Thời đại của robot đá bóng?

Công nghệ đã và đang khiến một trò chơi giàu cảm xúc như bóng đá dần đạt đến trạng thái hoàn hảo về hiệu suất và tính chính xác, nhưng nó cũng tước bỏ những thứ đã làm nên niềm vui thuần khiết của bóng đá.

Những quyết định của VAR ở Euro lần này đã được cải thiện rõ rệt về mặt thời gian, giúp quy trình diễn ra trôi chảy hơn. Trung bình VAR hiện tại chỉ mất khoảng 51 giây để đưa ra quyết định cuối cùng, nhanh hơn 5 giây so với Champions League mùa trước.

Công nghệ lên ngôi

Tại Euro 2024, Liên đoàn Bóng đá châu Âu (UEFA) cũng đã triển khai công nghệ xác định việt vị bán tự động, kết hợp với trí tuệ nhân tạo và cảm biến gắn trên bóng của Adidas để tăng tốc quy trình xem lại và cải thiện độ chính xác khi ra quyết định.

UEFA cho biết có 10 camera được lắp đặt ở mỗi sân vận động, dùng để theo dõi 29 điểm khác nhau trên cơ thể mỗi cầu thủ. Kết hợp với quả bóng thi đấu được gắn cảm biến giúp phát hiện các điểm chạm và ứng dụng trí tuệ nhân tạo khi xử lý dữ liệu đầu vào, quy trình đưa ra quyết định được cho là nhanh và chính xác hơn so với trước đây.

Nhưng việc truy tìm sự chính xác tuyệt đối kiểu đó khiến rất nhiều người khó chịu. Tiền đạo Romelu Lukaku của đội tuyển Bỉ đã bị VAR từ chối những… ba bàn trong hai trận đầu tiên của anh ở Euro 2024 - hai bàn vì việt vị và một bàn vì tình huống chơi bóng bằng tay của đồng đội Loïs Openda, được phát hiện cực nhanh nhờ cảm biến gắn trên trái bóng.

Công nghệ Goal-line (xác định bóng đi qua vạch vôi) cũng đã chấm dứt hoàn toàn tranh cãi về việc liệu bóng đã vào khung thành hay chưa. Có bảy camera gắn ở mỗi cầu môn và một tín hiệu được gửi đến đồng hồ của trọng tài, làm nó rung nhẹ nếu bóng đã vượt qua vạch vôi. UEFA cho biết kết quả được gửi trong vòng một giây sau khi tình huống xảy ra.

Thiết bị ngày càng thông minh...

Công nghệ cũng đã được các đội bóng sử dụng rộng rãi với ý tưởng rằng năng suất của mỗi cầu thủ có thể được tối ưu nhờ những thiết bị đi kèm, một dạng cyborg (người máy sinh hóa), để giải quyết triệt để những vấn đề về hiệu suất.

Các tuyển thủ Anh đều đeo "nhẫn thông minh" để theo dõi tình trạng sức khỏe: "Nó giúp theo dõi giấc ngủ, vì đó là yếu tố quan trọng nhất để phục hồi - HLV tuyển Anh Gareth Southgate giải thích - Vì vậy, bất chấp việc thế giới này có nhiều phát minh thế nào đi nữa, những thứ tốt nhất để cải thiện khả năng phục hồi luôn là giấc ngủ và dinh dưỡng. Chúng tôi không kiểm tra cầu thủ nhưng nó cho phép họ tự theo dõi quá trình phục hồi của mình".

Chính HLV Southgate cũng đang đeo một chiếc đồng hồ thông minh có giá khoảng 6.500 USD, có thể theo dõi dữ liệu và tỉ số các trận đấu theo thời gian thực. Trong khi đó, đội trưởng tuyển Anh Harry Kane thường xuyên sử dụng các bộ giày nén không khí trị liệu, giúp mát xa chân và tăng tuần hoàn máu. Áo lót thông minh cũng được các cầu thủ sử dụng từ lâu để đo quãng đường di chuyển khi tập luyện và các vấn đề sức khỏe liên quan.

Siêu sao Cristiano Ronaldo thì đang là đại sứ thương hiệu cho một dòng nhẫn thông minh theo dõi giấc ngủ và các dữ liệu sinh học khác như các vấn đề tim mạch và sức mạnh của cơ bắp.

Các đội bóng cũng sử dụng một loạt thiết bị phục hồi nhằm giúp cầu thủ đối mặt với lịch trình thi đấu dày đặc.

Trại huấn luyện của đội tuyển Tây Ban Nha ở Donaueschingen có một buồng oxy cao áp, giúp các cầu thủ hít vào 100% oxy tinh khiết; một buồng sử dụng liệu pháp áp lạnh và một giường chiếu đèn trị liệu để giúp tăng tốc quá trình phục hồi cơ bắp sau các buổi tập và trận đấu.

"Những thứ này thực sự kỳ diệu sau những trận đấu căng thẳng ở Euro. Bất cứ điều gì có thể mang lại lợi thế cho chúng tôi, chúng tôi sẽ tận dụng" - tiền vệ cánh của Tây Ban Nha Nico Williams đăng trên tài khoản Instagram của mình.

