughby.

Hồi đầu tháng 3 vừa rồi, India Willoughby đã báo cảnh sát về việc J. K. Rowling "gán sai giới tính" của cô. Nhân vật này nói: "Về mặt pháp lý, tôi là phụ nữ. Cô ấy biết tôi là phụ nữ mà lại cố tình gọi tôi là đàn ông. Cô ấy đã tweet điều đó tới 14 triệu người theo dõi".

Vụ kiện này vẫn đang được phân xử trong khi tạp chí Rolling Stone gọi J.K. Rowling là "một trong những người kỳ thị chuyển giới làm việc chăm chỉ nhất trên mạng", đề cập đến cuốn tiểu thuyết năm 2022 của Rowling The Ink Black Heart, trong đó một nhân vật bị bức hại vì bài chuyển giới.

Từ điển Cambridge định nghĩa từ "gán sai giới tính" (misgendering) là "sử dụng sai đại từ hoặc các từ chỉ giới tính khác khi đề cập đến hoặc nói chuyện với ai đó, đặc biệt là người chuyển giới (người có giới tính không phù hợp với cơ thể họ sinh ra)".

Nếu bạn không nổi tiếng như J.K. Rowling thì rõ ràng để bảo vệ mình khỏi mọi rắc rối có thể trong thời buổi trans-correctness này, không còn cách nào khác là phải hết sức thận trọng với… đại từ nhân xưng!■