Mỹ và cơn cuồng Luigi Mangione

Mangione vừa ra tòa vì cáo buộc đã bắn hạ Brian Thompson, CEO công ty bảo hiểm UnitedHealthcare, ngay giữa Manhattan, New York, năm ngoái. Cuộc chiến đó tiếp tục tới giờ khi phiên tòa với Mangione đang bắt đầu.

Câu chuyện về Mangione, nghi phạm ám sát CEO 50 tuổi Thompson khi ông này trên đường tới hội nghị của các nhà đầu tư, khi đó là tâm điểm truyền thông lớn. Vụ việc gây chấn động và cho thấy sự giận dữ của số đông chống các công ty bảo hiểm ở Mỹ. Cùng với đó, tác động của Internet trong kỷ nguyên mới dẫn tới làn sóng cổ xúy, thậm chí là tôn sùng Mangione.

Sản phẩm ủng hộ nghi phạm giết người

Mạng xã hội đã tạo ra vô số meme, coi Magione như vị thánh, thiết kế hàng lưu niệm in mặt nghi phạm lên trên cốc, viết những tiểu thuyết đậm màu tình dục cho fan thanh niên điển trai này. Các nội dung cho thấy tổng hòa của sự ngưỡng mộ, tâm lý chống các tập đoàn và cơn thịnh nộ với hệ thống y tế Mỹ, theo Wall Street Journal.

Một số website rất vất vả trong việc gỡ các nội dung cổ xúy bạo lực hay thể hiện ủng hộ nhiệt thành với nghi phạm. Các trang như Etsy, Redbubble, TeePublic đã liên tiếp gỡ các mặt hàng ủng hộ Mangione nhưng không kịp với tốc độ sáng tạo của cộng đồng mạng. Một loạt video trên TikTok thể hiện tình cảm với nghi phạm đã bị gỡ xuống.

Sử dụng chiến thuật quen thuộc của các fan cuồng, những người ủng hộ đã tràn vào trang Yelp của nhà hàng McDonald's ở Altoona, nơi Mangione bị bắt, để cho đánh giá 1 sao. Ngược lại, các fan này ùa vào đánh giá 5 sao chiếc áo khoác Levi mà nghi phạm mặc trong ngày bắn hạ CEO kia: "Trông tuyệt nếu bạn muốn tán tỉnh các cô, và vẫn phù hợp khi cần bắn hạ CEO".

Thanh niên điển trai, cơ bắp Mangione học tại một trường Ivy và xuất thân từ gia đình giàu có ở Baltimore được xây dựng hình ảnh như người hùng của đám đông. Nghi phạm bị bắt giữ hôm 9-12-2024 với các tội danh sử dụng vũ khí trái phép, làm giả hồ sơ, cùng nhiều tội danh khác. 

Công tố viên New York truy tố thêm tội giết người cấp độ hai và sở hữu trái phép vũ khí. Cho tới giờ Mangione vẫn không nhận tội. Các video tổng hợp hình Mangione được rất nhiều fan đăng tải và lồng các bài hát như Criminal của Britney Spears hay Fresh Out the Slammer của Taylor Swift.

Cũng nhiều bài hát được sáng tác về nhân vật như bản ballad trên TikTok bởi Elsa Merritt với lời: "Tôi muốn có mặt trong tuyên ngôn của anh; tôi muốn hát cho anh nghe; nhưng giờ người bắn đã bị bắt, tôi sẽ không thể ghi hình thước phim này". 

Merritt nói cô không thật sự yêu Mangione và cũng không cổ xúy bạo lực hay hành vi của nghi phạm. Nhưng theo cô, "bất cứ nghệ sĩ nào cũng muốn chạm được hơi thở của thế giới văn hóa pop". "Tôi có bạn trai, tôi chỉ cho anh ta video và anh ta nói: không trách em, anh cũng thích anh chàng này, tôi nghĩ là mọi người đều vậy", cô nói.

Tư duy ngược của giới trẻ?

