Bí thư & tướng cướp

Phóng to

... nhớ lại ngày xưa

Chiều 25-6, trong cuộc họp cán bộ chủ chốt các xã của huyện Quế Phong, tôi bất ngờ bị cuốn hút bởi lời phát biểu mạnh mẽ, thiết thực của bí thư Đảng ủy xã Nậm Nhoóng về giải pháp phát triển đàn bò từ vốn vay ngân hàng. Chánh văn phòng UBND Nguyễn Văn Thuận cười thầm khi thấy tôi cứ nhằm vào ông bí thư xã Nậm Nhoóng mà hỏi. Anh bảo: “Cánh nhà báo chưa mấy ai biết “lão” này đâu. Xuyên “đại ca” lừng danh một thời đấy. Cuộc đời “lão” hệt như một trang tiểu thuyết ly kỳ”.

Cuộc họp tan, bầu trời miền rừng cũng vừa sập tối. Tôi bắt chuyện và bám theo xe máy ông bí thư đảng ủy vào xã biên giới Nậm Nhoóng. Ông gật đầu, cười: “Ta biết nhau rồi nhé, phỏng vấn à?”. Đường rừng cheo leo lúc mờ lúc tỏ dưới ánh đèn pha vàng ệch của chiếc Minsk cũ kỹ nhưng tay lái của ông bí thư cứ dẻo quẹo như làm xiếc trong phim thám hiểm. Ông nói: “Đừng lo khi Xuyên “đại ca” này nhảy lên xe và cầm lái”. Tôi dè chừng:

- Bí thư có biệt danh nghe rợn gai ốc quá. Chắc ngày xưa nổi đình nổi đám miền sơn cước này.

- Khét tiếng nhất Quế Phong đấy. Dân Nậm Nhoóng gọi mình là “giang hồ Moong Thái Xuyên”, ông bí thư không ngần ngại đế thêm.

Xuyên “đại ca”

Trước khi vào eo rừng dựng đứng, ông bí thư giảm ga, ngoảnh lại nói với tôi:

- Mình tên Moong Thái Xuyên, người Khơ Mú, sinh năm Tân Hợi (1959) tại bản Huồi Cam, xã Nậm Nhoóng. Ông bà cụ thân sinh đều “rủ” nhau chết sớm nên học xong lớp sáu mình nghỉ luôn. Hồi đó mình bất mãn lắm do nghĩ cảnh gia đình túng bấn, rồi nghĩ mình học cao nhất xóm nhưng không được cán bộ xóm sử dụng nên tổ chức một nhóm thanh niên đi phá rối vừa để hả giận vừa giải khuây.

Nhóm gồm 17 thành viên bất hảo trong xã hết đi phá rối xóm bản này lại sang xóm bản khác làm dân bản ngồi họp không yên, từ đó không hiểu biết chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước. Moong Thái Xuyên thường dùng bài đe lớp đàn em: “Nếu nó gọi đi họp thì không được đi. Quân vô tích sự này biết chi đâu mà họp. Nếu nó đến quyên góp ủng hộ bất cứ một khoản chi cũng không làm. Bay cứ nói bản nghèo biết lấy gì đóng góp”. Cứ trước mỗi cuộc họp chi bộ, Moong Thái Xuyên chỉ đạo từng nhóm nấp dưới gầm nhà sàn xóm trưởng theo dõi để “báo cáo lại toàn bộ thông tin cho đại ca nhằm phá tất cả cuộc họp, dìm bản này xuống”. Đó là khoảng thời gian nhiều chủ trương của Nhà nước không triển khai được, kinh tế xã Nậm Nhoóng ngày càng tệ hại.

Sau quấy rối, Moong Thái Xuyên tổ chức đi trộm, cướp với lệnh: “Bay giết sạch, ăn sạch trâu, bò, lợn, gà cho tao. Đại ca phải ăn tim, ăn tất cả các loại tim. Chúng mày giết con nào không có tim cho đại ca thì coi chừng”. Năm 1978, không kể gà, vịt, cả nhóm “xơi” đứt 19 con trâu, bò. Bí thư Xuyên nhớ lại: “Một đêm, do mất cả trâu lẫn bò, ông Cụt Văn Hiền - xóm trưởng, chủ nhiệm hợp tác xã - tức quá chỉa mũi khẩu K44 ra phía cổng. Biết chuyện, mình rút ngay khẩu K54 đưa cho thằng Cụt Văn Tuyết, giao phải khỏ ba cái vào nòng súng K44 để cảnh cáo lão ta. Sau ba lần khỏ, ông Hiền “rét” quá, rút súng về”.

