Hàn Quốc: Họa vô đơn chí

Hai tin dẫn đầu bản tin 13h30 ngày thứ hai 30-12 của Thông tấn xã Yonhap là: "Thi thể của 141 trong số 179 người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay của Hãng hàng không Jeju Air đã được xác định sơ bộ", và "Một nhóm điều tra hỗn hợp hôm thứ hai cho biết đã xin lệnh bắt giữ Tổng thống Yoon Suk Yeol vì lệnh thiết quân luật trong thời gian ngắn của ông này, khiến ông trở thành tổng thống đương nhiệm đầu tiên phải đối mặt với lệnh bắt giữ".

Truy tố đến cùng

Bản tin của Yonhap thuật lại, nhóm điều tra đã xin lệnh bắt giữ Tổng thống Yoon vì tội nổi loạn và lạm dụng quyền lực sau khi ông phớt lờ ba lệnh triệu tập để thẩm vấn. Yêu cầu đã được trình lên Tòa án quận Tây Seoul vào nửa đêm chủ nhật 29-12. 

Nhóm điều tra hỗn hợp gồm Cơ quan Điều tra tham nhũng với cán bộ cấp cao (CIO), cảnh sát và đơn vị điều tra của Bộ Quốc phòng.

Nhóm điều tra cho biết ông Yoon đã lãnh đạo một cuộc nổi loạn và lạm dụng quyền lực khi tuyên bố thiết quân luật hôm 3-12. Cũng theo Yonhap, ông Yoon phủ nhận các cáo buộc, nói rằng tuyên bố thiết quân luật chỉ là "động thái quản lý" nhằm cảnh cáo đảng đối lập về những gì ông mô tả là "lạm dụng quyền lập pháp" của đảng này.

Trong thực tế, đây là vụ đấu đá chính trị giữa ông Yoon cùng Đảng Quyền lực nhân dân (PPP) của ông với đảng đối lập chủ chốt sau cuộc bầu cử ngày 10-4 mà PPP trở nên yếu thế khi chỉ được 108 ghế, tương đương 36% số ghế ở Quốc hội, còn Đảng Dân chủ (DPK) đối lập được tới 175 ghế, tương đương 58,33% (17 ghế còn lại chia cho các đảng nhỏ khác). 

Trong tình thế đó, ông Yoon không thể thông qua bất cứ sắc luật nào, trái lại cầm chắc bị bác bỏ. Đó là điều đã xảy ra với sắc lệnh thiết quân luật vắn số của ông đêm 3-12, dẫn đến việc 190 thành viên Quốc hội đệ trình dự thảo luật luận tội ông Yoon, được thông qua ngày 7-12 với tỉ lệ 190 phiếu thuận, 0 phiếu chống, trong đó có 18 thành viên đảng cầm quyền PPP.

Cần nhớ rằng ngày 4-12, cảnh sát Hàn Quốc đã mở điều tra cáo buộc phản quốc nhắm vào ông Yoon. DPK cũng đề xuất bổ nhiệm một cố vấn thường trực đặc biệt để điều tra ông Yoon về tội phản quốc. 

Ngày 7-12, ông Yoon đã xin lỗi vì tuyên bố thiết quân luật, mô tả đó là "một quyết định tuyệt vọng được đưa ra bởi tôi, tổng thống, với tư cách người có thẩm quyền cuối cùng chịu trách nhiệm về các vấn đề nhà nước" và hứa điều đó sẽ không lặp lại. Ông cũng cam kết chuyển giao các chức năng chính trị của mình cho PPP.

Ngày 9-12, Bộ Tư pháp Hàn Quốc đã cấm ông Yoon ra nước ngoài. Korea Times 15-12 loan tin các công tố viên đã có động thái đầu tiên là triệu tập tổng thống để thẩm vấn trong cuộc điều tra về vụ thiết quân luật.

Nhưng ông Yoon đã không tuân lệnh này, theo các công tố viên. Cũng theo Korea Times, Quốc hội Hàn Quốc tập trung cuộc luận tội ông Yoon vào việc ông đột ngột tuyên bố thiết quân luật, từ đó cấu thành tội phản quốc. Các nhà lập pháp nhấn mạnh rằng "việc tuyên bố thiết quân luật như vậy thiếu cả căn cứ hiến pháp, pháp lý lẫn thủ tục".

Mười ngày sau, Korea Times 25-12 cho biết Tổng thống Yoon đã không chấp hành lệnh triệu tập thứ nhì của nhóm điều tra hỗn hợp, yêu cầu ông phải trình diện vào sáng thứ tư 25-12 để thẩm vấn. Trước đó, nhóm điều tra đã yêu cầu ông Yoon phải có mặt tại văn phòng CIO trước 10 giờ sáng thứ tư, với tư cách nghi phạm mang tội danh phản quốc và lạm dụng quyền lực.

Do ông Yoon không xuất hiện, các nhà điều tra sẽ sớm quyết định bước tiếp theo - có ban hành lệnh triệu tập thứ ba hay xin lệnh bắt giữ ông. Bất chấp sự không tuân thủ rõ ràng này từ tổng thống, các nhà điều tra vẫn túc trực tại văn phòng CIO trong nhiều giờ sau lệnh triệu tập lúc 10 giờ sáng theo lịch trình.