Hiếm khi nào một vụ giết người lại được ghi lại bởi camera như khi Thompson bị bắn hạ trên đường phố Manhattan sáng sớm ngày 4-12-2024. Phát súng gây chấn động không chỉ trong cộng đồng mà cả trên mạng xã hội, đặc biệt là TikTok, nhất là khi nghi phạm lộ diện: một thanh niên đẹp trai, da trắng, gia đình giàu có, người Baltimore.

Vụ án được thực hiện rất bài bản. Nếu các chứng cứ được xác nhận tại tòa thì nghi phạm đã di chuyển tới New York chỉ với mục tiêu là bắn hạ Thompson. Các bước chuẩn bị đòi hỏi phải biết rất rõ lịch trình của nạn nhân, cho thấy đây không phải là hành động bộc phát, mà là vụ ám sát lạnh lùng và có tính toán.

Nghi phạm có viết vài lời tự thú: "Tôi muốn xin lỗi vì bất cứ đau đớn nào nhưng việc này phải làm. Thật sự, những kẻ ăn bám này đáng chịu những việc này… Đương nhiên vấn đề phức tạp hơn nhưng tôi không có không gian, và thật sự cũng không giả vờ mình là người đủ trình độ để đưa ra các lập luận đầy đủ…" 

"Đó không phải là vấn đề nhận thức lúc này, mà rõ ràng cuộc đấu quyền lực đang diễn ra. Rõ ràng tôi là người đầu tiên dám đối mặt với nó với sự thẳng thắn quyết liệt".

Theo City Journal, ban đầu, những lời này dường như chỉ là mấy câu lảm nhảm của một người ảnh hưởng bởi rượu, thuốc thức thần hay opioid. Lời xin lỗi có dấu câu lung tung, lập luận kém và đẩy quá tầm quan trọng bản thân. 

Mangione cũng không thể hiện gì đau đớn - như giải thích ban đầu rằng hành động của nghi phạm là vì bị đau lưng nặng nên cần phải phẫu thuật. Thực tế nghi phạm chẳng nghèo khó gì, trái lại xuất thân từ gia đình rất giàu và đã được phẫu thuật thành công. 

Hơn nữa, anh ta cũng không hề có bảo hiểm với UnitedHealth, hãng của Thompson. Sự thù địch như vậy không phải nhắm vào cá nhân cụ thể.

Thực tế, hành động của nghi phạm không mang lại lợi ích gì cho anh ta, trái lại còn làm anh ta mất tất cả. Cách Mangione trốn chạy cho thấy anh ta cũng không phải kiểu người tử vì đạo. 

Theo City Journal, nếu nghi phạm là một người nghèo, trung tuổi và không có bộ dạng hấp dẫn, có thể anh ta sẽ không được giới trẻ cổ xúy đến vậy. Tình cảm dành cho Mangione có vẻ dựa vào hai điều: bề ngoài đẹp trai và việc nghi phạm đã sát hại Thompson có vẻ vì sứ mệnh cao cả.

Vấn đề là hơn 40% người Mỹ độ tuổi 18-29 nghĩ vụ bắn vị CEO bảo hiểm là chấp nhận được theo một thăm dò của Emerson hồi tháng 12-2024. "Gen Z thường ủng hộ những người trẻ đứng lên theo đuổi một sứ mệnh nào đó", một sinh viên sinh hóa nói với tờ báo của sinh viên Đại học Florida, Independent Florida Alligator. 

Một sinh viên máy tính và toán thì phát biểu: "Tôi muốn nói hệ thống y tế Mỹ đã hủy hoại người dân. Thật điên rồ khi truyền thông nói gã CEO này, kẻ đã giết hàng trăm nghìn người, là người vô tội".

Nhưng những người chỉ trích coi các tuyên bố như vậy là hành động cổ xúy bạo lực. "Tôi biết cần phải dũng cảm nhưng tôi sẽ vẫn nói điều này, bất chấp là người xem đánh giá gì: Tôi tin giết người là sai", Stephen Colbert nói trên chương trình "The Late Show with Stephen Colbert". "Đáng tiếc đó là quan điểm không được số đông ủng hộ". ■