Trung Quốc: Cải tổ để ra quyết định tốt hơn

TTCT - Giới quan sát chính trị Trung Quốc lâu năm thường quan tâm tới cuộc họp thường niên diễn ra vào mùa hè có tên Bắc Đới Hà.

Hội nghị là nơi lãnh đạo Trung Quốc nhiều thời kỳ, gồm những người đương nhiệm và "nguyên lão" gặp gỡ, thảo luận và định hướng các vấn đề quan trọng của đất nước.

Dù cuộc họp không công khai và không chính thức, sự kiện ở khu nghỉ dưỡng Bắc Đới Hà, tỉnh Hà Bắc, thường là cơ hội để đạt đồng thuận về các quyết sách chiến lược của giới lãnh đạo cấp cao. Năm nay cuộc gặp càng được chú ý trong bối cảnh quốc gia tỉ dân đang phải đối mặt nhiều thách thức cả đối nội và đối ngoại.

Đồn đại võ đoán

Trước khi hội nghị Bắc Đới Hà gần nhất diễn ra, vào cuối tháng 7 đầu tháng 8 đã có nhiều thông tin đồn đoán về tình hình chính trị Trung Quốc.

Độ khả tín của từng nguồn tin cần phải được xem xét kỹ lưỡng, nhưng nội dung đồn đoán thì nhiều, bao gồm cả khả năng Trung Quốc sẽ chuẩn bị cho một cuộc chuyển giao lãnh đạo mới, cùng những bàn luận xung quanh xu hướng "dĩ đảng đại chính" (đảng làm thay chính quyền) hiện tại.

"Bỏ qua những tin đồn và bỏ qua chuyện bói toán xem quẻ, chúng tôi đã kiểm tra... và thấy ông Tập Cận Bình vẫn chiếm ưu thế hoàn toàn trên tin tức nội bộ của Trung Quốc" - Alex Colville, nhà phân tích tại Dự án truyền thông Trung Quốc, cho biết.

Dữ liệu cứng cho thấy không có nhà lãnh đạo cấp cao nào khác tăng mức độ hiển thị trên truyền thông Trung Quốc. Cụ thể, dự án của Colville đếm được ông Tập xuất hiện trên trang nhất Nhân dân Nhật Báo - cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) - 177 lần trong giai đoạn quý 2-2024, so với 157 lần trong quý 2 năm nay.

Dù không đến Brazil dự thượng đỉnh BRICS, ông Tập vẫn đều đặn đón tiếp các nhà lãnh đạo thế giới tại Bắc Kinh.

"Không sai, chính trị tinh hoa của Trung Quốc là một hộp đen với giới quan sát bên ngoài, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy có gì thay đổi" - Bill Bishop, nhà phân tích kỳ cựu, nói trong tin thư của ông về Trung Quốc. Tóm lại, những đồn thổi tới nay không có căn cứ.

Tinh gọn bộ máy đảng

Trong một diễn biến liên quan, tờ Nikkei Asia của Nhật vào hôm 17-7 đưa tin Bộ Chính trị CCP gồm 24 thành viên trong cuộc họp ngày 30-6 đã xem xét thiết lập các "quy định mới về công việc của các tổ chức ra quyết định, tham vấn và điều phối của Ban Chấp hành Trung ương".

Sau đó, tỉnh Chiết Giang, một trong những địa phương mà ông Tập từng lãnh đạo, đã tổ chức một cuộc họp vào ngày 7-7 để truyền đạt và nghiên cứu "các quy định mới về công việc của các tổ chức ra quyết định, tham vấn và điều phối của Ban Chấp hành Trung ương".

Cuộc họp ở Chiết Giang, do Bí thư Tỉnh ủy Vương Hạo chủ trì, đã thảo luận về các quy định được đề xuất, gồm các quy tắc mới sẽ thiết lập giới hạn ra quyết định cho các tổ chức đảng.

Cụ thể, các tổ chức ra quyết định, tham vấn và điều phối của Ban Chấp hành Trung ương sẽ được "đơn giản hóa và tinh gọn". Những tin tức này có thể báo hiệu một nỗ lực tinh gọn bộ máy kiểu Trung Quốc, đầu tiên là từ phía các cơ quan đảng.

Tại cuộc họp Bộ Chính trị ngày 30-6, do chính ông Tập chủ trì, tất cả thành viên tham dự đã nhất trí thông qua các điều chỉnh tại một số tổ chức đảng được cho là đang quá cồng kềnh.

Kể từ khi ông Tập nắm quyền lãnh đạo CCP vào năm 2012, quyền hạn của các tổ chức đảng đã được tăng cường nhanh chóng, khiến họ đôi khi can thiệp quá sâu vào công việc điều hành trực tiếp, thay vì chỉ hoạch định chính sách, làm xuất hiện tình trạng chồng chéo giữa đảng và chính quyền.

Thời điểm của diễn tiến này cũng đáng chú ý, khi triển vọng của nền kinh tế Trung Quốc tỏ ra ảm đạm với nhiều luồng gió ngược bên ngoài. Một số điều chỉnh cụ thể gần đây đã được báo chí Trung Quốc xác nhận, chẳng hạn như Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện, cơ quan quan hệ công chúng của chính phủ, đã được tái cấu trúc và nhập vào Ban Tuyên giáo CCP. ■

Tờ Nikkei nhận định nếu cuộc cải tổ tiếp tục, vấn đề nhân sự đội ngũ lãnh đạo và chính sách ắt sẽ phải đặt ra. Một thay đổi đáng chú ý khác được công bố vào ngày 1-7, chỉ một ngày sau cuộc họp Bộ Chính trị đã nói ở trên.

Ông Mã Hưng Thụy, ủy viên Bộ Chính trị và là phụ tá thân cận của ông Tập, được thay thế bởi ông Trần Tiểu Giang, không phải ủy viên Bộ Chính trị, làm bí thư khu ủy khu tự trị Tân Cương.

Kể từ khi ông Tập bắt đầu nhiệm kỳ thứ ba vào năm 2022, một số quan chức do ông đích thân chọn đã bị bãi nhiệm, nhưng Thường vụ Bộ Chính trị 7 người vẫn giữ như cũ, và Bộ Chính trị gồm 24 thành viên bầu ra vào năm 2022 cũng gần như không đổi.

Nhân vật cấp cao nhất bị bãi nhiệm gần đây là tướng Hà Vệ Đông, ủy viên Bộ Chính trị và từng là phó chủ tịch Quân ủy Trung ương. Tuy nhiên, ông Hà không thuộc nhóm những lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc.