Túi quần: Một lịch sử ẩn về đời sống phụ nữ

Phục dựng túi đeo ngoài thời Trung cổ. Ảnh: Getty Images

Theo trang Vox, vào thời Trung cổ (thế kỷ thứ 5 đến 15), khi chiếc túi quần chưa ra đời, cả nam và nữ đều đeo một chiếc túi vải đựng những vật quan trọng quanh thắt lưng, chèn sâu bên trong nhiều lớp quần áo cho an toàn. 

Chiếc túi may liền vào quần như ta biết ngày nay xuất hiện lần đầu tiên trên trang phục của nam giới vào những năm 1600, nhưng nữ giới phải chờ lâu hơn nữa.

Bất bình đẳng giới từ cái túi quần

Khi nam giới đã có thể nhét vào túi quần nhiều vật dụng, nữ giới vẫn tiếp tục quấn chiếc túi rời quanh eo. Để lấy được đồ bên trong chiếc túi rời giấu sau nhiều lớp váy rườm rà này, chủ nhân của nó có lẽ gần như phải khỏa thân giữa nơi công cộng. Mãi đến cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18, khi những chiếc váy được thiết kế có đường cắt xẻ bên hông, phụ nữ mới tiện với tay tới những chiếc túi rời hơn.

Theo Bảo tàng Victoria & Albert ở Anh, các cuộc cách mạng chính trị vào cuối thế kỷ 18 đã kéo theo cuộc cách mạng về thời trang cho cả hai giới, bao gồm những thay đổi đáng kể về các loại vải may váy với chất liệu cotton nhẹ hơn, thay thế các loại vải gấm và lụa nặng nề của thế kỷ trước. Việc sử dụng nguyên liệu từ bông cũng đánh dấu những đổi mới công nghệ trong ngành dệt may nhờ thành công của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (1760 - 1840) ở Anh.

Áo váy với túi rời rất to năm 1780. Ảnh: Getty Images

Đầu thế kỷ 19, phụ nữ mang theo những chiếc túi nhỏ được gọi là reticule (túi xách tay) như một phụ kiện, bởi váy áo lúc này được lấy cảm hứng từ trang phục thời Hy Lạp và La Mã cổ đại, thay đổi theo xu hướng đơn giản, ôm người, mỏng manh hơn, khiến việc mang một chiếc túi to bên trong không còn phù hợp.

Dần dần, những chiếc túi xách tay được trang trí công phu hơn. Chúng cũng trở thành một biểu tượng địa vị và phải nhỏ đến mức không thể mang theo bất kỳ khoản tiền nào. Bởi lẽ một người phụ nữ chuẩn mực trong giai đoạn này là phải giao tất cả việc liên quan đến tiền bạc cho đàn ông. 

Những chiếc túi xách tay có kích cỡ lớn không được ưa chuộng vì là "bằng chứng tố cáo" người đeo chúng phải ra ngoài kiếm tiền chứ không ở nhà làm những việc được xem như phù hợp với họ như thêu thùa, may vá hay nhâm nhi tách trà.

Theo Vox, đây cũng chính là chiếc gương phản chiếu Cách mạng Pháp (1789 - 1799) - một thời kỳ mà các quan niệm về tài sản, quyền riêng tư và quyền sở hữu tồn tại từ bấy lâu bị thách thức dữ dội.

Túi quần nam, trong khi đó, vẫn không có gì thay đổi vì chúng vốn đã hữu dụng ngay từ ban đầu. Vậy là, cho tới nửa cuối thế kỷ 19, phụ nữ vẫn chưa thể nói hai từ giản dị: "bỏ túi".

Phụ nữ vùng lên

Cuối thế kỷ 19 , đầu những năm 1900 là thời kỳ phụ nữ vùng lên mạnh mẽ, đấu tranh đòi bình đẳng cho mình. Họ thể hiện điều đó qua áo váy - những chiếc váy mới luôn được yêu cầu kèm thêm túi để chứng tỏ người mặc là một người phụ nữ độc lập. Sách hướng dẫn cách may túi vào váy ngày càng trở nên phổ biến. Theo tạp chí may mặc PieceWork, thế kỷ 20 chứng kiến nhiều ý tưởng quan trọng đóng góp cho các thay đổi trong lĩnh vực thời trang nói chung và chiếc túi trên quần áo phụ nữ nói riêng.

