Israel và Netanyahu: Canh bạc Gaza đi vào ngõ cụt

Quyết định tấn công kiểm soát Dải Gaza lần này lặp lại chiến lược mà ông từng thất bại nhiều lần trong quá khứ, theo báo Mỹ The New York Times. Trong suốt giai đoạn chiến tranh ở Gaza, Netanyahu luôn lặp lại rằng chỉ cần thêm một chiến dịch quân sự nữa, ông sẽ hạ gục lực lượng Hamas.

Những lời hứa thất bại

Tháng 4-2024, ông nói Israel "chỉ còn cách chiến thắng một bước" nếu như chiếm được Rafah, ở phía nam Gaza. Tháng 3 năm nay, với Rafah đã bị tàn phá từ lâu và Hamas vẫn từ chối đầu hàng, ông bắt đầu chiến dịch mới và hứa sẽ đem lại chiến thắng. 

Không thành công, ông tiếp tục chiến dịch quân sự lớn hơn vào tháng 5, mà ba tháng sau vẫn không thể loại trừ những phần tử còn lại của Hamas, trong khi đẩy toàn dân Palestine đến bờ vực nạn đói thảm khốc chưa từng thấy.

Ông Netanyahu giờ đang chuẩn bị cho một trận chiến nữa, sau khi nội các Israel hôm 8-8 phê chuẩn kế hoạch chiếm giữ thành phố Gaza, đô thị chính ở dải đất cùng tên. Trước đó, Netanyahu tuyên bố Israel sẽ đánh bại Hamas bằng cách chiếm toàn bộ Dải Gaza và trao cho "các lực lượng Ả Rập điều hành khu vực một cách hợp lý mà không đe dọa chúng ta".

Theo NYT, chiến dịch mới này nguy cơ kết cục y như các chiến dịch trước: bế tắc chiến lược trong khi Hamas vẫn giữ được quyền kiểm soát, các con tin không được thả ra, còn người dân Palestine vẫn mắc kẹt trong cơn ác mộng kinh hoàng. 

Israel từng chiếm giữ phần lớn thành phố Gaza trong những tháng đầu cuộc chiến, thậm chí một số vùng còn chiếm đi chiếm lại nhiều lần, rồi lại bỏ toàn bộ việc kiểm soát vì đánh giá nhầm rằng Hamas đã bị đánh bại.

Ông Netanyahu mở rộng chiến dịch quân sự, bất chấp áp lực lớn từ cộng đồng quốc tế đòi chấm dứt chiến tranh cũng như sự phản đối của giới lãnh đạo quân sự trong nước. 

Quân đội Israel về căn bản đang cạn nguồn lực sau khi chiến đấu kéo dài trong cuộc chiến cường độ cao lâu nhất lịch sử nước này. Lực lượng dự bị, vốn chiếm phần lớn quân số, ngày càng ít tham gia nhiệm vụ hơn. Lượng dự trữ đạn cùng vật liệu thay thế cũng cạn dần.

Căng thẳng với tổng tham mưu trưởng

Netanyahu đang một lần nữa ưu tiên các mục tiêu chính trị của ông bằng cách mở rộng chiến tranh. Bác bỏ các tướng lĩnh hàng đầu, một số tuyên bố rằng Hamas đã bị đánh bại đủ, thủ tướng Israel hiện ưu tiên các đồng minh cực hữu, những người muốn chiến tranh tiếp tục cho tới khi Hamas bị tiêu diệt hoàn toàn.

Kể cả với nền chính trị luôn đối đầu gay gắt ở Israel, những căng thẳng quyết liệt giữa ông Netanyahu với Tổng tham mưu trưởng Eyal Zamir hơn 10 ngày qua vẫn là chưa từng thấy. Sau nhiều ngày rò rỉ thông tin cho báo chí và công khai chỉ trích nhau, Netanyahu và Zamir nay đã cho thấy họ không thể nhất trí được về việc làm gì tiếp theo.

Các bộ trưởng trong chính phủ thì liên tục lên tiếng quân đội cần tuân theo chỉ đạo của chính quyền, còn ông Zamir (người được Netanyahu bổ nhiệm) chỉ đưa ra thông điệp khô khan nói tranh cãi "là một phần không thể tách rời lịch sử người Do Thái"; trong khi con ông Netanyahu thì chỉ trích tổng tham mưu trưởng là "âm mưu đảo chính".

Kế hoạch chiếm đóng Gaza cuối cùng được phê duyệt sau cuộc họp căng thẳng kéo dài 10 tiếng hôm 12-8, sau khi ông Netanyahu trấn áp được vị tướng và yêu cầu lực lượng quốc phòng "chuẩn bị" chiếm đóng Gaza, bất chấp quân đội cảnh báo việc này sẽ làm binh lính quá tải và đe dọa an nguy của các con tin.