Trong khi đó, Quốc hội quyết định quyền hạn và nhiệm vụ của ông Yoon bị đình chỉ và tạm thời người tiếp quản là Thủ tướng Han Duck Soo, trong khi chờ phán quyết cuối cùng của Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc. 

Nhưng tới ngày 27-12, ông Han cũng bị luận tội do cáo buộc cản trở điều tra nhắm vào vợ chồng ông Yoon, thông đồng với ông Yoon trong vụ thiết quân luật, và ngăn chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán để lấp chỗ trống tại Tòa án Hiến pháp. 

Tới ngày 29-12, ông Yoon lại bị CIO triệu tập. Tổng cộng, ông Yoon đã ba lần bị CIO triệu tập để thẩm vấn, song ông từ chối hết.

Trước yêu cầu của nhóm điều tra hỗn hợp đòi bắt giữ ông Yoon, nhóm luật sư bào chữa cho ông phản bác rằng CIO chỉ có thể điều tra cáo buộc lạm dụng quyền lực, chớ không được phép điều tra cáo buộc nổi loạn. 

Tuy nhiên, theo CNBC 29-12, nổi loạn là một trong số ít tội danh mà tổng thống Hàn Quốc không được quyền miễn trừ. Đài này cũng cho biết cuộc thẩm vấn đã được ấn định vào ngày 3-1-2025. Korea Times 30-12 thì trích lời một viên chức cơ quan điều tra: "Một khi lệnh bắt giữ đã được ban hành, thì nó phải được thực hiện".

Ngừng đấu đá, tập trung lo thảm họa

Trong bối cảnh chính trường ì xèo đó, lại xảy ra vụ tai nạn hàng không hôm chủ nhật khiến 179 người thiệt mạng. Korea Times 30-12 đã đăng một bài xã luận rất giận dữ: "Các đảng phái phải chấm dứt xung đột và giải quyết thảm họa hàng không".

"Nhiều hành khách là các gia đình, chủ yếu là người trong khu vực, trở về sau các chuyến đi cuối năm... Thảm họa hàng không xảy ra vào thời điểm Hàn Quốc đang vật lộn với tình hình chính trị bất ổn đáng kể sau lệnh thiết quân luật khẩn cấp ngắn ngủi do Tổng thống Yoon Suk Yeol ban bố vào ngày 3-12", bài báo viết. 

"Phe đối lập chính và các đảng cầm quyền phải gạt sang một bên xung đột đảng phái và cùng nhau tập trung vào nỗ lực cứu trợ của chính phủ, đảm bảo rằng cuộc điều tra minh bạch và đáng tin cậy có thể được tiến hành". 

Trên thực tế, đây là một trong những thảm họa tồi tệ nhất kể từ vụ tai nạn của Hãng hàng không Korean Air tại Guam năm 1997, khiến ít nhất 229 người thiệt mạng.

Trong bối cảnh đó, "phản ứng nhanh chóng của quyền Tổng thống Choi Sang Mok, cũng là phó thủ tướng và bộ trưởng tài chính, bằng cách có mặt tại hiện trường vụ tai nạn, cùng với việc chỉ định Muan là vùng thảm họa đặc biệt đủ điều kiện nhận hỗ trợ của nhà nước, sẽ giúp giải tỏa bớt cho gia đình các nạn nhân. Phản ứng này cũng trấn an công chúng rằng chính phủ vẫn có khả năng xử lý hiệu quả những cuộc khủng hoảng như vậy", Korea Times ghi nhận.

Song, bài báo cũng trách móc: "Một số vị trí quan trọng của chính phủ, bao gồm bộ trưởng nội vụ và giám đốc cơ quan cảnh sát quốc gia, vẫn còn bỏ trống do cuộc điều tra đang diễn ra về các cáo buộc nổi loạn và lạm dụng quyền lực sau thảm họa thiết quân luật ngày 3-12 và các cuộc luận tội sau đó"; và khuyên nhủ: 

"Năm cũ sắp hết, các đảng phái chính trị, bất kể phe nhóm, phải gạt bỏ bất đồng sang một bên và ủng hộ cả nỗ lực của chính phủ và tư nhân để giúp các gia đình và đất nước phục hồi".

Bài báo nhấn mạnh: "Các nhà lập pháp Hàn Quốc đã bỏ phiếu vào thứ sáu để luận tội tổng thống lâm thời Han Duck Soo, trong vụ lật đổ nguyên thủ quốc gia thứ nhì trong tháng này. Người tiền nhiệm của ông Han, Tổng thống Yoon Suk Yeol, đã bị luận tội chỉ hai tuần trước đó". 

Đài CNBC nhận xét rằng bản luận tội ông Han đã đẩy Hàn Quốc vào tình trạng hỗn loạn chính trị mới, làm lung lay nền tảng của câu chuyện thành công dân chủ của nước này và đẩy đồng won xuống giá, cũng như khiến chỉ số thị trường Kospi giảm 1,02% trong phiên giao dịch hôm thứ sáu.

Trước đó, Bộ trưởng Tài chính Choi đã cảnh báo về tác động kinh tế và an ninh của cuộc bỏ phiếu luận tội ông Han với nền kinh tế lớn thứ tư châu Á: 

"Trong thời điểm xảy ra chiến tranh thương mại toàn cầu và tình trạng khẩn cấp quốc gia, việc không có nơi kiểm soát tối cao với các vấn đề nhà nước sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho uy tín, nền kinh tế, an ninh quốc gia và tính liên tục của chính quyền". ■