Xem Quang Liêm, người Việt chạnh lòng

Trong làng cầu lông, BWF World Tour Finals (ra đời từ năm 2018) sánh ngang với Olympic về mức độ danh giá, được xem là "chung kết năm", là danh hiệu cao quý nhất trong năm mà những tay vợt mạnh nhất thế giới hướng đến.

Phong trào chẳng kém ai, đỉnh cao lại kém người

Giải đấu này quy tụ 8 tay vợt và 8 cặp tay vợt mạnh nhất, thành tích tốt nhất trong năm để tham dự từng nội dung trong tổng số 5 nội dung phổ biến của cầu lông là đơn nam, đơn nữ, đôi nam, đôi nữ và đôi nam nữ. Tức tổng số VĐV dự giải là 64 VĐV.

Để tăng tính lan tỏa, BWF đặt ra một quy tắc - mỗi quốc gia chỉ được có tối đa 2 tay vợt và 2 cặp tay vợt ở từng nội dung. Vì lý do này, Trung Quốc đã mất Chen Yufei - người từng giành HCV Olympic, nhưng dần sa sút trong năm nay. Nếu chỉ tính top 8 đơn nữ của năm, Chen vẫn nằm trong nhóm này, nhưng cô bị loại vì có 2 tay vợt Trung Quốc mạnh hơn là Wang Zhiyi và Han Yue.

Nhìn chung, cũng chỉ mỗi Trung Quốc là chịu thiệt đôi chút vì quy định này. Họ có tổng cộng 14 tay vợt dự World Tour Finals, gần như đạt mức tối đa (16 VĐV) cho mỗi quốc gia. Đây là điều dễ hiểu với sức mạnh thể thao vượt trội của quốc gia đông dân nhất nhì thế giới, và lại rất đam mê cầu lông.

Điều đáng nể là các quốc gia Đông Nam Á lại bám đuổi Trung Quốc ở mức độ "phủ sóng" World Tour Finals. Cụ thể, Malaysia góp 10 tay vợt, Indonesia có 8 người, và Thái Lan cũng có đến 5 cái tên. Hàn Quốc (7 người) và Nhật Bản (9 người) dù cũng rất mạnh, rất mê cầu lông nhưng cũng không thể vượt trội so với Đông Nam Á.

Vậy còn… Việt Nam? Rất tiếc. Chưa từng có tay vợt Việt Nam nào góp mặt ở đấu trường này, khi World Tour Finals ra đời, Tiến Minh đã luống tuổi, và Thùy Linh chưa bao giờ chạm đến đẳng cấp top 10 thế giới - thước đo cần thiết để góp mặt ở giải đấu chung kết năm.

Đây thực sự là điều đáng buồn với thể thao Việt Nam, và khiến người Việt không khỏi chạnh lòng. 

Không có con số thống kê cụ thể về lượng người chơi cầu lông ở Việt Nam, nhưng đây luôn được xem là môn thể thao "quốc dân", cực kỳ phổ biến với trẻ em, học sinh, người dân thành thị, và hầu hết người Việt Nam hẳn cũng từng ít nhất một lần thử cầm đến cây vợt đánh cầu. 

Chỉ tính riêng ở Sài Gòn, hàng trăm sân cầu lông trong khu vực nội thành luôn kín đặc từ sau giờ tan tầm, cho thấy lượng người chơi môn thể thao này tại Việt Nam có thể dễ dàng lên đến con số hàng triệu.

Ở Việt Nam, bóng đá luôn là môn thể thao vua, còn cầu lông là môn gần gũi nhất, được tiếp cận bởi đa dạng đối tượng nhất. Nhưng rồi Việt Nam lại hoàn toàn bị bỏ xa ở sân chơi đỉnh cao. Hơn một thập niên qua, Thái Lan, Indonesia và Malaysia luôn cạnh tranh quyết liệt trong tốp đầu thế giới mọi nội dung, từ đánh đơn cho đến đánh đôi.

Ở thời điểm hiện tại, Thái Lan có Kunlavut Vitidsarn, người đủ sức vào chung kết đơn nam mọi giải đấu (anh thậm chí giành vé đến World Tour Finals sớm nhất). Indonesia có Putra Wardani tiến bộ thần tốc ở tuổi ngoài 20, hứa hẹn sẽ cạnh tranh top 1 thế giới trong vài năm tới. Và ở các nội dung đánh đôi, Malaysia hoàn toàn có thể vô địch thế giới.

Tiếc cho Lê Quang Liêm

Cầu lông chỉ là một trong số gần chục môn thể thao được đóng mác "nhà nghề", và hàng chục môn truyền thống của Olympic, nhưng đã phần nào phản ánh khả năng vươn đến đỉnh cao của các nền thể thao. 

