Bầu cử tổng thống Nga: Cuộc chiến cho vị trí thứ hai

4 ứng viên Nikolai Kharitonov (Đảng Cộng sản, KPRF), Vladislav Davankov (Đảng Những con người mới, NL), Leonid Slutsky (Đảng Dân chủ tự do, LDPR), và đương kim Tổng thống Vladimir Putin sẽ tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống Nga diễn ra từ 15 đến 17-3.

Danh sách ứng viên đã được Ủy ban Bầu cử trung ương Nga chính thức thông báo vào 8-2. Theo đó, ủy ban nhận được 33 đề cử, nhưng chỉ 11 được chấp thuận và đăng ký. Bốn ứng viên bị từ chối hoàn toàn. 

Các ứng viên còn lại không thể tổ chức họp nhóm hoặc nộp hồ sơ quá muộn. Trong 4 ứng viên được Ủy ban Bầu cử chuẩn thuận cuối cùng, chỉ ông Putin tự ứng cử, ba ứng viên còn lại là do các đảng giới thiệu.

Lợi thế của ông Putin

Với truyền thông Nga, cuộc bầu cử tổng thống sắp tới sẽ không có bất ngờ, bởi ứng viên Putin đang có đa số ủng hộ cách biệt khá xa với những người còn lại. Không chỉ thế, với lợi thế của đương kim tổng thống, ông Putin có nhiều cơ hội trình bày chương trình tranh cử chi tiết và cụ thể hơn. 

Theo nhà khoa học chính trị Alexander Asafov tại bàn tròn của Viện Chuyên gia nghiên cứu xã hội (EISR) về chủ đề "Bầu cử Tổng thống 2024", trong số các ứng viên, chỉ ông Putin "đưa ra chương trình thực sự cho sự phát triển của đất nước".

Ông Asafov mô tả đặc điểm chính của chương trình là "lấy con người làm trung tâm", được ông Putin trình bày cặn kẽ trong Thông điệp liên bang hôm 29-2. 

Nó bao gồm mọi vấn đề, từ nhân khẩu học đến kinh tế, từ chiến dịch quân sự Ukraine đến các vấn đề bảo tồn lịch sử. Thông điệp cũng đưa ra tầm nhìn phát triển đến 2030, và trên thực tế, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài hơn.

Ưu tiên của các ứng viên khác

Slutsky, 56 tuổi, là đại biểu Đuma Nga từ 2003, và từ 2016 là chủ tịch Ủy ban các vấn đề đối ngoại của Đuma. Cương lĩnh tranh cử của ông nhấn mạnh các vấn đề về nhà ở và dịch vụ xã hội, giáo dục, y tế, hỗ trợ các gia đình đông con, và các vấn đề dân sinh trong điều kiện chiến tranh. 

Phương châm tranh cử của ông: "Thời của các khu vực Nga". Theo ông, điều quan trọng là phải đảm bảo điều kiện sống công bằng và bình đẳng cho tất cả các vùng miền của đất nước.

Kharitonov, 76 tuổi, là đại biểu Đuma Nga, và từ năm 2021 đứng đầu Ủy ban phát triển Viễn Đông và Bắc Cực, từng về nhì trong cuộc bầu cử tổng thống Nga năm 2004. 

Chương trình tranh cử của ông mang tên "Chương trình chiến thắng", đề nghị: Cung cấp các khoản vay không lãi suất cho các gia đình trẻ trong 20 năm đầu tiên; quốc hữu hóa tài nguyên khoáng sản; xây dựng thang thuế lũy tiến, tăng lương, lương hưu, và tăng lương tối thiểu lên 35.000 rúp (so với hiện nay là khoảng 20.000 rúp); khôi phục Lực lượng Vũ trang Nga đến mức có khả năng đẩy lùi sự xâm lược từ bất kỳ kẻ thù địa chính trị nào, bao gồm NATO.

Davankov, 40 tuổi, là doanh nhân và thành viên sáng lập NL, đại biểu Đuma từ 2021 và hiện là phó chủ tịch Đuma. 

Ông trình bày chương trình tranh cử "Giải pháp thay thế cho nước Nga". Davankov nhấn mạnh phương châm "Thêm tiền cho các khu vực", lưu ý rằng ông cùng với NL đã đến Đuma nhờ kế hoạch này. Mục tiêu chính của chương trình là "chấm dứt việc tìm kiếm kẻ thù bên ngoài và bên trong", "bác bỏ những hạn chế và cấm đoán xa vời".

Quan điểm của các ứng viên về cuộc chiến với Ukraine được đặc biệt quan tâm. Davankov cho biết đây là câu hỏi thường gặp nhất trong các cuộc tiếp xúc với cử tri. Về vấn đề này, ông lưu ý rằng khi đi qua các vùng của đất nước, ông "không gặp những người muốn đến Warsaw hoặc đụng độ quân sự với NATO". Ông kêu gọi đàm phán để giải quyết xung đột.

Trong khi đó, hai ứng viên Slutsky và Kharitonov ủng hộ tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch. Với ông Slutsky, cuộc chiến của Nga ở Ukraine hiện "không phải của người chinh phục, mà là của người giành lại, nhằm giành lại tiếng Nga, lương tri và là giải pháp khả thi duy nhất". 

Ông chủ trương: "Tăng cường tấn công, dứt khoát chấm dứt xung đột bằng chiến thắng của vũ khí Nga!".

