10 năm của "những người hùng rác"

"Sứ mệnh của chúng tôi là tạo ra một thế giới sạch, không có ô nhiễm nhựa, sử dụng những cách đơn giản nhưng hiệu quả để thu hút mọi người tham gia vào các nguyên tắc và thực hành không rác thải" - trang chủ Trash Hero World viết.

Năm nay là kỷ niệm 10 năm "từ hoạt động dọn rác hằng tuần đến phong trào toàn cầu" của Trash Hero World, theo tựa bài viết đánh dấu chặng đường này hôm 13-2.

"Tất cả bắt đầu từ một ý tưởng đơn giản. Tháng 12-2013, một nhóm bạn tập trung tại một bãi biển ở Thái Lan với mục tiêu dọn sạch rác từ khắp nơi trên thế giới trôi dạt vào đấy. Đó là khởi đầu của một điều phi thường: một hành trình 10 năm đáng nhớ đã chuyển biến một sáng kiến quy mô địa phương lên thành một lực lượng thiện nguyện toàn cầu" - tác giả Lydia viết.

Tính đến hết năm 2023, Trash Hero World có 100 nhóm thành viên tại 13 quốc gia, trải khắp các châu lục. Trong một thập niên, hơn nửa triệu (515.643) "người hùng rác" đã tiến hành 20.838 chiến dịch tình nguyện, dọn sạch trên 2,4 triệu tấn rác. Đặc biệt, Trash Hero chú trọng xây dựng thế hệ "người hùng rác" tiếp theo từ rất sớm, thu hút được hơn 137.882 tình nguyện viên nhí (26% tổng số).

Trash Hero Đà Nẵng thành lập năm 2022 nhưng Việt Nam, cùng với Kuwait và Nhật Bản, được ghi nhận gia nhập mạng lưới chính thức năm 2020. Đó cũng là năm mạng lưới phân phối chai nước tái sử dụng của Trash Hero World vượt cột mốc 100.000 chai, giúp giảm sử dụng 36,9 triệu chai nhựa và cắt giảm 1.942 tấn phát thải CO2.

Năm 2022, Trash Hero được Chương trình môi trường Liên Hiệp Quốc (LHQ) chứng thực, trở thành pháp nhân đủ tư cách tham gia các cuộc đàm phán môi trường với quan trò quan sát viên chính thức. Trash Hero World đã tham gia hai phiên đàm phán Hiệp ước Toàn cầu về ô nhiễm nhựa LHQ, chia sẻ kinh nghiệm từ thực địa đến các lãnh đạo toàn cầu.

Khảo sát trên 177 tình nguyện viên Trash Hero trên toàn cầu cho thấy 53% là nam giới, và 25% "anh hùng rác" dưới 25 tuổi. Những "người hùng" này đang cùng góp phần thay đổi thế giới bằng cách thu nhặt từng mẩu rác một. 

Tất cả hoàn toàn vô vụ lợi, và như mọi sáng kiến tình nguyện vì môi trường khác, các nhóm Trash Hero chỉ mong có thể truyền cảm hứng cho cộng đồng chứ không bắt ép ai phải hành động.

Tin vui là việc này thường hiệu quả, theo Wayan Aksara, chủ tịch Trash Hero Indonesia. "[Sẽ có người] thấy xấu hổ nếu chúng tôi, trong chiếc áo vàng đồng phục, là nhóm duy nhất hành động để làm sạch môi trường" - ông nói với trang Indonesia Expat.

Như đa phần những nhà sáng lập tổ chức Trash Hero thành viên khác, Aksara, một cựu môi giới và hướng dẫn viên du lịch, quyết định thành "anh hùng rác" vì những gì tận mắt thấy khi hoạt động trong ngành du lịch ở đảo Bali. Aksara cứ nghe du khách than phiền mãi về việc các bãi biển đẹp của Bali đang bị rác thải bôi bẩn ra sao, và quyết định hành động.

Tương tự, Datin Norelan Ismail, nhà đồng sáng lập 67 tuổi của Trash Hero Putrajaya (Malaysia), tin rằng chuyện tình nguyện sẽ không vô nghĩa. "Chúng tôi muốn thay đổi thái độ của những người ưa xả rác bằng cách cho họ thấy xả rác có thể gây hại tới mức nào" - bà nói với báo Malay Mail.

Theo một báo cáo công bố hồi tháng 3 của Tổ chức Tình nguyện viên LHQ, các tình nguyện viên trên toàn thế giới đã đóng góp lớn trong việc giúp các cộng đồng thích ứng cũng như xây dựng khả năng phục hồi trước tác động của biến đổi khí hậu. 

Báo cáo chứng minh vai trò không thể thiếu của các tình nguyện viên cộng đồng trong việc thúc đẩy hành động ứng phó với biến đổi khí hậu và xây dựng khả năng phục hồi, thông qua nhiều hình thức khác nhau, từ các sáng kiến cộng đồng cơ sở đến hỗ trợ chuyên biệt trên quy mô toàn cầu.

Nhưng rõ ràng không thể để những anh hùng rác hay các tình nguyện viên vì môi trường miệt mài dọn dẹp hay tranh đấu. Mọi hành động chống lại ô nhiễm rác nhựa đều có thể dẫn tới sự khác biệt. Nếu ai cũng góp phần - không cần gì to tát, chỉ là bỏ rác đúng nơi - thì cũng đã có thể xem là người hùng vậy.