Lấy nước cơm

Phóng to

Ảnh: N.P.H.

Người nuôi heo thường đến các bếp ăn tập thể để lấy nước cơm với số lượng lớn về cho heo. Thế nhưng đi từng nhà, dọc con phố, gom nước cơm như người chủ chiếc xe máy này (ảnh) làm người chưa quen mắt thấy cám cảnh, còn người quen mắt thì như thêm một điều để nghĩ về những người lao động quanh mình.

Không hiểu sao toàn bộ đồ ăn thừa đổ chung vô nước vo gạo gọi là “nước cơm”.

Nhà phố cửa đóng im ỉm nhưng đúng giờ ấy vào mỗi sáng còn thưa người, cửa mở để người đàn ông ấy vô lấy nước cơm. Tôi biết người đàn ông trên 50 tuổi ấy nên đi xe ngang qua tôi bóp còi chào. Anh gật đầu cười, chào lại. Từ nhà anh ở vùng quê xuống phố, nơi lấy nước cơm, hơn mười cây số.

Gia đình anh xưa gốc phú nông, bây giờ anh cũng không thua kém ai trong làng về kinh tế lẫn chuyện thành đạt của con cái. Anh chiết khấu thế nào đó, nói mỗi chuyến lấy nước cơm trừ tiền xăng, tiết kiệm tiền mua thức ăn cho heo gần trăm ngàn đồng. Anh nói thêm những ngày đầu chở hai thùng hai bên mắc cỡ ghê lắm, giờ quen rồi, vậy mà đã tám năm qua. Làm “nghề” này phải đi liên tục dù mưa hay nắng, ngưng một ngày thức ăn dư ở mỗi nhà sẽ ôi thiu ngay.

Tôi sực nhớ những khu phố không có người lấy nước cơm như anh, người ta đổ thức ăn thừa theo rác, xe chở rác loại đó mở bản nhạc hiệu Fur elise của Beethoven nghe sang trọng nhưng bốc mùi hôi cả một đoạn phố dài.

Về nhà mới

Sáng hôm đó, gia đình tôi làm lễ về nhà mới.

Đó là việc trọng đại trong nhà nên mới tờ mờ sáng, cả nhà đã lục tục thức dậy, nhộn nhịp làm xôi gà, sắp hương hoa tiền vàng, gói chăn màn đồ đạc cho kịp buổi lễ đầu giờ sáng. Từ chỗ đang ở tạm tới nhà mới khá xa, nên đến được nhà mới tôi chỉ còn chút ít thời gian để bày biện đồ lễ. May cũng vừa vặn kịp thời gian cho ông thầy làm lễ.

Tiếng trống nhỏ rộn ràng, tiếng chuông vang lảnh lót, tiếng khấn vái rì rầm trong không gian trang nghiêm, thấm đẫm mùi hương trầm... khiến nhà tôi ai cũng bồi hồi, háo hức.

Đồng hồ điểm bảy giờ. Khóa lễ rồi cũng xong. Đang ở trên tầng ba, tôi chợt nghe lao xao có tiếng người gọi cổng. Bước nhanh ra bancông, khẽ nghiêng đầu ngó xuống, tôi bắt gặp mấy người hàng xóm tay ai cũng xách xách mang mang hoa quả, bánh kẹo và chút ít tiền vàng đang đứng trước cổng nhà.

Mẹ tôi ra đón khách, thấy họ nói hôm nay biết nhà tôi làm lễ về nhà mới nên mang chút lễ sang để chúc phúc cho gia đình có nhà mới ở. Rồi không quên giải thích kỹ thêm đây là tục lâu đời của tổ.

Cho tới hơn tám giờ vẫn có người trong tổ mang lễ tới nhà tôi chúc phúc. Nhìn thấy những người láng giềng mới nói cười, tôi ngùi ngùi nhớ đến nỗi lo mơ hồ trước khi gia đình tôi chuyển về ở nhà mới rằng không biết nhà tôi lúc tối lửa tắt đèn có thể trông nhờ vào hàng xóm?

Vợ chồng tôi đều là người ngoại tỉnh, dù cách Hà Nội không quá xa nhưng lúc cần giúp đỡ chắc vẫn phải cậy nhờ đến láng giềng, chòm xóm. Nghe tâm sự của tôi, bác hàng xóm sát nhà nở nụ cười tươi tắn: “Chỉ sợ gia đình cháu không nhờ, chứ khu xóm ở đây còn có lệ góp tiền của, sức người mỗi khi các gia đình phải lo toan việc lớn”. Hơn cả những món quà, lời nói của người hàng xóm làm niềm vui tân gia của cả gia đình tôi được nhân lên gấp bội.

Chiều hôm ấy, tôi cùng con mang bánh kẹo, hoa quả đi chia cho trẻ con khắp tổ. Bọn trẻ thi nhau kéo tay con tôi rủ sau này đi học sẽ chơi chung này nọ. Tôi thấy sự thân thiện, dễ gần thật thấm đẫm trong người dân khu xóm.