Không chỉ vậy, chính những cuộc chơi thế giới tạo nên giá trị ở nhiều góc độ như truyền thông, hình ảnh, quảng cáo… Hầu hết các trang báo thể thao của Thái Lan, Indonesia và Malaysia đều lập hẳn một chuyên mục riêng để đưa tin tức về cầu lông - sân chơi mà họ sánh ngang với những cường quốc.

Và đâu chỉ có cầu lông. Thái Lan và Indonesia đạt đẳng cấp thế giới ở môn cử tạ - một môn Olympic. Singapore lại có nhiều ngôi sao ở môn bơi lội. Philippines cực kỳ xuất sắc ở các môn võ đài, thể dục dụng cụ, bóng rổ… Và ở bóng chuyền, cả Thái Lan lẫn Philippines đều đã tỏa sáng ở sân chơi thế giới.

Từ thể thao nhà nghề cho đến thể thao nghiệp dư (hệ thống Olympic), rất nhiều nước Đông Nam Á cho thấy khả năng vươn đến tầm đẳng cấp thế giới, tạo nên bầu không khí cổ vũ thể thao vô cùng sôi nổi.

Vậy còn Việt Nam? Vài tuần trước, người hâm mộ Việt tận hưởng cảm giác hiếm hoi này khi Lê Quang Liêm chơi tưng bừng ở World Cup cờ vua 2025, và lọt vào đến vòng 5 (vòng 1/8) của giải. Từng có thời điểm, Lê Quang Liêm được dự đoán sẽ vào top 3 thế giới, qua đó giành một vé vào Giải cờ tuyển chọn, tranh đấu để vươn lên vị trí "vua cờ".

Hai tuần lễ thi đấu World Cup của Lê Quang Liêm thực sự khiến người hâm mộ Việt Nam được trải nghiệm những cảm xúc đáng nhớ. Khi lần lượt những hạt giống mạnh nhất bị loại, kỳ thủ 34 tuổi mang đến hy vọng cực lớn cho thể thao Việt Nam về một cơ hội "vô địch World Cup", trong sân chơi của một môn thể thao đại chúng lẫn nhà nghề.

Không chỉ vậy, Lê Quang Liêm còn có những màn trình diễn đầy cảm xúc. Trong trận đấu ở vòng 1/8 trước kỳ thủ người Đức Alexander Donchenko, Quang Liêm 3 lần rơi vào thế phải rượt đuổi đầy nghẹt thở, nhưng rồi điềm tĩnh gỡ hòa khi phải cầm quân đen (đi sau) ở thế khó. Làng cờ vua nhận định đó là khoảnh khắc ngôi sao, xứng đáng với đẳng cấp hàng đầu thế giới của Lê Quang Liêm.

ChessTV đăng tải một bài bình luận sâu đáng chú ý về Lê Quang Liêm ở giải, với nhận định: "Lê Quang Liêm chịu nhiều bất công trong làng cờ". Vì sao? Theo ChessTV, kỳ thủ người Việt Nam chịu thiệt thòi, kém yếu tố truyền thông, dẫn đến việc bị "ngó lơ" ở các giải đấu lớn. Ví dụ điển hình là Magnus Carlsen đã không mời Lê Quang Liêm dự nhóm giải Freestyle Grand Slam đình đám do anh tổ chức.

Tính cách trầm lặng, lối chơi cẩn trọng quá mức, và việc đến từ một nền thể thao thiếu sức mạnh, thiếu sự đầu tư là những lý do được ChessTV nêu ra. Bài bình luận này nhanh chóng được lan truyền trong cộng đồng thể thao, với thái độ tán đồng từ người hâm mộ Việt Nam.

Ở tuổi 34, Lê Quang Liêm xem như đã đi đến cùng của giới hạn. Anh được ChessTV nhận định là "có khả năng thắng mọi đối thủ, bao gồm cả những đương kim vua cờ", nhưng rồi sự nghiệp vẫn chỉ dừng bước ở top 20 thế giới, thiếu đi những khoảnh khắc để đời như Đinh Lập Nhân - kỳ thủ Trung Quốc thua nhiều hơn thắng khi đối đầu Quang Liêm, nhưng lại có lúc lên ngôi vua cờ.

Và sau vài năm nữa, khi phong độ của Lê Quang Liêm qua đi, người hâm mộ thể thao Việt Nam phải đối mặt một sự thật rằng: thể thao nước nhà không còn bất kỳ VĐV nào đạt đến đẳng cấp thế giới ở các môn thể thao đại chúng nữa.■