Bất hòa quanh chuyện chung cư cho thuê ngắn hạn

Cả Luật Nhà ở hiện hành và dự thảo luật đang được lấy ý kiến đều nghiêm cấm sử dụng căn hộ chung cư cho mục đích không phải để ở, tức không cho phép dùng căn hộ chung cư cho thuê ngắn hạn như cơ sở lưu trú du lịch.

Nhưng đã từ nhiều năm nay, dịch vụ cho thuê căn hộ chung cư hoặc cho thuê phòng chung cư lưu trú ngắn hạn đã diễn ra rất phổ biến tại TP.HCM, nhất là các chung cư ở quận trung tâm như quận 4, 5, 7, Phú Nhuận, Bình Thạnh. Có nơi chủ nhà tự đứng ra tổ chức cho thuê nhưng phần lớn là người thuê lại căn hộ chung cư để làm dịch vụ này. Khách thuê và người cho thuê chủ yếu liên hệ với nhau qua mạng.

Những rắc rối phát sinh từ đấy cũng không ít, tranh cãi, bức xúc của các cư dân với khách lưu trú ngắn hạn diễn ra ở hầu khắp mọi nơi. Thậm chí một số nơi còn đưa vấn đề này ra hội nghị nhà chung cư với mong muốn cấm tiệt. Nhưng không mấy vụ việc được giải quyết rốt ráo, nhất là khi bỏ phiếu trưng cầu, bởi có nơi, số lượng căn hộ có hoạt động cho thuê ngắn hạn và căn hộ khác có tỉ lệ ngang nhau.

Chung cư như khách sạn

Cư dân tại chung cư S trên đường Bến Vân Đồn (quận 4) phản ánh chung cư này hiện có đến 65% số căn hộ cho thuê, phần lớn là kinh doanh cho thuê ngắn ngày. Nhóm cho thuê ngắn hạn trong chung cư cử nhân viên trực ở khu vực tiếp tân của chung cư đón khách. Thời điểm nào trong ngày cũng có khách thuê phòng đến và đi.

Cuối tuần, chung cư này như một khách sạn khi có nhiều nhóm khách ra vào liên tục. Có chủ nhà chỉ liên lạc với khách qua mạng, để thẻ ra vào căn hộ ở hộp thư, khách tự động đến hộp thư lấy rồi lên căn hộ như cư dân.

"Cuối tuần, khu hồ bơi, phòng tập gym của chung cư rất đông, toàn người lạ khiến cư dân sử dụng các tiện ích do mình đóng tiền vận hành mà không thoải mái. Đã vậy, tiền điện thang máy, chi phí vệ sinh hồ bơi những tháng gần đây tăng vọt", một người dân tại chung cư S cho biết.

Từ tháng 6 đến tháng 8-2023, cư dân, ban quản trị và ban quản lý chung cư S liên tục gửi đơn đến nhiều cơ quan nhà nước phản ánh về tình hình kinh doanh dịch vụ lưu trú ngắn ngày tại các căn hộ.

Ban quản trị chung cư S cho biết hiện các căn hộ và văn phòng để cho thuê dịch vụ lưu trú ngắn ngày ở chung cư ngày càng nhiều. Họ tổ chức với nhau thành các nhóm, hộ và tự đưa ra quy định cho hoạt động kinh doanh lưu trú ngắn ngày. Người thuê nhà phần lớn là khách du lịch người nước ngoài, khách vãng lai thuê nhà vài hôm.

Nhóm host (người thuê nhà để tổ chức cho thuê ngắn hạn) còn ra hội nghị nhà chung cư đòi hỏi quyền lợi cho khách thuê phòng ngắn hạn, kéo đông người đến văn phòng ban quản lý chung cư gây sức ép đòi bỏ những biện pháp kiểm soát an ninh của chung cư đối với khách thuê phòng.

Tương tự, tình trạng cho thuê căn hộ ngắn hạn cũng diễn ra rầm rộ tại một cụm chung cư cao cấp ở quận Bình Thạnh. Các host cũng từng gây áp lực đòi cho khách thuê phòng được sử dụng hồ bơi và các dịch vụ khác của cư dân…

Sau nhiều tranh cãi, tất cả đi tới thỏa hiệp: chủ các căn hộ chung cư vẫn được cho khách thuê phòng ngắn hạn nhưng khách thuê phải tuân thủ nội quy nhà chung cư. Các host được mời đến nghe phổ biến nội quy nhà chung cư thường xuyên, dán bảng nội quy trong các căn hộ cho thuê ngắn hạn.

Khách lưu trú không tuân thủ nội quy như hút thuốc nơi công cộng, làm ồn... thì bảo vệ và ban quản lý chung cư có mặt xử lý ngay. Căn hộ có khách lưu trú vi phạm nội quy nhà chung cư thì host sẽ bị xử phạt...

Có nên cấm?

