Khóc cười cùng đội nhà & sức khỏe của chúng ta

Ảnh: iStock

Quan hệ "đội ta" và "fan nhà" là một quan hệ đôi bên cùng có lợi: được thi đấu trên sân nhà với khán giả ruột là lợi thế của đội bóng, và ngược lại, với mỗi người hâm mộ, việc đứng trong hàng ngũ hàng triệu fan cuồng nhiệt cùng ủng hộ đội nhà cho họ cảm giác được kết nối với xã hội và thuộc về một cộng đồng. 

Một nghiên cứu còn phát hiện fan của những đội ít thành công thậm chí còn gắn bó với nhau hơn, sẵn sàng hy sinh vì các "đồng fan" khác.

Làm fan thích lắm

Các kết nối xã hội mạnh mẽ với đội bóng yêu thích có thể mang lại nhiều lợi ích cho fan về mặt sức khỏe: giảm stress, tốt cho trí nhớ và sự tập trung, giúp thoát ly thực tế, gắn kết với gia đình, tạo sự kết nối, tăng lòng tự tôn và tất nhiên là có tính giải trí.

Xem đội bóng mình yêu thích thi đấu có thể là sự pha trộn của cảm giác vừa thích thú vừa lo lắng. Những cảm xúc này tạo ra adrenaline, endorphins và dopamine - những chất khiến chúng ta cảm thấy căng thẳng tích cực, hưng phấn và hạnh phúc. 

Khi đội bóng yêu thích ghi bàn, fan thấy như thể chính mình đã ghi bàn - sự liên kết này kích thích tiết ra dopamine, một chất gây khoái cảm và thư giãn. Endorphins giúp tăng khoái cảm dẫn đến tăng cảm giác hạnh phúc. Chúng ta nghiện cảm giác hạnh phúc khi đội nhà chiến thắng. Não chúng ta ghi nhớ sự đê mê do dopamine và endorphins, thứ hormone làm ta thấy hưng phấn, ngất ngây do chiến thắng mang lại. 

Ngay cả khi đội nhà bao lần làm fan tan nát trái tim, fan vẫn hy vọng rằng trận đấu tới, giải đấu tới, mùa bóng tới đội nhà sẽ lại cho họ sung sướng một lần nữa. Đôi khi, chỉ cần nghĩ rằng đội nhà có cơ hội chiến thắng là fan đã có hormone hưng phấn rồi và sẽ tiếp tục đặt hy vọng vào đội…

Trong suốt 90 phút của trận bóng đá, fan hầu như tập trung hoàn toàn vào diễn biến trận đấu. Sự tập trung này khiến họ tạm quên đi những lo lắng thường trực. Tương tự, việc xem trận đấu buộc fan phải sử dụng trí nhớ và sau đó bàn luận về trận đấu đã qua với những fan khác, điều này giúp cải thiện sự nhanh nhẹn của trí óc.

Cổ vũ cho đội bóng yêu thích có thể giúp fan tạm quên đi những căng thẳng hằng ngày trong cuộc sống hoặc công việc. Một số nghiên cứu cho rằng người đi theo cổ vũ trong các trận đấu càng xa nhà thì khả năng thoát ly thực tế càng cao. Ngay cả với những người làm việc nhiều giờ, mệt mỏi, xem đội nhà thi đấu còn có thể giúp họ có động lực để tiếp tục thể hiện tốt.

Biểu cảm của một người hâm mộ trên khán đài chờ xem trận đấu bảng F giữa đội Bỉ và Morocco - tại sân Al Thumama Stadium, Doha, Qatar ngày 27-11-2022. Ảnh: REUTERS

Cùng xem bóng đá với gia đình cũng tốt như cả nhà đi chơi cuối tuần hoặc đi nghỉ. Nó củng cố quan hệ gia đình vì cho phép các thành viên dành thời gian cho nhau và bên nhau. Nó cũng góp phần xây dựng lòng trung thành của gia đình với một môn thể thao và đội tuyển, tạo truyền thống mà nhiều gia đình tự hào.

Xem bóng đá với những người cùng hâm mộ khác sẽ tạo ra sự kết nối văn hóa và cảm giác thuộc về một đám đông độc quyền. Điều này mang lại cảm giác gắn kết và bản sắc nhóm. Một số người thậm chí còn cảm thấy cuộc sống của họ có ý nghĩa khi được ủng hộ đội nhà với các "đồng fan". 

Giả sử bạn là fan cứng của đội Đức, bạn sẽ cảm thấy thân thuộc giữa một đám đông là những người cùng ủng hộ đội Đức. Bất cứ thời điểm nào bạn cũng có thể dễ dàng tạo kết nối với một người xa lạ trong đám đông này.