...Nhưng bóng đá ngày càng chán

Trong buổi họp báo trước trận bán kết Tây Ban Nha - Pháp, một phóng viên đã mạnh dạn hỏi HLV tuyển Pháp Didier Deschamps rằng ông "nghĩ sao khi nhiều người cho rằng đội Pháp chơi quá nhàm chán"?

Deschamps đã tỏ ra khá tức giận và đáp trả kịch liệt: "Nếu thấy Pháp đá chán, anh tìm trận khác mà xem, có vấn đề gì đâu. Anh không cần phải cố xem đâu. Đây là một kỳ Euro khá đặc biệt với số bàn thắng ít đi, nhưng chúng tôi vẫn khiến người Pháp hài lòng với kết quả".

Pháp đã lập một "kỷ lục" vô tiền khoáng hậu ở Euro lần này: họ vào đến bán kết mà không trực tiếp ghi bàn từ một pha bóng sống nào cả. Trước trận gặp Tây Ban Nha, họ chỉ ghi được ba bàn, hai trong số đó là những quả phản lưới nhà và một bàn từ chấm phạt đền (của Kylian Mbappe). Chính ông Deschamps trước đó đã phải thừa nhận: "Chúng tôi phải ghi nhiều bàn hơn nếu muốn tự kiểm soát số phận của mình". May cho những khán giả của bóng đá tấn công, thầy trò ông Deschamps cuối cùng đã phải dừng bước trước Tây Ban Nha, đội chơi đẹp hơn nhiều, ở bán kết sau trận thua 1-2.

Dù sở hữu nhiều ngôi sao, những gì Pháp thể hiện cho thấy bóng đá hiện đại thực sự là cuộc chơi của cơ bắp và thể lực, với các "máy chạy" không biết mệt như N'golo Kante hay Eduardo Camavinga. Cho tới trước vòng bán kết, đối thủ của Pháp gần như không thể làm gì trước sự chắc chắn của những cỗ máy này. Nhưng ở chiều ngược lại, Pháp cũng không đủ sáng tạo để xuyên phá các hàng thủ ở Euro.

Qua bốn trận tứ kết, các đội tuyển chỉ ghi được tám bàn thắng, tức trung bình khán giả phải chờ đến 56 phút để được ăn mừng một bàn thắng. Một bức biếm họa vẽ hình cổ động viên Anh mang cả giường và chăn nệm vào sân để xem Tam sư đã lan truyền trên mạng vài ngày qua, và nhận được lượng tương tác khủng khiếp trên mạng xã hội Twitter.

Cũng như Pháp, Anh bị chỉ trích vì lối chơi quá buồn tẻ dù đội bóng của HLV Southgate chưa bao giờ trông chắc chắn đến như thế. Bức ảnh một cổ động viên đội Anh ngủ gật ngay trên khán đài trận đội nhà đá với Slovenia trở thành chủ đề đàm tiếu và mỉa mai trong nhiều ngày. Ông Southgate áp dụng một lối chơi rất thận trọng, thậm chí yếm thế, cho đội Anh và chỉ nhờ vào sự tỏa sáng của các cá nhân để tiến vào bán kết.

Trên chuyên trang thể thao The Athletic của tờ The New York Times, ký giả kỳ cựu James Horncastle thốt lên: "Các giải đấu lớn hiện tại dường như là chỗ để khai tử các ý tưởng".

Ông viết: "Nếu bạn có tham vọng tạo ra một phong cách hoặc mở rộng một triết lý, thì hãy quên đi. Nếu bạn muốn thứ bóng đá của bạn đại diện cho nhiều thứ cao quý hơn kết quả thông thường thì đừng bận tâm nữa làm gì". Vì bây giờ, kết quả là quan trọng nhất.

Deschamps đã đưa Pháp tiến đến bốn trận bán kết trong năm giải đấu lớn, và con số này với đội tuyển Anh dưới Southgate là ba trong bốn. HLV Ronald Koeman thì đưa Hà Lan vào bán kết Euro lần đầu tiên sau 20 năm, dù chỉ "đỗ vớt" vào vòng 16 đội với tư cách đội xếp thứ ba có thành tích tốt. Điểm chung của cả ba: vứt bỏ phong cách truyền thống, chơi thực dụng và ưu tiên chiến thắng hơn tất thảy.

Ngày nay, cầu thủ ngày càng giống những con cyborg, nhất là sau khi họ vừa trải qua một mùa giải khắc nghiệt và buộc phải sử dụng những thiết bị hồi phục cấp tốc để kịp thời phục vụ cho đội tuyển quốc gia ở các giải đấu lớn. Các HLV thì bị ám ảnh bởi thất bại đến mức không dám áp dụng những ý tưởng chơi bóng sáng tạo mà ưu tiên sự an toàn đến cực đoan.

Công nghệ đã giúp một trò chơi giàu cảm xúc như bóng đá dần đạt đến trạng thái hoàn hảo về hiệu suất và tính chính xác nhưng cũng đang tước bỏ đi những thứ đã làm nên niềm vui thuần khiết của bóng đá - sự sáng tạo, những ý tưởng đột phá và ưu tiên tính cá nhân. Khán giả cần những con người đá bóng, không phải những robot.

Kết quả là máy móc đang chiếm lấy những phần quan trọng nhất trong trò chơi, từ mọi ngóc ngách trên sân cho đến tâm hồn của người chơi.■