Idol hoa râm và nền kinh tế tóc bạc

Những ai mặc định thế hệ già mù tịt về công nghệ có lẽ sẽ phải thay đổi suy nghĩ, bởi ngày càng có nhiều bậc lão niên chứng minh rằng tuổi tác chỉ là một con số và họ vẫn sẵn sàng dẫn đầu xu hướng.

“Bọn trẻ nghĩ chúng tôi không biết gì. Thật ra chúng tôi biết hết” - bà Ruan Yaqing, 58 tuổi, nói với AFP. Bà Ruan sử dụng iPhone rất rành rẽ và tạo ra riêng cho mình một kênh video về văn hóa - lịch sử Bắc Kinh, thu hút tới 6 triệu người hâm mộ.

Theo Trung tâm Thông tin mạng Internet Trung Quốc, tỉ lệ người từ 50 tuổi trở lên như bà Ruan trong tổng số người dùng Internet tăng từ 9,2% (năm 2015) lên 22,8% (6-2020). 

Hiện có hơn 100 triệu người trên 50 tuổi ở Trung Quốc sử dụng Internet di động; họ dành trung bình 136 giờ mỗi tháng trên các thiết bị thông minh, theo khảo sát của Công ty nghiên cứu QuestMobile tháng 7-2020.

Vừa giúp ích vừa kiếm ra tiền

Không muốn trở thành một bà lão phiền phức, chỉ ngồi trong xó nhà, cụ bà 76 tuổi Sang Xiuzhu là người tiên phong trong cộng đồng những người gây ảnh hưởng (influencer) lớn tuổi đang làm mưa làm gió trên mạng xã hội Trung Quốc với những video diện sườn xám vô cùng lộng lẫy.

Đã hai năm kể từ khi bà tham gia kênh Douyin (tức TikTok Trung Quốc) có tên “Fashion Grandmas” (Ngoại già thời trang) - nơi bà cùng nhiều phụ nữ khác trong độ tuổi từ 50 đến ngoài 70 thu hút hơn 2,9 triệu người theo dõi qua các video về trang phục truyền thống của Trung Quốc. Cũng từ đó, bà Sang có dịp thử những trải nghiệm mới mẻ, chẳng hạn trang điểm - thứ mà điều kiện kinh tế thời trước không cho phép.

Video của Fashion Grandmas cũng mang những thông điệp truyền cảm hứng, chẳng hạn: “vẻ đẹp không chỉ dành cho giới trẻ”, hay “ngay cả người già cũng có thể sống một cuộc đời tuyệt vời!”, bên cạnh các thông điệp quanh các vấn đề nghiêm trọng hơn như bạo lực gia đình. 

“Những người hâm mộ trẻ tuổi nói với chúng tôi rằng họ không còn sợ già đi sau khi nhìn thấy những phụ nữ như chúng tôi sống thời trang và hạnh phúc” - bà Sang tự hào chia sẻ.

Báo South China Morning Post trích lời nhận xét của Xiao Lijun, người sáng lập và là giám đốc điều hành 32 tuổi của Letuizu - một nền tảng nội dung kỹ thuật số, trong một bài viết đăng hồi tháng 1-2021: “Những video người cao tuổi này đang phá vỡ định kiến vốn cho rằng người già Trung Quốc thường thụ động và thiếu tinh tế. Những [người gây ảnh hưởng trên mạng xã hội] này cho thấy họ có thể xinh đẹp và duyên dáng theo một cách khác với những người trẻ”.

Không chỉ mang đến sức ảnh hưởng tích cực, những influencer có tuổi còn tạo ra một tiềm năng thương mại trị giá hàng trăm tỉ đôla. Nắm bắt tiềm năng này, He Daling - nhà sáng lập 27 tuổi của Fashion Grandmas - đã thay đổi chiến lược nội dung lúc mới quyết định thành lập kênh là hướng đến giới trẻ thành nội dung cho người lớn tuổi. 

“Nhiều lĩnh vực trong thị trường video ngắn đã khá bão hòa, nhưng không nhiều công ty thử sáng tạo nội dung với những người ảnh hưởng lớn tuổi. Đây là một mảng có triển vọng tốt” - He nói với South China Morning Post.

Cô cho biết công ty chủ yếu kiếm tiền thông qua quảng cáo, các sự kiện thương mại offline, các chương trình truyền hình thực tế và livestream bán sản phẩm. “Họ có thể bán 200 đơn vị sản phẩm trong vòng một phút sau khi bắt đầu phát trực tiếp” - He cho biết.