Cuối cùng, fan xây dựng lòng tự tôn từ thành công của đội bóng yêu thích do mối liên hệ tình cảm chặt chẽ với đội và những người hâm mộ khác. Họ gắn với thành tích thi đấu tốt của đội với mình vì xem đội bóng là một phần mở rộng của chính mình. Nếu đêm nay đội nhà thắng trận thì sáng mai ta có thể ngẩng cao đầu đến quán cà phê hay vào cơ quan.

Người thua một nửa hồn tôi mất

Lợi ích tràn ngập là thế, song người hâm mộ thể thao nhìn chung cũng cần chuẩn bị tinh thần cho những tác động tiêu cực của việc theo dõi và cổ vũ đội nhà.

Với fan ruột, khi đội bóng yêu thích trình diễn tậm tịt, quyết định của trọng tài gây tranh cãi hay sai lầm của huấn luyện viên dẫn đến thua đau, nhiều người có thể buồn, khóc, giận dữ, cay cú hoặc có các biểu hiện trầm cảm… 

Tại sao họ lại để điều này xảy ra với mình? Theo các chuyên gia tâm lý, câu trả lời là do fan có kết nối sâu sắc với đội bóng, xem đội bóng là một phần mở rộng của mình nên thành tích (tốt/xấu) của đội ảnh hưởng rất lớn đến cảm xúc của họ.

Trong bài báo trên tạp chí kinh tế Quarterly Journal of Economics, các nhà nghiên cứu phát hiện số báo cáo về các vụ bạo lực gia đình ở các thành phố là sân nhà của các đội bóng bầu dục ở giải vô địch quốc gia Mỹ sau khi đội bị thua sát nút tăng khoảng 10% từ năm 1995-2006. Có vẻ bạn đời và con cái đã trở thành nơi trút nỗi buồn của fan cuồng mỗi khi đội nhà thất trận.

Do các trận bóng đá trong mùa World Cup 2022 diễn ra vào ban đêm ở Việt Nam, khả năng cao là nếu đội bóng yêu thích thua, fan sẽ phải ôm cục tức lên giường. Trong hôn nhân gia đình, có một lời khuyên phổ biến là đừng bao giờ đi ngủ trong hờn giận - tức cãi nhau một trận rồi đi ngủ liền. Điều này cũng sẽ có ích với những người thức xem đá banh đến 1-2h sáng hoặc trễ hơn, để rồi đau đớn vì thua cuộc.

Fan Mexico xem trận đấu giữa Argentina và Mexico ở Mexico City ngày 26-11-2022. Ảnh: REUTERS

Vậy làm thế nào để hết giận ngay để còn yên tâm đi ngủ? Theo các chuyên gia, trước tiên cần bình tĩnh an ủi bản thân rằng trận bóng mới đây chỉ là một môn thể thao. Dù kết quả của nó làm ta buồn, phần lớn cuộc sống của ta như công việc, gia đình… không bị ảnh hưởng bởi trận thua này.

Cũng đừng bị áp lực nếu tại sao mình quá "tâm trạng" mà các fan khác thì không. Theo Dan Wann, giáo sư tâm lý học (Đại học Murray State, bang Kentucky, Mỹ), quan tâm mãnh liệt đến một điều gì đó là hành vi bình thường của con người. 

Chúng ta đều có nhu cầu rất mạnh trong việc định nghĩa bản thân qua những gì lớn hơn chính mình. Việc fan định nghĩa bản thân trong tư cách là fan ruột của một đội bóng giúp họ cảm thấy đầy đủ hơn, được thuộc về và được chấp nhận trong một cộng đồng nên buồn vui với đội bóng yêu thích là phản ứng tự nhiên.

Trường hợp việc là fan và trung thành với đội bóng lấy đi của chúng ta nhiều thứ, tác động đến chúng ta theo những cách tiêu cực cần phải điều chỉnh, hãy đặt thể thao về đúng vị trí của nó. Hãy tự hỏi mình còn có trách nhiệm ra sao với những thứ khác như công việc, gia đình…? 

Nếu nỗi buồn kéo dài, hãy chủ động thay đổi hoàn cảnh bằng cách gặp gỡ bạn bè để cải thiện tâm trạng. Hãy gặp các "đồng fan" để được tiếp thêm năng lượng hoặc đi chơi cùng bạn bè, hoặc thậm chí có thể thử xem một môn thể thao khác. 

Ngoài ra, có một cách an toàn khác nữa với những fan dễ đau khổ vì thành tích của đội là hãy có nhiều đội yêu thích chơi ở các giải đấu khác nhau để san sẻ tình yêu của mình.

Hâm mộ thể thao là một hành vi lành mạnh, tốt cho sức khỏe, dù cũng phải đối mặt với những nguy cơ về sức khỏe tinh thần, nếu hâm mộ quá cuồng nhiệt. 

Nhưng nghĩ lạc quan một chút, chẳng phải ta phải luôn nhất mực tin tưởng rằng số lần ta buồn vì đội nhà sẽ ít hơn những lần cùng nhau sung sướng hay sao?