Bộ Xây dựng từng có văn bản khẳng định việc chủ sở hữu nhà chung cư cho khách du lịch thuê nhà, phòng ngắn hạn như một cơ sở lưu trú du lịch là vi phạm quy định trong Luật Nhà ở. UBND phường 6, quận 4 (nơi chung cư S tọa lạc) cũng có văn bản khẳng định việc dùng căn hộ chung cư cho thuê ngắn hạn là sai.

UBND phường cho biết nếu hộ nào kinh doanh cho thuê phòng lưu trú mà không đăng ký kinh doanh sẽ bị phạt. Hơn nữa, nghị định 16 năm 2022 quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực xây dựng cũng xem hành vi sử dụng căn hộ chung cư vào mục đích "không phải để ở" sẽ bị phạt tiền từ 20 - 40 triệu đồng.

Vấn đề là cách hiểu về điều khoản cấm mục đích "không phải để ở" khá phong phú. Các chủ nhà cho thuê ngắn hạn coi việc cho khách thuê ngắn hạn để lưu trú chính là một hình thức "để ở" thông thường.

Bà Lan, chủ của 12 căn chung cư ở rải rác các quận trung tâm TP.HCM, cho biết gia đình bà chỉ ở một căn. "Tôi được quyền mua nhiều nhà để đầu tư, kinh doanh nên việc sử dụng nhà của mình để kinh doanh kiếm lợi nhuận cũng là quyền lợi hợp pháp, Nhà nước không thể cấm được. Hơn nữa, khách thuê của tôi chỉ để ở khi họ đi du lịch, công tác tại TP.HCM", bà Lan nói.

Về phía khách hàng, nhiều người cho biết họ thấy việc cho thuê chung cư theo ngày có nhiều thuận lợi. Chị Quỳnh Trang (ở Bình Thạnh) kể mỗi khi gia đình chị đến TP.HCM thăm, chị thuê nguyên căn hộ chung cư vài ngày để cha mẹ, anh chị và các cháu ở cho tiện, khách hoặc họ hàng thấy thoải mái, chủ nhà cũng không bị làm phiền.

Bạn bè của chị đều có nhà ở TP.HCM nhưng khi muốn tụ tập vào cuối tuần cũng thuê một căn hộ chung cư sử dụng để tránh làm phiền các gia đình. Giá thuê căn hộ theo ngày rẻ hơn khách sạn, lại tự do, yên tĩnh và có cảm giác ấm cúng như ở nhà.

Một cán bộ Sở Xây dựng TP.HCM cho hay sở cũng ghi nhận nhiều phản ánh của người dân về chuyện cho thuê căn hộ theo ngày, theo giờ trong chung cư và đã báo cáo đến UBND TP. Tuy nhiên, chính quyền chỉ dừng lại ở mức độ ghi nhận sự việc. Hiện tại, các cơ quan chức năng chỉ xử lý những người thuê chung cư, người ở chung cư vi phạm các quy định về lưu trú, môi trường, tiếng ồn, gây mất an ninh trật tự, sử dụng chất cấm…

Khi góp ý cho dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) lần này, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM đề xuất luật mới không cấm người dân sử dụng căn hộ chung cư để cho thuê ngắn hạn. Ông Lê Hoàng Châu, chủ tịch hiệp hội, cho rằng nên cho phép các hộ sử dụng căn hộ chung cư cho thuê ngắn hạn đăng ký kinh doanh, đóng thuế như hộ kinh doanh hoặc công ty.

"Đây cũng là nguồn thu nhập chính đáng của người dân khi có tài sản dư thừa ngoài nhu cầu sử dụng của gia đình. Duy trì hình thức này cũng là một cách thu hút du lịch vừa túi tiền của số đông. Bên cạnh đó, nếu cấm người dân cho thuê căn hộ ngắn hạn thì chi phí tuân thủ pháp luật rất lớn, không mang lại hiệu quả về quản lý và cả về kinh tế", ông Châu lập luận.

Luật sư Huỳnh Văn Nông (Đoàn luật sư TP.HCM) cũng đồng quan điểm cho rằng luật không nên cấm người dân cho thuê căn hộ ngắn hạn vì đó là nhu cầu chính đáng và hợp pháp được nhiều văn bản pháp luật công nhận. Tuy nhiên, theo ông Nông, phải lưu ý đó là chung cư, không phải là khách sạn, do vậy khách đến thuê phải tuân thủ nội quy nhà chung cư.

Quy định nên cho phép ban quản trị hoặc ban quản lý chung cư có quyền lập biên bản các hành vi vi phạm của người sống trong chung cư, có quyền đề nghị xử phạt hành chính đến cơ quan có thẩm quyền. Giao quyền xử phạt những hành vi vi phạm trong chung cư cho công an khu vực hoặc UBND cấp phường, quận để việc xử lý vi phạm nhanh, hiệu quả răn đe tức thì.■