Đừng cột nhau bằng quy định

ThS.BS Bùi Quang Đi (Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn) tự tay tháo dép cho một bệnh nhân lỡ mang dép khi nằm lên giường khám - Ảnh: Quang Định

 Theo bác sĩ Phan Thanh Hải - chủ tịch Hội Hành nghề y tư nhân TP.HCM, giám đốc Trung tâm chẩn đoán y khoa Medic, chuẩn hóa nghề bác sĩ và để họ được quyền hành nghề ở bất cứ nơi nào, chỗ nào, công hay tư trên lãnh thổ VN là lối ra cho vấn đề này.

Bác sĩ Hải nói: “Tôi đã làm việc 25 năm ở một cơ sở y tế tư nhân là Trung tâm Medic và có rất nhiều trăn trở về việc này. Theo xu thế phát triển, y tế tư nhân dần phát triển mạnh lên để gánh đỡ nhiều hơn cho y tế công, Nhà nước giảm dần gánh nặng ngân sách y tế, y tế công tập trung lo những vấn đề như phòng ngừa bệnh tật, môi trường, dịch bệnh...

Ở VN, y tế công vẫn giữ vai trò chủ đạo, dùng nguồn ngân sách nhà nước rất lớn nhưng phải trang trải rất nhiều việc, nên việc nào cũng không ra đâu vào đâu”. 

* Sự chuyển dịch nhân lực từ y tế công ra tư đã và vẫn đang diễn ra mạnh mẽ. Theo ông, sự chuyển dịch hiện nay nói lên điều gì?

- Sự chuyển dịch này là bình thường vì số lượng nhân lực của ngành y tế chỉ có bấy nhiêu. Các trường đại học y khoa đang tăng chỉ tiêu đào tạo bác sĩ, phần lớn số bác sĩ khi ra trường đều đi qua hệ thống y tế công, sau đó mới sang y tế tư.

Với y tế tư nhân, nhân lực là vấn đề cốt lõi để phát triển nên phải dựa vào y tế công mà chia sẻ nguồn nhân lực này. Tôi cho rằng đây là quy luật của sự phát triển. Nhưng bản chất sự chuyển dịch này đang thay đổi.

Nguyên nhân là các bác sĩ lại thích mô hình “hành nghề kép” hơn, coi đây là mô hình tốt nhất hiện tại vì vừa an toàn vừa hiệu quả kinh tế cao nên họ không tội gì rút chân khỏi hệ thống y tế công.

Đây cũng chính là vấn đề làm hệ thống tư không phát triển được vì không có nguồn nhân lực là những bác sĩ có năng lực, có kinh nghiệm. 

* Ông nghĩ sao trước ý kiến về cách quản lý và sử dụng bác sĩ giỏi ở bệnh viện công còn nặng “mối quan hệ”, biết lấy lòng sếp mới được cất nhắc. Người giỏi không có cơ hội thăng tiến, không được tạo điều kiện để cống hiến... khiến họ buộc phải rời bệnh viện? 

- Đúng vậy, có. Tôi từng làm 20 năm trong hệ thống y tế công lập, tôi hiểu điều đó vô cùng. Chỗ nào cũng có “luật” riêng của họ, hình thành từ ông giám đốc bệnh viện cho đến trưởng khoa và do cả những quy định bất cập của ngành y tế. 

Y tế tư thì ngược lại, phát triển tài năng nhưng lại vướng những quy định hiện hành về phương diện vĩ mô. Nhiều bác sĩ công nhảy ra y tế tư cứ tưởng là phát triển được nhưng thực tế không phải cứ nhảy qua là mọc cánh, phát triển. Thềm pháp lý đối với y tế tư vẫn còn bị bó buộc rất dữ, không phải kỹ thuật nào bệnh viện tư cũng được phép làm.

Đơn cử quy định phân tuyến kỹ thuật của Bộ Y tế làm cho bác sĩ bệnh viện huyện bó buộc vì có những kỹ thuật, thủ thuật không được làm. Bệnh viện tư cũng vậy, anh được xếp vào tuyến nào thì danh mục kỹ thuật chỉ được làm đến đó.

Muốn làm gì cũng phải xin, phải duyệt, phải chờ đợi thẩm định, không giống như một số quốc gia khác, nơi dựa theo những nguyên tắc đơn giản: bác sĩ là ai, đã được huấn luyện chưa, có văn bằng huấn luyện gì, tay nghề thế nào, bác sĩ này làm được kỹ thuật đó không, bệnh viện nơi bác sĩ làm việc có đảm bảo điều kiện an toàn cho bệnh nhân không.