Phóng to ... và vai trò bí thư xã ngày nay “Từ ngày Moong Thái Xuyên làm cán bộ chủ trì, bộ mặt xã Nậm Nhoóng thay đổi hẳn. An ninh ổn định, sức dân được khơi dậy. Tôi dám chắc nếu không có ông Xuyên “cắm chốt” ở đó thì xã biên giới này còn phức tạp lắm. Từ năm 2000-2005 ông Xuyên đã được UBND tỉnh, Bộ chỉ huy biên phòng tỉnh và Sở VH-TT (cũ) tặng nhiều bằng khen. Moong Thái Xuyên vốn là một bí thư đảng ủy xã xuất sắc của huyện Quế Phong.

Trong quãng đời buôn thuốc phiện từ bên kia biên giới về VN, “đại ca” Xuyên nhớ nhất cuộc đụng độ một băng nhóm giang hồ từ vùng đá đỏ Châu Bình (huyện Quỳ Châu) mới nổi lên. Lần đó, Xuyên đang cắm đầu đi giữa rừng thì gặp một toán cướp chặn đường hô: “Mày có nôn ra không. Tất cả có bao nhiêu “cơm đen” nạp hết cho bọn tao. Nếu không xác mày sẽ bay xuống vực như tờ giấy rách”. Xuyên hơi hoảng vì đàn em còn đang đi phía sau, nhưng vẫn bình tĩnh đáp trả: “Thằng nào cũng làm ăn cả. Khoan hãy to mồm. Mày cướp của tao hay tao cướp của mày”.

Nghe vậy, “đại ca” băng nhóm Châu Bình là Lữ Văn Chung lao tới, lích mũi dao nhọn vào cổ Xuyên, dọa tiếp: “Mày có nôn không. Không có tiếng thứ hai cho mày đâu”. Cảm giác máu đang chảy rát xuống ngực khiến Xuyên vung tay, cùi đúng ngực khiến Chung văng xuống đất. Xuyên giậm chân lên cổ Chung. Chung giả vờ xin tha rồi bất ngờ nổ súng. Xuyên tránh nhanh như chớp rồi nháy mắt, quát: “Thằng Hạnh ở Châu Bình xử thằng này cho tao”. Ngay tức khắc Chung bị quật ngã xuống.

Một lần khác, băng nhóm của Xuyên đang gùi một yến thuốc phiện từ Phonsavan (Xiêng Khoảng, Lào) cắt rừng về gần đến biên giới thì bị Công an huyện Sầm Tớ khám xét nhưng do thủ thuật dát mỏng thuốc phiện buộc vào đùi nên thoát thân. Khi đang men theo góc hẻm của bản Băng Hớn lại bị Công an Sầm Tớ bắt. Tình thế đó buộc Xuyên phải đánh vỡ hàm hai công an mới thoát thân lần hai. Đi tiếp về bản Huồi Mới, vùng giáp ranh thì bị biên phòng VN kiểm tra. Xuyên “nói nhỏ” mấy lần cũng không xong. Đưa cả xấp tiền cho mấy anh biên phòng cũng không lọt. Bí bách quá, Xuyên lệnh cho đàn em: “Xử cho tao”. Biên phòng nổ súng. Còn đàn em lao vào đánh túi bụi. Trận đó may cũng thoát. Sau mới biết biên phòng bắn chỉ thiên.

Xuyên “đại ca” còn nhớ một kỷ niệm về chuyến ăn trộm phân đạm ở huyện Quỳ Hợp nhờ mẹo mở một loại khóa đặc biệt bằng que diêm. Đơn giản, lấy thuốc diêm nhét thật chặt vào lỗ khóa sau đó đốt lửa. Thuốc diêm cháy, ổ khóa bung ra hết. Cuộc đó, sau khi lấy được một xe tải phân đạm, Xuyên bị công an phát hiện, truy đuổi, phải chạy trốn lên bản Săng, huyện Kỳ Sơn. Tại đây, Xuyên tính bài vượt biên sang rừng Lào rồi sang Thái Lan nhưng bị biên phòng bắt giữ.