Còn với Kharitonov, quan điểm của KPRF về cuộc chiến Ukraine đã được chủ tịch đảng Gennady Ziuganov trình bày hồi tháng 2-2024: 

"Câu hỏi chính ngày nay là về chiến tranh và hòa bình. Chúng tôi đến trong hòa bình, chúng tôi đến với bánh mì, chúng tôi đến với lòng tốt để giúp đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng mang tính hệ thống và cuộc chiến mà NATO và người Mỹ đã... gây ra ở Ukraine".

Bất ngờ ở vị trí thứ hai?

Kết quả thăm dò dư luận gần nhất cho thấy ông Putin nhận được đa số áp đảo ủng hộ. Theo Cơ quan Thăm dò dư luận toàn Nga VTsIOM, tỉ lệ ủng hộ ông Putin là 75-79%, còn theo Quỹ Ý kiến xã hội (FOM), tỉ lệ này ở mức 71-74%. 

Các ứng viên còn lại có thể đạt không quá 2-3% số phiếu bầu, theo FOM. Còn theo VTsIOM thì ông Davankov về thứ hai với số điểm 6%, tiếp theo là Kharitonov 4%, và Slutsky 3%.

Như vậy, trong khi người chiến thắng sẽ không thay đổi, cuộc so kè lại diễn ra khá căng thẳng cho vị trí thứ hai. Cổng thông tin Dzen.ru chỉ ra hai nguyên nhân: do những người được hỏi vẫn gặp khó khăn trong việc đưa ra lựa chọn (8-14%), và thứ hai, những cử tri có lựa chọn theo cảm tính chiếm ưu thế so với lựa chọn dựa vào lý trí. 

Trong khi đó, vị trí thứ hai trong cuộc đua năm nay quan trọng, bởi cuộc bầu cử tổng thống sẽ khởi động quá trình chuẩn bị cho cuộc bầu cử Đuma Quốc gia tiếp theo (diễn ra sau ba năm nữa). Các ứng viên tổng thống của các đảng sẽ nhận những nhiệm vụ trong giai đoạn này để chuẩn bị cho đảng của họ cho cuộc đua vào Đuma.

Cụ thể, mục tiêu của KPRF sẽ là duy trì vị thế và không để đảng sụp đổ. Trước nay những người cộng sản luôn đứng thứ hai trong các cuộc bầu cử tổng thống Nga. 

Nếu Kharitonov rơi xuống thứ ba, thì không chỉ ảnh hưởng của đảng chính trị lâu đời nhất ở Nga bị suy yếu, mà còn có thể nổ ra một cuộc khủng hoảng nội bộ. Kharitonov được chủ tịch Ziuganov và phe bảo thủ của đảng ủng hộ (lựa chọn kia là ứng viên trẻ hơn Yury Afonin, phó chủ tịch thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương KPRF).

LDPR cũng ở trong tình trạng tương tự. Sau khi lãnh đạo đảng này, ông Vladimir Zhirinovsky qua đời vào năm 2022, LDPR chưa đưa ra được bất kỳ ý tưởng nào mới và chưa có chính khách nào sánh được với ông. 

Chưa kể ông Slutsky có mâu thuẫn với những cộng sự thân cận nhất. Các thành viên của Hội đồng tối cao LDPR đã cố gắng đặt vấn đề hạn chế quyền lực của chủ tịch đảng và phân chia lại quyền lực theo hướng có lợi cho họ. 

Nếu ông Slutsky không giành được vị trí thứ hai, cuộc xung đột sẽ trở nên trầm trọng hơn và ảnh hưởng đến cơ hội chiến thắng của đảng trong các chiến dịch tiếp theo.

Người đứng đầu "Nhóm chuyên gia chính trị" Konstantin Kalachev đồng tình với ý kiến cho rằng kết quả thấp của Kharitonov và Slutsky có thể dẫn tới "nổi loạn trên tàu" với hai đảng tương ứng. Ông giải thích rằng KPRF và LDPR có những đảng viên trẻ sẵn sàng nắm quyền lãnh đạo.

Trong khi đó, đảng mới thành lập NL có vẻ chỉ đặt những mục tiêu ngắn hạn. NL phản ánh lợi ích của tầng lớp trung lưu và tiểu tư sản sống ở các vùng đô thị lớn nhất. Không phải ngẫu nhiên mà Davankov trở thành ứng cử viên tổng thống duy nhất tuyên bố cần thiết phải giải quyết cuộc chiến Ukraine qua đàm phán.

Vì tuyên bố này, ứng cử viên của NL đã bị những người ủng hộ Điện Kremlin chỉ trích, nhưng vào mùa thu tới, NL có thể nhận được lợi tức chính trị trong các cuộc bỏ phiếu bầu đại biểu Đuma thành phố Matxcơva.

Nhà bình luận Konstantin Dzhultaev ở cổng thông tin octagon.media không loại trừ một lựa chọn sẽ làm hài lòng đa số: KPRF giữ vị trí thứ hai ở Nga nói chung, nhưng ở các thành phố lớn, họ nhường vị trí đó cho NL. 

Bức tranh này sẽ củng cố thêm sự chia rẽ bầu cử đã hình thành trong nước kể từ khi bắt đầu "chiến dịch quân sự đặc biệt". Chiến thắng cho Davankov ở các đô thị cũng sẽ làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa những người Nga có tư tưởng tự do.

Phần thân phương Tây sẽ tuyên bố kết quả này là chiến thắng và cố gắng giải thích đó là sự gia tăng số lượng người phản đối chính phủ. ■