Nếu bác sĩ làm sai, gây biến chứng cho bệnh nhân thì “xử” theo quy định. Thế thôi. Từ những nguyên tắc này, một bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật gan có quyền mổ gan cho bệnh nhân ở bất kỳ bệnh viện nào, miễn bệnh viện đó phải đảm bảo các phương tiện phẫu thuật, hồi sức...

Quy định của ta hiện nay là áp đặt, cái gì cũng xin cho và xin cho nên đẻ ra quá nhiều vấn đề. Muốn mổ ghép gan cho bệnh nhân phải chờ hội đồng ghép tạng trung ương đồng ý mới được làm. Cơ chế xin cho đó đã trói buộc cả hai hệ thống y tế công và tư phát triển. 

Bác sĩ Phan Thanh Hải - Ảnh: L.Th.h.

* Nếu bác sĩ giỏi bỏ ra ngoài vì có thu nhập cao, dẫn đến sự bất công bằng y tế là người giàu được hưởng dịch vụ tốt, được chăm sóc sức khỏe bởi bác sĩ giỏi, thì ở bệnh viện công sẽ ngược lại?

- Công bằng mà nói, người có tiền sẽ được hưởng những điều kiện tốt hơn. Nhưng ông giám đốc bệnh viện tư có thể là vì lợi nhuận, vì danh dự và sự phát triển bệnh viện của họ phải trả lương cao cho bác sĩ giỏi để kéo họ về bệnh viện mình cũng là chuyện sòng phẳng.

Để tránh chuyện mất công bằng này, tôi cho rằng Nhà nước phải có cơ chế để giữ nguồn nhân lực của mình chứ đừng “trói” họ. Phải để bác sĩ được hoạt động tự do ở cả y tế công và tư để họ phục vụ cả người giàu và người nghèo.

Tôi nghĩ một người bác sĩ có lương tâm sống không phải vì đồng tiền hoàn toàn. Bác sĩ đem công sức ra làm ở y tế tư để kiếm tiền là chính đáng mà lại phục vụ được cho cả người giàu để họ khỏi đi nước ngoài khám chữa bệnh, đất nước không mất ngoại tệ mà còn thu được thuế. 

Tôi nghĩ phải cởi mở chuyện này, đừng cho rằng chúng ta có quyền “cột” các bác sĩ trong y tế công như cột con trâu vào gốc cây, chỉ cho đi lòng vòng quanh đó, không cho đi đâu hết là anh quản lý tốt. Không tốt đâu, tất cả thua hết.

Khi con trâu đói thì nó phải tìm cách bứt dây để chạy kiếm sống thôi, khi đó có thể còn nguy hiểm hơn cho người bệnh. 

* Theo ông, đâu là giải pháp để nhân lực cho y tế công và tư cùng phát triển?

- Vì thiếu nhân lực, các trường đại học đang vội vã “sản xuất” ra những bác sĩ non kém một cách ào ạt để giải quyết vấn đề số lượng. Hệ quả của việc này sẽ thấy những năm về sau.

Tôi nghĩ rằng giải quyết vấn đề thiếu nhân lực y tế chất lượng cao phải bằng chất lượng chứ không phải bằng số lượng. Một cái máy tốt, có chất lượng sẽ giải quyết được nhiều vấn đề hơn là nhiều máy mà máy không tốt, công suất kém. 

Trên thế giới người ta đòi hỏi người bác sĩ tối thiểu phải đạt một chuẩn nào đó chứ không thể ban cho họ cái danh bác sĩ rồi họ muốn làm gì thì làm.

Khi người bác sĩ đã được chuẩn hóa thì phải được quyền hành nghề ở bất cứ nơi nào, chỗ nào, công hay tư trên lãnh thổ VN mà không phải xin phép từng đơn vị, từng địa phương như quy định của Luật khám bệnh, chữa bệnh hiện nay.

Tại Singapore, một bác sĩ làm việc ở bệnh viện tư có quyền làm việc ở bệnh viện công nếu bệnh viện công đó mời bác sĩ này làm, nhân lực của họ được sử dụng ở bất cứ chỗ nào, vấn đề là tư cách pháp nhân và sự chịu trách nhiệm của bác sĩ đó với người bệnh.

Chúng ta đã thiếu nhân lực giỏi lại còn giới hạn môi trường làm việc của bác sĩ. Tại sao không cởi trói cho họ?

* Xin cảm ơn ông!