Xóm Cát ăn tết nhớ rừng

TTCT - Tết ở thôn Xóm Cát, An Hải, huyện Tuy An, Phú Yên lâu nay vẫn bình dị, người dân trong thôn đi chúc tết trên bờ ruộng cong vênh. Năm nay người dân bước ra khỏi nhà là “đụng” cát, vì thế đi thăm chúc tết ai cũng bàn luận sôi nổi công việc bảo vệ rừng ngăn lũ cát.

Phóng to

“Lũ cát” chưa từng thấy gần 100 năm qua tràn về thôn Xóm Cát hồi tháng 11-2010 - Ảnh: Mạnh Hoài Nam

Chợ thôn Xóm Cát có vài túp lều đơn sơ vốn cao không quá đầu người, sau đợt lũ cát lịch sử ùa về hồi tháng 11-2010 “nâng cấp” thêm mặt nền làm lều chợ thêm thấp bé. Chợ đầu năm, ngồi trên cát nóng rang, tiểu thương vẫn kiên trì bày bán đủ mặt hàng. Khu vực dân cư hẻo lánh, lũ cát gây sạt lở đường, đi lại khó khăn, người dân tự sắm cho mình cái tết riêng.

Tết, “hâm nóng” chuyện bảo vệ rừng

Lũ cát xuất hiện ở thôn Xóm Cát là một hiện tượng thiên nhiên quá bất ngờ vì 100 năm qua chưa từng thấy. Nước chảy mang theo cát vàng, cát từ phía sau hè xóm nhà ùa đến ngày một cao dần, sau một tuần sân vườn của hàng trăm ngôi nhà trong thôn bị cát bồi lấp. Móng nhà sau lũ cát mỗi ngày một sâu.

“Đón Tết Tân Mão, địa phương đã hỗ trợ thôn Xóm Cát gần 250 suất quà, xây dựng cổng chào thôn văn hóa và 2,5km đường bêtông. Đồng thời vận động nhân dân, lực lượng thanh niên xung kích nạo vét cát bồi lấp trên các tuyến giao thông vào xóm để nhân dân vui xuân đón tết”.

Chống chọi với lũ cát, ông Nguyễn Văn Nghị ở thôn Xóm Cát tận dụng mấy miếng ván cũ, bạt lót và che chắn xung quanh nền nhà để tránh bị moi sập nhà. Cát vẫn ùa về, hết vật dụng che chắn. Ông Nghị nói: “Năm nay có khác lạ, bước ra khỏi nhà đi chơi tết là “đụng” cát, cát trải dài từ đầu thôn đến cuối thôn. Trước đây tết sân vườn nhà nào cũng trồng lảnh rau, ngò cải, hành tỏi. Năm nay thiếu đất nên mất mùa rau xanh”.

Phiên chợ Xóm Cát họp đầu năm mới nhìn quanh đi quẩn lại cũng chỉ mấy người quen trong thôn. Ở vùng hẻo lánh quanh năm suốt tháng không có khách vãng lai nào “lọt” đến, tuy nhiên chợ ở đây bày bán đủ mặt hàng. Bà Nguyễn Thị Bảy - một người dân, vừa là tiểu thương ở chợ - nói: “Bà con đi chợ đầu năm tranh thủ về còn đi làm đồng, 7 giờ đã tan. Lều chợ coi đơn sơ vậy chứ ở đây bán không thiếu thứ gì”.

Tết năm nay, đi thăm chúc tết ai cũng bàn luận sôi nổi việc bảo vệ rừng. Nhiều người dân ở đây cho biết phía sau xóm nhà là núi Ba Biền, Đá Đen - nơi “phun” ra lũ cát bất ngờ. Trước đây cây dương, bạch đàn cao chót vót nhưng người dân trong thôn lén chặt dần chặt mòn, không còn rễ cây bám cát nên gây ra lũ cát lạ như vậy. “Tết theo phong tục rủ nhau đi chúc tết từng nhà. Chén trà, ly rượu đầu năm “hâm nóng” lại chuyện bảo vệ rừng ai cũng đều nhất trí” - anh Nguyễn Văn Đen nói.

Hơn 50 ngôi mộ trong thôn cũng bị cát bồi lấp. Gần tết vào ngày tảo mộ ông bà, nhiều họ hàng đã đi trước một bước bàn chuyện bảo vệ rừng. Dòng họ góp ý, sau đó cả xóm đồng ý. Ông Bùi Văn Nghi cho hay: “Rừng đó thời xưa ông bà có công trồng, nay mình phải ra sức giữ, trước mắt là ngăn lũ cát”. Trưởng thôn Xóm Cát Nguyễn Kim Tâm cho biết: “Do điều kiện chưa có trụ sở nên thôn mượn sân trường tiểu học chúc tết sáng mồng 1 tết. Buổi gặp mặt đầu năm mới thông qua quy ước trồng rừng và bảo vệ rừng, bà con nhất trí 100%. Người dân trong thôn đã chuẩn bị hàng ngàn cây dương con, thời gian tới trồng giặm, trồng xen để phủ xanh rừng dương”.

Phóng to

Người dân đi chơi tết trên con đường bêtông vừa được đầu tư xây dựng

Hoa trên cát

Xóm Mới thuộc thôn Xóm Cát nằm tách biệt ở bên kia cánh đồng trên khu đồi dương. Tết đến người dân Xóm Mới qua Xóm Cát chúc tết đi trên bờ ruộng cong vênh. Xóm Mới là vùng đất của những người cao tuổi sinh sống từ ngày thống nhất đất nước đến giờ. Ông Trần Văn Lai (72 tuổi) ở Xóm Mới cho biết: “Hơn 35 năm qua, năm nào tôi cũng đi chúc tết bà con bên Xóm Cát. Có năm gặp trời mưa bờ ruộng nhão nhoẹt tôi phải xắn quần xách dép, gần đến xóm nhà tôi tạt nước ruộng rửa chân rồi ghé nhà bà con chúc tết”.

Đường đi lại khó khăn nên con cái ở Xóm Mới lớn lên dựng vợ gả chồng tìm cách cất nhà ở riêng bên Xóm Cát. Tết con cháu hiếu thảo về mừng tuổi ông bà. Ông Trần Văn Tám ở Xóm Mới cho biết: “Tết con cháu về cười nói hớn hở, đứa nào có gia đình đều làm ăn phát đạt, tuổi già cũng vui lây”.

Năm nay đường vào Xóm Cát bị đợt lũ vừa qua gây sạt lở, đi lại càng khó khăn hơn, những người cao tuổi ở đây sắm cho mình một cái tết riêng. “Tết năm nay mười nhà như chục đều có gà vịt nuôi sẵn trong nhà để khách ở xa về có món đãi. Gà thả vườn ai cũng khen ngon. Tết “thủ” trong nhà nước mắm, bột ngọt là đủ” - bà Nguyễn Thị Sa, vợ ông Tám, nói. Bà Trần Thị Nhịn, năm nay 76 tuổi, cố moi cát trồng hàng bông vạn thọ. “Tết, tuổi già không đi đâu xa, sắm bông vạn thọ đỏ rực trong nhà cho ra không gian ba ngày tết” - bà Nhịn cho biết.

Phóng to

Chợ đầu năm mới ở thôn Xóm Cát đơn sơ nhưng bày bán đủ mặt hàng - Ảnh: Mạnh Hoài Nam