Đây không phải lần đầu tiên các lãnh đạo chính trị Israel đụng độ với giới tướng lĩnh một cách công khai. Thủ tướng Menachem Begin từng phải "nịnh" một tư lệnh lữ đoàn suốt 45 phút khi ông này từ chối tấn công Tây Beirut năm 1982. 

"Tôi thấy rất nhiều trẻ con ở đó", vị tư lệnh nói trước khi thủ tướng quyết định bãi nhiệm ông. Quân đội Israel cũng từng chống lệnh của nhiều lãnh đạo, như khi Thủ tướng Ariel Sharon muốn tấn công Gaza hồi đầu những năm 2000, hay khi chính Netanyahu muốn tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran hơn 10 năm trước.

Trong bối cảnh Israel ngày càng bị cô lập bởi các hành động ở Gaza, thậm chí có những chỉ trích gọi cuộc chiến đã kéo dài hơn 22 tháng của họ là "diệt chủng", mâu thuẫn lần này đe dọa những chia rẽ lớn hơn trong nội bộ và làm giảm niềm tin vào các định chế trong nước. 

Các chính trị gia "thường lắng nghe quân đội…, nhưng mọi thứ đang thay đổi ở Israel - một cựu quan chức an ninh cấp cao nói - Xưa có rất ít chính trị… còn với chính phủ này thì mọi thứ đang thay đổi rất mạnh". 

Các cuộc họp nội các giờ thường là các trận chiến cãi nhau căng thẳng, với các bộ trưởng cực hữu cáo buộc lẫn nhau và chỉ trích quân đội mang tư tưởng thủ bại và phản quốc. Các chính trị gia cũng tranh thủ rò rỉ các trao đổi riêng nhằm giành lợi thế chính trị.

Mục tiêu bất khả thi

"Netanyahu tự đặt cho mình mục tiêu không thể đạt được, nên chiến dịch này sẽ không bao giờ thành công - theo Thomas R. Nides, cựu đại sứ Mỹ ở Israel - Mục tiêu nên là Hamas sẽ không bao giờ có thể tấn công Israel như hôm 7-10-2023 - và mục tiêu đó đã đạt được. Netanyahu thì đặt mục tiêu là tiêu diệt hoàn toàn mọi thành viên Hamas, điều không thể đạt được".

Trong tuyên bố sẽ chiếm đóng toàn bộ Gaza, ông Netanyahu dường như dự đoán được các phản đối nên đưa ra thông điệp mềm mỏng hơn, hứa rằng Israel sẽ không kiểm soát vùng đất này lâu dài. 

Ông nói sẽ trao Gaza cho các đối tác Ả Rập - động thái được cho là khiến các đối tác cực hữu trong liên minh của ông tức giận. Những người này muốn Israel chiếm đất và chuyển dân Do Thái vào đó sinh sống lâu dài.

Nhưng tới giờ, kế hoạch này vẫn không được thế giới Ả Rập chấp nhận. Ngoại trưởng Ai Cập, Badr Abdelatty, tuần trước nói Cairo để mở với khả năng triển khai lực lượng quốc tế gìn giữ hòa bình ở Gaza. 

Nhưng ông nói bước đi đó cần nằm trong tiến trình ngoại giao thay vì đối đầu và cần đi cùng với việc thành lập nhà nước Palestine (điều Israel phản đối).

Giới phân tích nói các nước Ả Rập chỉ muốn tham gia vào Gaza nếu có lời mời của chính quyền Palestine (PLA), cơ quan lãnh đạo được quốc tế thừa nhận ở Bờ Tây. Nhưng chính quyền Israel tuyên bố ngoài việc chiếm thành phố Gaza, họ sẽ duy trì "kiểm soát an ninh" ở khu vực và không để PLA quản lý vùng đất này. 

Vì vậy, trừ khi ông Netanyahu có quan điểm trung lập hoặc hoãn chiến dịch quân sự, chiến dịch mới của Israel nhiều khả năng sẽ cản trở giới lãnh đạo Ả Rập tham gia kế hoạch tương lai cho Dải Gaza, theo Ibrahim Dalalsha, nhà phân tích người Palestine.

"Vừa trớ trêu vừa điên rồ khi Thủ tướng Netanyahu giờ nói về chuyện cần tái chiếm Gaza để có thể "bàn giao lại" cho lực lượng Ả Rập, cứ như đây là phát kiến chiến lược mới - theo ông Dalalsha, giám đốc Trung tâm nghiên cứu Horizon ở Ramallah, Bờ Tây - Cách tiếp cận này hoàn toàn phớt lờ thực tế các nhà lãnh đạo Ả Rập đã thể hiện mong muốn đóng vai trò xây dựng trong tương lai của Gaza, nhưng trong khuôn khổ lệnh ngừng bắn cùng một giải pháp chính trị rộng hơn và dựa trên đề xuất của PLA, chứ không phải chính quyền Israel. Cơ hội hoàn toàn rộng mở khi Israel đơn phương rút lui". ■