Nền kinh tế “tóc bạc”

Theo Bian Changyong, giám đốc điều hành của Công ty Công nghệ Dama Bắc Kinh - hỗ trợ điều hành mạng xã hội của influencer lớn tuổi, thế hệ người Trung Quốc sinh sau năm 1960 có học vấn cao hơn và giàu hơn thế hệ trước đó. Việc họ lấn sâu vào mạng xã hội đóng góp rất lớn cho nền kinh tế người già, hay còn gọi là nền kinh tế “tóc bạc” của nước nhà.

Theo một báo cáo gần đây của Công ty nghiên cứu thị trường Leadbao, giá trị nền kinh tế “tóc bạc” của Trung Quốc đã tăng từ 2.400 tỉ nhân dân tệ năm 2015 lên 4.300 tỉ nhân dân tệ (658 tỉ đôla Mỹ) năm 2019. Công ty tư vấn iiMedia Research ước tính nó sẽ đạt 5.700 tỉ nhân dân tệ (gần 900 tỉ đôla Mỹ) trong năm 2021.

Thị trường đang phát triển này đã thúc đẩy một loạt dịch vụ Internet hướng đến người cao tuổi ở Trung Quốc. Chẳng hạn, Tangdou - mạng xã hội do Tencent hậu thuẫn - đã tạo ra một cộng đồng trực tuyến cho những người yêu thích “điệu nhảy vuông” của Trung Quốc. 

Với 200 triệu người dùng tính đến năm 2019, Tangdou cung cấp các hướng dẫn miễn phí và trả phí về vũ đạo của nhiều phong cách khiêu vũ bao gồm dân gian Trung Quốc, jazz, waltz, tango và thậm chí cả hip-hop. 

Trong khi xem các chương trình phát trực tiếp, người dùng có thể mua sản phẩm thông qua các nền tảng thương mại điện tử bên ngoài như Pinduoduo và gửi quà tặng ảo cho những người có ảnh hưởng trên Tangdou.

Những cụ “già gân” trên Instagram

Trung Quốc có “ngoại già thời trang” thì phương Tây có grandfluencer - kết hợp giữa “grandparent” (ông/bà) và “influencer”.

Nằm trong số những grandfluencer nổi tiếng hiện nay, bà Helen Ruth Elam, 92 tuổi ở Kentucky (Mỹ), có 3,5 triệu người theo dõi trên Instagram sau hơn 7 năm sử dụng mạng xã hội này.

Thay vì những chiếc áo len đan thông thường và những đôi giày bata màu trắng đục, bà diện những chiếc khăn choàng lông vũ rực rỡ, kính râm khoa trương và những món đồ thời trang cao cấp sặc sỡ còn hơn những bức tranh của Andy Warhol. Elam được rất nhiều nhãn hàng mời quảng cáo; thù lao cho mỗi quảng cáo bà đóng lên tới 9.815 đôla, theo tạp chí Daily Front Row.

 

Không thua kém bà Elam, bà Lyn Slater, 67 tuổi, cũng kiếm được xấp xỉ 3.000 đô cho mỗi bài đăng có tài trợ trên tài khoản Instagram có gần 800.000 người theo dõi của mình. Vốn là phó giáo sư luật tại Đại học Fordham của New York, Slater vô tình trở nên nổi tiếng trên Internet khi các nhiếp ảnh gia nhầm bà với một fashionista (tín đồ thời trang, có gu thẩm mỹ) tại một sự kiện thời trang. Bà cũng đã xuất hiện trên vô số tạp chí thời trang quốc tế, thậm chí còn ký hợp đồng với Công ty quản lý người mẫu Elite Models London.

Slater cho rằng phụ nữ khi già đi vẫn cần quan tâm đến những gì mình diện lên người. “Tôi luôn có phong cách cá nhân tốt, nhưng tôi bắt đầu sử dụng trang phục của mình một cách sáng tạo hơn để thể hiện bản thân với thế giới. Tôi đang ở độ tuổi 60, và là phiên bản nổi trội nhất trong suốt cuộc đời mình” - báo New York Post trích dẫn đoạn tự nhận xét mà bà Slater chia sẻ với Tổ chức AARP Disrupt Aging.

Chọn cho mình một lối đi khác hẳn với hai cụ bà trên, Joan MacDonald, 74 tuổi, thu hút 1,1 triệu người theo dõi trên Instagram bằng cách ghi lại lối sống tập luyện thể thao đầy năng động. Bà có thể nâng tạ nặng 80kg.

Chăm chỉ tập luyện cũng giúp bà có cân nặng và vóc dáng vạm vỡ như cô con gái là vận động viên thể hình của mình. “Mọi người nghĩ, “Úi giời, một bà lão thì biết gì?”. Nhưng bạn sẽ ngạc nhiên về những gì một bà lão có thể làm” - bà MacDonald nói với Glamour.■