Hiện vật minh họa vị trí túi đeo và cách phụ nữ phải vén trang phục mới đưa tay được vào túi (trái) và một chiếc túi vải lanh thêu lụa, khoảng năm 1700 - 1725. Ảnh: Bảo tàng Victoria và Albert

Có thể kể đến các chiến dịch do Rational Dress Society - một tổ chức vận động cải cách trang phục phụ nữ - khởi xướng, hay sự ra đời của suffragette suit, bộ com lê có từ 6 đến 8 túi, "tất cả đều trong tầm nhìn và dễ tìm, ngay cả đối với người mặc", theo mô tả của tờ The New York Times tháng 10-1910.

Ý nghĩa của sự thay đổi này không đơn giản là phụ nữ đã có thể "tay đút túi quần" và thách thức nam giới, mà là ở chỗ cuối cùng túi quần của nữ giới cũng có thể chứa những thứ riêng tư, bí mật, thậm chí nguy hiểm (để còn làm cách mạng).

Và không lâu sau đó, hai cuộc thế chiến xảy ra, kéo gần như tất cả đàn ông ra chiến trường. Theo PieceWork, trang phục của phụ nữ bắt đầu áp dụng kiểu dáng và chi tiết từ trang phục của nam giới - thể hiện rõ khi phụ nữ bắt đầu mặc các bộ áo liền quần để vào xưởng, hay vest và quần tây vào những năm 1940 - những trang phục tất nhiên là có túi.

Thành viên phong trào Suffragette thập niên 1910.

"Túi chỉ để trang trí thôi"

Chiến tranh kết thúc, vị thế của các quốc gia thay đổi và vị thế của người phụ nữ cũng vậy. Trang Mic.com nhận định mặc dù cánh đàn ông đã trở về nhưng phụ nữ cũng đã có chút tiếng nói riêng trong nhiều lĩnh vực sau thời gian đảm đương hậu phương.

Tuy nhiên, một thay đổi đã xảy ra: những chiếc quần vẫn được yêu thích, chỉ có điều chúng ngày càng ôm sát lấy cơ thể người phụ nữ theo một trào lưu do những minh tinh Hollywood khởi động. Chúng có nhiệm vụ phải tôn lên nét đẹp và đường cong của phụ nữ từ phần hông trở xuống, và cách triệt để nhất để làm điều này chính là... loại bỏ túi quần.

Ngoài ra, sự bùng nổ trong lĩnh vực thiết kế thời trang vào thời điểm này đã cho ra đời những loại phụ kiện vô cùng đa dạng. Một trong số đó chính là những chiếc túi xách đắt tiền. Sử dụng chúng để đựng đồ trở thành một trào lưu của chị em.

Và sự thịnh hành của túi xách đã vô tình đẩy túi quần phát triển theo hướng chú trọng hình thức hơn là chức năng. Nhà thiết kế thời trang lừng danh người Pháp Christian Dior từng có câu nói đùa để đời về giai đoạn này: "Đàn ông có túi quần để đựng đồ, phụ nữ có túi chỉ để trang trí thôi".

Túi quần nữ quá nhỏ và nông, khó chứa được các dòng smartphone hiện nay.

Thế là thời trang những năm 1950 đã có rất nhiều chiếc túi nông, trông đẹp đẽ nhưng không thể chứa nổi một chiếc iPhone dù là loại nhỏ gọn nhất thời nay, theo trang Today. Thời đó chưa có iPhone để phải bận tâm về vấn đề này. Nhưng ở thời hiện tại thì nó đã là vấn đề: Kích cỡ túi quần nữ hiện nay đa số vẫn nhỏ hơn túi quần nam và có vẻ chúng vẫn không theo kịp thời đại, khi phụ nữ ngày càng có nhiều thứ lớn hơn cần mang theo bên mình chứ không phải bỏ trong túi xách.

Nhìn lại cả lịch sử của chiếc túi quần, nó phần nào thấy thứ phụ nữ đòi hỏi không phải chỉ là thêm một mảnh vải may vào, mà còn là sự bình đẳng với nam giới và cả sự tiện dụng. Nhưng xem ra các nhà thiết kế thời trang lại không có cái nhìn tương tự, hoặc có thể họ vẫn chưa tìm ra được cách dung hòa giữa việc tôn vinh nét đẹp của phụ nữ với sự tiện dụng. Hoặc giả, chừng nào các nhà thiết kế còn tạo ra quần áo phụ nữ không có túi thì chị em sẽ còn cần phải chi bộn tiền mua ví và túi xách.

Trong khi đó, túi quần đàn ông gần như chẳng thay đổi gì trong suốt 400 năm.■

Minh họa cho câu văn vần trẻ con cuối thế kỷ 19: "Lucy Locket, Lost her pocket".