Vịnh Nha Trang: Đổi di sản lấy phù hoa?

Phóng to

Ý tưởng này lập tức được UBND tỉnh Khánh Hòa hoan nghênh và đề nghị chủ đầu tư khẩn trương thuê tư vấn lập dự án (thông báo số 388/TB-UBND, ngày 12-9-2008).

Dự án du lịch sinh thái (?) của RAAS

Theo phác thảo dự án, khu du lịch gồm sáu vị trí:

+ Đảo Hòn Tre: 5 vị trí (đầm Bấy, bãi Tre, bãi Rạn, vũng Ngán, mũi Xà Cừ), tổng diện tích 388ha đảo và 375ha mặt nước.

+ Ven đại lộ Nguyễn Tất Thành (từ miếu Cậu đến bắc bãi Dong): 90ha.

+ Tổng vốn đầu tư: 470 tỉ đồng, thời gian hoạt động: 70 năm. Ngành nghề kinh doanh: du lịch, bất động sản, quảng cáo và phim ảnh, tổ chức sự kiện, giải trí và thể thao...

+ Các hạng mục xây dựng chính: khu resort và spa dưới nước 388ha, 2.000 phòng villa (cả bungalow dưới nước), làng HHTG 195 căn nhà, bốn nhà hát và sân khấu (có sân khấu 7.000 chỗ), quảng trường 5.000-10.000 chỗ, 20 nhà hàng hải sản (gồm hai nhà hàng nổi 1.000 chỗ), câu lạc bộ dưới nước 20-30ha, 12 bãi tắm với 300ha, sân golf, trung tâm mua sắm 50-100 cửa hàng, đại lộ HHTG với màn hình dài 1 dặm, khu mua sắm dành cho HHTG 30ha...

Bảo tồn biển cũng “thịt”?

Nhờ thiên nhiên ưu đãi, vịnh Nha Trang sở hữu nguồn tài nguyên đa dạng sinh học biển vô giá. Những rạn san hô tuyệt đẹp với khoảng 350 loài san hô cứng tạo rạn - cái nôi cho hơn 220 loài cá rạn san hô, hàng chục loài tôm, cua, ghẹ, ốc, mực... cư ngụ, sinh sôi. Năm 2001, khu bảo tồn biển Hòn Mun (nay là khu bảo tồn biển Nha Trang với diện tích 160km2) được thành lập dưới sự bảo trợ của Quỹ Môi trường toàn cầu, Chính phủ Đan Mạch, Tổ chức Bảo vệ thiên nhiên thế giới (IUCN) và ngân sách VN.

Theo kỹ sư Trương Kỉnh - giám đốc khu bảo tồn, bảy năm qua nhờ khoanh vùng bảo vệ, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, tạo điều kiện phát triển nghề phụ cho cư dân, quy định nơi neo tàu du lịch, trồng rừng ngập mặn và cỏ biển, trồng cấy san hô, thả sinh vật biển tái tạo nguồn lợi... của khu bảo tồn cùng Viện Hải dương học, môi trường sinh thái vịnh đang phục hồi rõ rệt. Đặc biệt tại bãi Tre, rùa biển đã quay lại đẻ trứng. Kết quả khảo sát năm 2007 của Viện Hải dương học ghi nhận nhờ các hoạt động bảo tồn biển, san hô ở vịnh Nha Trang đang hồi phục với tốc độ 3%/năm. Nhờ đó, các hoạt động du lịch như lặn biển, du ngoạn xem san hô, cá cảnh biển bằng tàu đáy kính ở Hòn Mun... ngày càng thu hút du khách.

Nhiều ngư dân ở đây cho biết họ đã có thể kiếm sống khá dễ dàng ngay trong vịnh, không phải đi xa mới có cá tôm như trước. Thế nhưng vùng sinh thái đa dạng và quý giá này đang đứng trước nguy cơ bị hủy diệt hoàn toàn khi “đại công trường” “thế giới biển” (khu trung tâm) của RAAS triển khai.

Theo các chuyên gia của Viện Hải dương học, san hô và cỏ biển chỉ có thể tồn tại và phát triển trong môi trường nước biển thật trong sạch. Vì vậy, “đại công trường” đào non khoét biển của RAAS và chất thải của quần thể du lịch, với sức chứa 5.000 khách lưu trú và hàng nghìn khách tham quan vãng lai mỗi ngày chắc chắn sẽ đe dọa nghiêm trọng môi trường sinh thái biển nơi đây.

Phớt lờ Luật di sản văn hóa?