Đấy là ngày mồng 2 Tết Kỷ Mùi (1979), “đại ca” Xuyên bị bộ đội biên phòng nhốt vào “chuồng cọp” bằng gỗ. Loại chuồng “đứng không được, ngồi không được mà chỉ ngồi xổm, khó chịu vô cùng” - Xuyên kể. Sau đó, Xuyên bị Công an huyện Quế Phong tạm giữ một tháng về tội vượt biên trái phép.

Bí thư chi bộ xã Nậm Nhoóng

Thiếu tá Lữ Văn Tường - đội trưởng đội cảnh sát hình sự Công an huyện Quế Phong (nay là phó giám đốc Công an tỉnh Nghệ An) - hỏi cung xong, khuyên Xuyên: “Xuyên ạ, nếu mi nghe lời tao thì chắc chắn sau này mi sẽ có ích cho xã hội. Bằng không, mi sẽ chết rũ trong nhà tù”. Chỉ có từng ấy lời khích tướng mà Xuyên “đại ca” quyết chí tu thân. Xuyên nghĩ: “Không đi tu thì mình sướng một nhưng khổ mười vì được miếng ăn nhưng tinh thần bị giày vò, cấu xé trăm đường. Nếu đi tu thì sướng cả thân xác lẫn tinh thần”. Lúc ấy về lại bản Huồi Cam tuy mỗi ngày còn nuốt ba lần thuốc phiện nhưng nhớ lời anh Tường khi mở còng số 8 ra cho Xuyên rồi nói: xem thằng này có bỏ được ma túy không thì Xuyên quyết tâm bỏ hẳn. Bây giờ, ông bí thư khoe với tôi:

- Khi làm chủ tịch xã, tôi còn hút đôi điếu thuốc lá chơi. Đến năm 2005 làm bí thư thì tôi bỏ đứt luôn.

Từ bản Huồi Cam, Xuyên đi làm thuê khắp nơi, lúc đào giếng thuê, lúc cắt cỏ thuê cũng không đủ tiền cưới vợ. Vợ Xuyên cũng là cô gái Khơ Mú nghèo nên đã làm ngơ cho Xuyên “cướp vợ” trong một đêm trăng sáng, rồi đôi vợ chồng trẻ chí thú nuôi nhau. Năm 1984, vợ sinh đứa con thứ hai (nay đang là sinh viên năm 2 Học viện Báo chí và tuyên truyền) thì Xuyên được chi bộ xóm Huồi Cam cử làm bí thư chi đoàn xóm, một năm sau được đề bạt làm bí thư Đoàn xã Nậm Nhoóng. Kể từ đó con đường công danh của Xuyên cứ như diều gặp gió: năm 1992 được kết nạp Đảng, đi học lớp trung cấp lý luận chính trị. Năm 1994 làm phó bí thư thường trực Đảng ủy xã. Năm 2000 làm chủ tịch xã. Năm 2005 đến nay làm bí thư đảng ủy xã. Ông bí thư tâm sự:

- Rất may, tôi bỏ ngay mặc cảm để hòa nhập và làm lại cuộc đời. Hồi làm công tác Đoàn, mình xóa bỏ hủ tục làm chuồng trâu, bò, lợn dưới gầm nhà sàn. Tiếp đó, vận động sức dân đào ao nuôi cá, khai phá 7ha ruộng hoang thành ruộng nước, đưa năng suất từ 1 tấn lên 4,2 tấn/hecta. Khi làm chủ tịch xã, mình “tấn công” quyết liệt vào chiến dịch chăn nuôi bò đàn và bảo vệ thành công 13.000ha rừng. Lúc mình mới về, dân không chịu tin vì mình từng bị công an nêu kỷ luật trước toàn dân bản. Bây giờ họ tôn trọng mình rồi. Già làng trong bản bảo: “Thằng Xuyên bây giờ khác trước”.

Dẫn tôi đi quanh đồi, suối bản Huồi Cam và xã Nậm Nhoóng, bí thư Xuyên nói đủ thứ tiếng trong Nam, ngoài Bắc để nhớ về một thời “trải hận” khắp đó đây, rồi ông hát những bài dân ca Khơmú râm ran dọc đường đi. Bất chợt, ông trầm ngâm:

- Trong băng nhóm Moong Thái Xuyên của tôi ngày xưa có hai đứa vừa ra tù nay đang lập nghiệp tốt, trong đó đứa trở thành công an huyện, đang đi học lớp trung cấp cảnh sát. Còn những đứa khác, mỗi đứa mỗi ngả dạt sang Lào. Không biết số phận chúng nó bây giờ ra sao?