Khi máy tính vào cuộc

Phóng to

Một chuyên viên của Opta đang nhập số liệu - Ảnh: sport24.com

Giả sử bạn là HLV của một CLB và bạn muốn bổ sung một hậu vệ trái hội đủ những điều kiện sau đây: dưới 24 tuổi, có kỹ thuật chuồi bóng chính xác, đánh đầu tốt, thường xuyên tham gia đội hình chính thức ở CLB và có kinh nghiệm ở Champions League hay Europa League.

Trước đây, để tìm được một cầu thủ như vậy, bạn cần phải có một mạng lưới các chuyên gia chuyên theo dõi tài năng ở các nền bóng đá khác nhau. Nhưng không phải CLB nào cũng có được mạng lưới phức tạp như vậy nên đành hài lòng với những cầu thủ không đạt 100% các tiêu chuẩn mong muốn. Ở thời đại này, chỉ cần vài cái nhấp chuột vi tính là bạn có thể thỏa mãn nguyện vọng.

Công ty thống kê đáp ứng nhu cầu

Bạn có thể nhờ sự giúp đỡ của những công ty chuyên về thống kê trong thể thao như Opta (Anh) đang cộng tác với khoảng 10 CLB ở Premier League, trong đó có Manchester City, Chelsea và Arsenal. Chỉ sau vài cái nhấp chuột, một chuyên viên Opta có thể giới thiệu một cầu thủ có đầy đủ những đặc điểm nêu trên. Đó là Erik Pieters của PSV Eindhoven. Từ mùa hè 2011 đến tháng 2-2012, hậu vệ 23 tuổi này thực hiện cú chuồi bóng thành công 100%, thắng 75% trong tranh bóng bổng và có 81% đường chuyền đúng địa chỉ trên phần sân đối phương.

Để có được câu trả lời như vậy, những phần mềm mà các chuyên viên của Opta sử dụng phải lọc qua số liệu thống kê của vài ngàn cầu thủ được thu thập ở 17 giải bóng đá khác nhau ở châu Âu, Mexico, Mỹ. Dĩ nhiên số liệu không phải là yếu tố quyết định duy nhất trong việc chiêu mộ cầu thủ, các chuyên gia tuyển trạch còn dựa vào những phương pháp truyền thống như quan sát cầu thủ trên sân hoặc qua video trước khi hạ bút ký hợp đồng. Nhưng số liệu của Opta giúp họ biết được nên tập trung chú ý vào những cầu thủ nào.

Có trụ sở chính đặt trên tầng 10 của tòa nhà đối diện với ga xe điện ngầm Waterloo ở London, Opta là công ty thống kê thể thao có uy tín trên thế giới. Nhiều tờ báo thể thao lớn của châu Âu, trong đó có L’Équipe, và rất nhiều trang web bóng đá sử dụng số liệu thống kê của Opta.

Công ty này có trên 350 nhân viên chia ra ở sáu văn phòng đặt tại London, Madrid, Milan, Munich, New York và Sydney. Mỗi trận đấu có ba chuyên viên phân tích, gồm một chỉ huy và hai phụ tá chỉ theo dõi một CLB được phân công từ đầu mùa giải. Trong mỗi trận đấu, họ ghi lại 1.400-2.000 thông tin liên quan đến các cuộc tranh bóng bổng, những đường chuyền ngắn hay dài, về phía trước hay về phía sau, đường tạt bóng vào giữa, uy lực cú sút dứt điểm...

Không thể bỏ qua yếu tố con người

Damien Comolli, giám đốc thể thao người Pháp của Liverpool từ tháng 11-2010 đến tháng 4-2012, đánh giá rất cao việc sử dụng số liệu thống kê. Năm 2001, khi còn là tuyển trạch viên ở Arsenal, ông đã được HLV Arsene Wenger giúp khám phá tầm quan trọng của những con số như vậy. “Chẳng hạn ông ấy chỉ cho tôi thấy M.U đạt tỉ lệ rất cao về đường chuyền bóng chính xác trên phần sân đối phương và cú chuồi bóng” - Comolli giải thích.

Trong năm 2003, Comolli đã đọc cuốn Money ball (được dựng thành phim năm 2011 với Brad Pitt giữ vai chính) viết về một nhân vật có thật: HLV Billy Beane của đội bóng chày Oakland Athletics. Beane đã trở thành một trong những nhà tiên phong khi dựa vào số liệu thống kê để chiêu mộ những VĐV giỏi với giá thấp, vì thị trường không đánh giá đúng khả năng của họ. Comolli đã áp dụng phương pháp tương tự khi trở thành giám đốc thể thao của Tottenham vào năm 2005, rồi sau đó ở Liverpool.

Phương pháp của ông được John W. Henry, ông chủ của Liverpool, ủng hộ. Từ những dữ liệu này, các chuyên gia phân tích thống kê của Liverpool giúp Comolli chọn ra những cầu thủ có tài năng thật sự nhưng còn lẩn khuất đâu đó trên thị trường chuyển nhượng.

Tuy nhiên, Comolli cho biết thêm: “Chúng tôi còn quan sát cầu thủ trên sân và tính cách của anh ta. Có vẻ như lựa chọn thủ môn là chuyện đơn giản, vì chỉ cần dựa vào tỉ lệ ngăn chặn bóng và khả năng chơi bóng bổng. Tuy nhiên, tôi đã quá trông cậy vào những con số mà quên khía cạnh tâm lý, quên sức ép khi chuyển từ một CLB nhỏ đến CLB lớn và tình trạng ít hoạt động trong một trận đấu. Tôi đã một lần phạm sai lầm như thế và sẽ không lặp lại”.

Dù sao đi nữa, những con số thống kê cũng giúp Comolli “nhặt” ra được những Jordan Henderson, Stewart Downing và Charlie Adam, ba tiền vệ sau này được đánh giá là tạo nhiều cơ hội ghi bàn nhất Premier League trong mùa giải 2011-2012.