Phục hưng tinh thần trách nhiệm

TTCT - Thế là đến hồi kết thúc có hậu của một cuộc đời, khi con người sống cuộc đời đó đã từng thốt lên: “Tôi đã vào vai của ba vị thủ lĩnh, ba vị thánh và hai thiên tài - điều đó đã là quá đủ”. Charlton Heston còn làm được một điều tuyệt vời hơn: ông đã sống với mọi vai diễn bằng tinh thần trách nhiệm trong suốt cuộc đời...

Tối thứ bảy ngày 5-4 vừa qua, Bill Powers - một người bạn thân và là đại diện thay mặt gia đình Heston - công bố cuộc xuất hành lần thứ hai của con người đã từng nhập vai tiên tri Moses giúp dân Do Thái thoát khỏi kiếp nô lệ Ai Cập, vượt qua biển Đỏ và tiến vào miền đất hứa trong bộ phim kinh điển The ten commandments (Mười điều răn) năm 1956.

Trước đó vào năm 2002, trong một khoảnh khắc đáng nhớ khi tiết lộ mình đang chịu đựng những dấu hiệu đầu tiên của căn bệnh Alzheimer (bệnh mất trí nhớ), diễn viên có “gương mặt thuộc về một thế kỷ khác” này đã tiếc nuối: “Đối với một diễn viên, không có mất mát nào lớn hơn là đánh mất khán giả của mình. Tôi có thể chia đôi nước biển Đỏ, nhưng không thể lìa xa các bạn...”.

Di sản cuối cùng mà Chuck (tên gọi thân thương của Charlton Heston) để lại lớn hơn bất cứ vai diễn nào mà ông từng đóng: đó là một con người TỐT - con người PHỤC HƯNG tinh thần trách nhiệm và có lương tâm, nhờ tình yêu say mê văn hóa và nền nghệ thuật thứ bảy - điều rất hiếm thấy ở một Hollywood đầy hào nhoáng và kiêu ngạo. 

Mỗi tác phẩm điện ảnh do ông thủ vai chính làm khán giả có cơ hội “tỉnh thức” và trải nghiệm sự “tái sinh” của nhân vật trong chính cuộc đời mình.

Ắt hẳn Charlton Heston luôn nhớ về các nhân vật mà ông thủ vai một cách trân trọng nhất, vì ngay trong lúc diễn xuất ông đã thể hiện tinh thần này. Những nhân vật Elcid (trong Elcid - 1961), Michelangelo (trong The agony and the ecstasy - 1965), Marc Antony (trong Julius Caesar - 1970), Hồng y Richelieu (trong The three musketeers - 1973) làm lớp khán giả thuộc thế hệ nay ngoài 60 vẫn còn lưu luyến không thôi.

Còn nhớ cảnh Edward G. Robinson (vai Dathan - tên quan tay sai Ai Cập) phản đối trong The ten commandments: “Chúng ta sẽ không tuân theo các điều răn của ngươi! Chúng ta là người tự do!”. Charlton Heston (đóng vai Moses) cao giọng đáp lại không khác gì một nhà lập pháp: “Không có bất cứ tự do nào nếu thiếu lề luật!”.

Ben Hur (1959) là vai diễn thành công nhất của Charlton trong bộ phim dựa trên tác phẩm kinh điển cùng tên của Lew Wallace. Câu chuyện về tình bạn giữa chàng hoàng tử người Do Thái Judah Ben Hur và người bạn thân Messala đã biến thành hận thù vì chính kiến và lòng ái quốc, khiến Judah bị đày đi làm nô lệ trên hạm đội của quân viễn chinh Rome. 

Khi quay về trả thù Messala, Judah đã nhận ra lòng hận thù không thể xóa được sự hụt hẫng và đau khổ trong lòng anh (khi mẹ và em gái của Judah bị bệnh phong hủi - một căn bệnh bị xã hội Do Thái sợ hãi và ruồng bỏ). Chỉ có tình yêu và sự tha thứ mới làm Judah quay trở về nhà.

“Đây là cương lĩnh cuộc đời tôi. Không có loại súng tốt. Cũng không có loại súng xấu. Một khẩu súng trong tay người xấu sẽ biến thành thứ công cụ xấu. Mọi khẩu súng nằm trong tay người tốt sẽ không đe dọa bất cứ ai, ngoại trừ những kẻ xấu”.

Có lẽ những năm tháng đi bên cạnh mục sư Martin Luther King càng làm Chuck thấm sâu hơn ý nghĩa của tính nhân bản trong quyết định chọn lựa theo lương tâm của con người. Sau những trách nhiệm trên màn bạc, ông còn là một nhà lãnh đạo cho phong trào đòi quyền bình đẳng cho người da đen.

Và khi nằm xuống, Charlton Heston còn hoàn thành một vai diễn lớn hơn hết tất cả - đối với gia đình và những người ông yêu quí. Họ đã bày tỏ niềm thương tiếc và kính trọng con người thân thương nhất của họ như sau:

“Xin gửi đến những người bạn thân thương, các cộng sự và người hâm mộ,

Chúng tôi vô cùng trân trọng lời cầu nguyện của các bạn dành cho người cha, người chồng và người ông của chúng tôi. Tên của Charlton Heston đã được cả thế giới xem như lớn hơn cả cuộc đời mình. 

Các bạn thường biết đến ông ấy qua hàm răng nổi bật, đôi vai rộng và giọng nói âm vang, và dĩ nhiên còn qua cả những vai diễn mà ông ấy đóng nữa chứ. Ông ấy đã nhập mỗi vai diễn của mình với niềm đam mê, luôn tìm cách thể hiện sự hăng hái và trọn vẹn.

Còn chúng tôi biết đến ông ấy như một người chồng đầy yêu thương, một người cha tử tế và hết lòng, một người ông dịu dàng và luôn thích hài hước. 

Đây quả là những vai diễn vĩ đại mà ông ấy đã thực hiện được, bằng niềm tin, lòng can đảm và phẩm giá lớn lao. Ông ấy đã yêu thương nhiều và cũng được thương yêu rất nhiều.

Chưa ai có được một cuộc đời tràn đầy hơn ông ấy. Chưa ai cho đi nhiều hơn ông ấy, cho gia đình, sự nghiệp và tổ quốc...”.

Có lẽ vì thế mà gương mặt của Charlton Heston luôn toát ra vẻ cổ kính, thiêng liêng và cao cả.