Làn sóng rời quần vợt, sang pickleball

Sức ép tài chính

Lý do đằng sau chủ yếu là bài toán kinh tế ngày càng khốc liệt của làng quần vợt chuyên nghiệp: chi phí leo thang, doanh thu phân hóa, và cơ hội mưu sinh hạn hẹp ngoài top 100. 

Trong khi đó, pickleball - môn thể thao bị đánh giá là "nửa nạc nửa mỡ" này - lại đang trưởng thành rất nhanh, tạo ra cấu trúc thu nhập mới: tiền dự giải, phí xuất hiện, tài trợ và các liên minh giải đấu mang màu sắc giải trí - kinh doanh. Sự dịch chuyển vì thế có cơ sở, chứ không phải phong trào nhất thời.

Ở góc độ thu nhập, số liệu độc lập nhiều năm qua cho thấy bức tranh không mấy sáng sủa với phần đông tay vợt tennis chuyên nghiệp. Báo cáo rà soát liêm chính độc lập của tennis từng tổng kết: muốn "hòa vốn" (doanh thu tiền thưởng ngang chi phí cơ bản, chưa tính đội ngũ HLV và chuyên gia), nam phải trong top 300 thế giới, và nữ khoảng 250.

Phần còn lại của làng quần vợt - với hàng ngàn tay vợt chuyên nghiệp từ khắp thế giới - thường lỗ vốn khi cộng tất cả chi phí mùa giải. 

Cũng theo báo cáo này, ngay cả khi vô địch giải ITF có phần thưởng 15.000 - 25.000 USD, VĐV vẫn có thể lỗ sau khi tính vé máy bay, ăn ở và lệ phí; ngược lại, tay vợt thua ngay vòng 1 ở cấp ATP Tour thường vẫn nhận hơn 10.000 USD tiền thưởng, cho thấy mức chênh rất lớn giữa các nấc thang thi đấu.

ESPN ghi nhận trường hợp của tay vợt Kiranpal Pannu người New Zealand, xếp hạng trong top 500 - 600 thế giới, khép lại mùa giải năm 2024… âm hơn 27.000 USD. Chỉ riêng chi phí đi lại của Pannu trong năm 2024 đã lên đến 34.500 USD. Và Pannu không phải ngoại lệ. 

Năm 2025, Financial Times phỏng vấn Taro Daniel - người thường xuyên góp mặt trong top 100 thế giới. Anh cho biết chi phí mỗi tháng - vé máy bay, khách sạn, ăn uống cho cả ê kíp, chưa tính lương, vào khoảng 20.000 USD. 

Daniel thu về khoảng 180.000 USD các khoản tiền thưởng trong 6 tháng đầu năm, nhưng gần một nửa phải đóng thuế. Tựu trung lại, anh gần như chỉ hòa vốn. Tất nhiên, Daniel có tài trợ. Nhưng với những tay vợt quanh quẩn ở nhóm 100 - 200, các khoản tài trợ nhìn chung chỉ đủ để họ không lo lắng về dụng cụ, trang phục, chứ khó lòng dư dả.

Giải Mỹ mở rộng 2025 thiết lập kỷ lục 90 triệu USD tổng tiền thưởng - nhà vô địch đơn nhận 5 triệu USD, người thua vòng 1 cũng có 110.000 USD. Ban tổ chức còn bổ sung phụ cấp đi lại 1.000 USD và miễn phí căng vợt để giảm gánh nặng cho VĐV. 

Dù vậy, đó chỉ là ngoại lệ của Grand Slam, vốn chỉ dành cho top 100 thế giới. Chính vì thế, ATP buộc phải thử nghiệm "Baseline" từ năm 2024 - cơ chế bảo đảm thu nhập tối thiểu lần đầu trong lịch sử, nhằm hỗ trợ các tay vợt.

Năm 2024, ngưỡng cơ sở là 300.000 USD cho top 100, 150.000 USD cho nhóm 101 - 175 và 75.000 USD cho nhóm 176 - 250. ATP sẽ bù nếu tổng tiền thưởng của VĐV không chạm ngưỡng tối thiểu này. 