Sau khi trở thành thành viên thứ 29 của Câu lạc bộ các vịnh đẹp nhất thế giới (năm 2002), vịnh Nha Trang còn được xếp hạng danh thắng quốc gia (tháng 3-2005), được Luật di sản văn hóa bảo hộ. Trong bản đồ xác định ranh giới kèm theo quyết định công nhận danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang, vùng bảo vệ 1 (vùng lõi) của danh thắng rộng 249,65km2, ôm trọn đảo Hòn Tre và 90ha duyên hải dọc đại lộ Nguyễn Tất Thành. Luật di sản văn hóa (điểm a, khoản 1, điều 32) khẳng định: “Khu vực bảo vệ 1 gồm di tích và vùng được xác định là yếu tố gốc cấu thành di tích phải được bảo vệ nguyên trạng”.

Rõ ràng việc cho đào xới, xây dựng với quy mô lớn như dự án của RAAS trong khu vực bảo vệ 1 của danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang cũng đồng nghĩa với việc coi Luật di sản văn hóa không hề tồn tại!

Trên sơ đồ tổng thể của dự án, toàn bộ đảo Hòn Tre (trừ góc phía tây do Vinpearl đã chiếm cứ) cùng vùng nước tiếp giáp đều sẽ là lãnh thổ, lãnh hải của RAAS. Chỉ với một dự án 470 tỉ đồng vốn đầu tư, RAAS đã ôm trọn 853ha còn lại của vịnh Nha Trang (suất đầu tư 0,55 tỉ đồng/ha).

Cụ thể, mặt bắc Hòn Tre, trừ góc tây bắc của Vinpearl, dự án của RAAS bao chiếm hết phần còn lại với ba khu nối tiếp nhau: bãi Rạn (42ha đất, 30ha mặt nước), mũi Xà Cừ (26ha đất và 20ha mặt nước) và bãi Tre (80ha đất và 150ha mặt nước). Mặt nam ngoài khu trung tâm ở đầm Bấy (183ha đất và 145ha mặt nước), RAAS “xơi” nốt phần còn lại là khu vực vũng Ngán (57ha đất và 30ha mặt nước).

Rõ ràng với suất đầu tư chỉ 0,55 tỉ đồng/ha, ý đồ bao chiếm đất và mặt biển của RAAS đã bộc lộ quá lộ liễu (cần biết rằng quy định hiện hành của Khánh Hòa về suất đầu tư tối thiểu trong khu quy hoạch du lịch bãi Dài là 25 tỉ đồng/ha).

Có cần dự án RAAS?

Lấy cớ đón cuộc thi HHTG 2010, RAAS xin dự án khu du lịch “sinh thái” mênh mông này. Tuy nhiên, với cơ sở vật chất như Nha Trang hiện có, liệu có cần thiết phát sinh dự án của RAAS? Tháng 7-2008, cuộc thi Hoa hậu hoàn vũ 2008 đã được tổ chức ở Nha Trang với sân khấu 8.000 ghế được xây dựng ở Diamond Bay Resort. Sau Hoa hậu hoàn vũ 2008, công trình này “đắp chiếu”. Thực tế, Hoa hậu hoàn vũ 2008 không thu hút thêm du khách. Suốt ba tuần thi, đa số khách sạn vẫn còn nhiều phòng trống, mặc dù mùa hè.

Với lý lẽ Nha Trang cần được tăng cường cơ sở vật chất, hạ tầng du lịch, RAAS đề xuất dự án. Xin hoan nghênh! 4.800ha ở khu quy hoạch du lịch bãi Dài ở huyện Cam Lâm vẫn đang là đất trống (kể cả 2.150ha giai đoạn 1, vì sao Khánh Hòa không hướng dẫn RAAS đầu tư vào bãi Dài? Khu này nằm ngoài di sản, danh thắng, ngoài khu bảo tồn, nếu dự án của RAAS ở đây, du khách tiếp cận thuận lợi hơn nhiều (có thể đến bằng đường bộ lẫn đường thủy, lại liền kề sân bay Cam Ranh) so với ở Hòn Tre.

Lựa chọn lợi ích nào?

Vịnh Nha Trang là báu vật tạo hóa ban tặng không chỉ cho VN. Tài nguyên vô giá đa dạng sinh học biển, cảnh quan thiên nhiên của vịnh cần phải được giữ gìn, bảo vệ nghiêm ngặt cho các thế hệ mai sau. Trong tương lai (nếu Luật di sản văn hóa được sửa đổi), để phát huy tiềm năng du lịch của vịnh Nha Trang, có thể cho phép hình thành các cơ sở lưu trú sinh thái yên tĩnh trên các đảo trong vịnh, theo hướng kiến trúc gọn nhẹ, hạn chế thấp nhất việc đào xới, san ủi, chặt cây, kiểm soát chặt chẽ chất thải (như mô hình resort Hideaway ở Ninh Vân, huyện Ninh Hòa chẳng hạn).

Danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang và khu bảo tồn biển Nha Trang đang đặt ra câu hỏi: chọn lợi ích to lớn và bền vững của cả cộng đồng nhờ bảo vệ, khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên hay lợi ích của RAAS cùng phù hoa của một cuộc thi HHTG 2010?