Sang 2025, các ngưỡng giữa và cuối tăng lên lần lượt 200.000 và 100.000 USD. Thoạt nhìn, đây là chính sách tốt, nhưng nó cũng phản ánh sự mất cân bằng tài chính của làng quần vợt, vốn từ lâu đã là một môn thể thao đại chúng.

Con đường pickleball

Trong khi quần vợt phải vật lộn trong tâm thế một môn thể thao vừa là đại chúng, vừa mang tính phong trào Olympic, lại có dáng dấp "quý tộc", pickleball phát triển theo logic thị trường của những môn giải trí - thi đấu mới: dễ dãi, dễ tiếp cận, lịch thi đấu dày và cơ chế chia tiền linh hoạt.

Tại Mỹ, nơi sản sinh ra pickleball, số liệu của Hiệp hội Công nghiệp thể thao (SFIA) cho thấy tốc độ tăng trưởng chóng mặt: 13,6 triệu người chơi năm 2023 (tăng 51,8% so với 2022), và theo các ước tính - tổng hợp ở báo cáo năm 2025 - lượng người chơi năm 2024 đã tiến sát mốc 20 triệu.

Cấu trúc thu nhập là khác biệt quan trọng. Trên PPA Tour - hệ thống giải chuyên nghiệp lớn nhất của pickleball, ngoài tiền thưởng theo thành tích còn có "phí xuất hiện" và phụ cấp dành cho VĐV ký hợp đồng.

Một chặng PPA hạng "Slam 2000" có tổng thu nhập chi trả xấp xỉ 1,2 triệu USD, trong đó riêng phí xuất hiện đã tới 1 triệu USD; mức thưởng theo vòng tuy không lớn như quần vợt nhưng nhờ thi đấu nhiều nội dung và số chặng dày, nguồn thu cộng gộp trở nên đáng kể với nhóm VĐV đang lên.

PPA và Major League Pickleball (MLP, một hệ thống giải pickleball khác) - sân chơi theo mô hình đồng đội giải trí - thông báo khoảng 130 VĐV ký hợp đồng đã cùng nhau nhận trên 30 triệu USD một mùa, cho thấy dòng tiền đang thật sự chảy vào môn này. 

Thậm chí, định giá đội MLP còn đang không ngừng phá kỷ lục, như thương vụ bán quyền kiểm soát đội Los Angeles Mad Drops đạt mốc 13 triệu USD.

Tác động kinh tế tới quyết định chuyển đổi nghề nghiệp là chuyện dễ hiểu. Một tay vợt tennis quanh hạng 150 ATP/WTA buộc phải vận hành như một "doanh nghiệp lưu động": vé máy bay liên lục địa, hai phòng khách sạn hoặc hơn, tiền ăn 3-4 người, tiền visa, bảo hiểm, lương HLV và đội ngũ... 

Chỉ riêng "chi phí vận hành" mỗi tháng đã có thể ngốn mất 20.000 USD, như trường hợp Daniel. Với các VĐV ngoài top 100, mọi chuyện càng khó khăn, và vấn đề lớn với họ là hầu như không có cơ hội để cải thiện thứ hạng, khi làng quần vợt đã đi vào mô hình chuyên nghiệp tối ưu.

Trái lại, với pickleball, một VĐV có nền tảng quần vợt có thể nhanh chóng lọt vào nhóm tranh chấp, thi đấu nhiều nội dung trong thời gian ngắn, và việc cải thiện thứ hạng đôi lúc diễn ra thần tốc. 

Yếu tố thể chất cũng quan trọng. Với dân nghiệp dư, pickleball nhiều nguy cơ chấn thương, nhưng với VĐV quần vợt đỉnh cao, pickleball "dễ như ăn kẹo". Môn thể thao này giúp những người chấn thương hoặc đã qua đỉnh cao của quần vợt kéo dài tuổi nghề mà vẫn có cơ hội đứng ở trung tâm sân khấu.

Từ các tên tuổi quốc tế như Jack Sock, Sam Querrey, Eugenie Bouchard cho đến những VĐV hạng trung hoặc cựu sao tennis sinh viên, làn sóng "đổi sân" tạo thành bức tranh rất mới cho thể thao - giải trí Mỹ. ■